close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
پرسش و پاسخ حقوقی
جامعه مدنی
خبرنگاری

سوالات حقوقی

سوالات خود را از کارشناس ما بپرسید

آیا اعترافات و اقرارهای انجام شده در نزد ماموران امنیتی اعتبار قانونی دارد؟

بر اساس قوانین ایران اگر قاضی بخواهد مستند رای خود را اقرار دهد لازم است خود این اقرار را بشنود. بنابراین اقراری می تواند اعتبار داشته باشد که در نزد قاضی صادر کننده حکم انجام شود. اعترافات و اقرارهای انجام شده در نزد ماموران امنیتی اگر بدون هیچ فشار و اجباری صورت گرفته و صحت داشته باشند می تواند نوعی اماره و یا قرینه بر علیه متهم محسوب ش.و اما اگر قاضی بخواهد صرفا با استناد به این اقرار متهم را محکوم کند لازم است خود آن را بشنود بنابراین در این موقع چنانچه متهم اقدام به اقرار نکند قاضی صرفا با استناد به اقرار قبلی او نمی تواند حکم محکومیت صادر نماید.

اصول حاکم بر اقرار و اعتراف چیست؟

اقرار و اعتراف در قوانین ایران دارای شرایطی است. از جمله این شرایط آن است که شخص اقرار کننده باید مختار باشد. بنابراین چنانچه اقرار از طریق اجبار متهم به عنوان مثال از طریق شکنجه یا ترساندن وی صورت گرفته باشد اعتبار قانونی ندارد. همچنین اگر اقرار از طریق اغفال و فریب متهم یا تلقین به وی به دست آمده باشد باطل و اعتباری ندارد. به طور کلی اقرار باید در شرایط کاملا آزادانه و بدون هیچ گونه فشاری بر متهم و از راههای قانونی و مشروع حاصل شده باشد در غیر این صورت اقرار و اعتراف هر چند که صحت داشته باشند اعتبار قانونی نداشته و نمی توان با استناد بدانها فردی را محکوم نمود. همچنین اقرار در صورتی اعتبار دارد که صحت داشته باشد. به این منظور که اگر متهم با آزادی کامل و بدون هیچ اجباری اعتراف کرده باشد اما این اعتراف دروغ باشد اعتبار قانونی نخواهد داشت.

مصادیق شکنجه در جریان بازجویی کدامند؟

مصادیق شکنجه هر امری است که موجب آزار روحی، روانی، جسمی و آسیب به فرد شود مانند ضرب و جرح، نگهداری فرد در سلول انفرادی، بستن چشم بند در هنگام بازجویی، رو به دیوار نشاندن متهم و از مسایلی از این قبیل.

آیا می توان نسبت به رفتارهای غیر قانونی مامورین امنیتی شکایت کرد؟ چگونه می توان اینگونه رفتارها را پیگیری نمود؟

بله قطعا قابل پیگرد می باشد. شکایت باید به مقامات قضایی تسلیم شود. به لحاظ اثباتی با توجه به این که زمانی که فرد آزاد می شود معمولا علایم و آثار رفتارهای غیر قانونی مامورین امنیتی از جمله شکنجه از بین رفته و فرد در زمان بازجویی هیچ گونه شاهدی ندارد مخصوصا این که به همین دلیل اجازه حضور وکیل در تحقیقات در این گونه پرونده ها داده نشده است، اثبات کردن مسائلی از جمله شکنجه مشکل است.

خانواده فردی که توسط ماموران اطلاعات و یا سپاه دستگیر شده است چگونه می توانند وضعیت عضو خانواده خود را پیگیری کنند؟

با توجه به اینکه مسئولیت دستگیری شهروندان بر عهده دادستان محل می باشد، بهترین شیوه مراجعه به دادسرا و پیگیری از طریق دادستانی می باشد.

آیا ماموران امنیتی موظف به تفهیم اتهام به شخص بازداشت شده هستند؟

اساسا برای بازداشت یک فرد اتهام وی باید مشخص باشد. بلافاصله پس از بازداشت ضروری است مقام قضایی اقدام به تفهیم اتهام نماید.

وزارت اطلاعات و دیگر ارگانهای امنیتی یک متهم سیاسی را تا چه مدت می توانند در بازداشتگاه امنیتی نگهداری کنند؟

طبق قانون آیین دادرسی کیفری حداکثر مدت بازداشت موقت می تواند تا حداقل مجازات قانونی جرم اتهامی بازداشت شونده باشد آن هم در صورت وجود دلیل قانونی. طبق آئین‌نامه اجرایی بازداشتگاه‌های موقت، بازپرس یا دادیار می‌تواند بعد از گذشت یک ماه از بازداشت متهم، دستور دوباره نگهداری او در همان بازداشتگاه را صادر کند. اما بعد از گذشت یک ماه از بازداشت متهم، ادامه نگهداری او برای مدتی بیشتر از یک ماه، منوط به نظر شورای تشخیص بازداشتگاه است.

آیا ماموران امنیتی می توانند قبل از اینکه شخص دستگیر شده را از اتهامات و دلیل دستگیری مطلع کنند وی را تحت بازجویی قرار دهند؟

خیر. تا زمانی که اتهام یک فرد و دلایل این اتهام مشخص نشده و به این فرد تفهیم نشده است، مقامات قضایی نمی توانند از وی به عنوان متهم بازجویی نمایند

آیا استفاده ماموران امنیتی از عناوینی همچون اقدام علیه امنت ملی و یا اقدام علیه نظام می تواند تفهیم اتهام باشد؟

خیر. اتهامات باید بر اساس آنچه در قوانین جرم تلقی شده اند تعیین و تفهیم شود. در قوانین ایران عناوین مجرمانه ای به نام اقدام علیه امنیت وجود ندارد. همچنین تفهیم کلی اتهام از جمله جرم علیه امنیت نیز وجاهت قانونی ندارد. اتهام باید دقیق و موردی تفهیم شود.

فرد بازداشت شده آیا می تواند در برابر سوالهای ماموران امنیتی سکوت کرده و پاسخ ندهد؟

بله. هر متهمی می تواند در برابر سوالهای مامورین یا مقامات قضایی سکوت کرده و پاسخ ندهد. سکوت یکی از حقوق دفاعی متهم محسوب می شود. به خصوص زمانی که سوالها ارتباطی به جرم نداشته و یا در مورد مسائل شخصی باشد متهم بهتر است از این حق خود استفاده کند. به عنوان مثال اگر روزنامه نگاری به دلیل نوشتن مطلبی به اتهام مطبوعاتی دستگیر شده باشد اما ماموریسن امنیتی یا مقامات قضایی از وی در مورد ارتباطهای شخصی شوال کنند این سوال غیر مرتبط با جرم بوده و لازم است متهم از حق سکوت خود استفاده کند.

آیا انتقال متهم به بازداشتگاههای امنیتی باید با دستور مقام قضایی صورت گیرد؟

بله. قطعا برای انتقال فردی به بازداشتگاههای امنیتی دستور مقام قضایی لازم است و ماموران امنیتی نمی توانند فردی را به هر بهانه ای بدون دستور مقام قضایی تحت نظر نگاه دارند.

آیا مقامات زندان موظف هستند که متهمین و یا مجرمین سیاسی را در بند جداگانه ای نگهداری کنند؟

در مورد جدا نگه داشتن محکومان سیاسی یا مطبوعاتی از دیگر زندانیها، مقررات خاصی وجود ندارد اما بر اساس آیین نامه اجرایی سازمان زندانها، زندانیها باید بر مبنای نوع جرم، شخصیت و... تفکیک شوند. بنابراین نمی توان زندانیان سیاسی یا مطبوعاتی را در کنار زندانیان خطرناک و زندانیان با مجازاتهای سنگین نگهداری نمود. لازم است محل نگهداری زندانیان سیاسی یا مطبوعاتی با در نظر گرفتن شخصیت آنها تعیین شود.

چنانچه فرد در زمان بازداشت موقت يا دوران زندان با تشديد محروميت نظير عدم دسترسى به وكيل يا تماس تلفنى يا ملاقات كابينى يا حضورى با خانواده مواجه شود، چگونه مى توان درخواست قانونى را ارايه نمود؟

در این گونه موارد فرد می تواند در خواست خود را به مامورینی که با آن ها مستقیما در ارتباط است بدهد و مامورین موظف هستند که هر نامه ای را که از زندانی می گیرند به هر مسوولی که زندانی درخواست دارد، برسانند. اگر زندانی نامه ای بنویسد فرضا برای بازپرس و درخواست ملاقات با خانواده یا نظارت بر امر تحقیقات را بکند و بعد متوجه شود که اقدامی صورت نمی گیرد، هر موقع بازپرس را دید باید از وی سوال کند که آیا نامه به وی رسیده است یا خیر. اگر نامه به دست بازپرس نرسیده باشد، زندانی می تواند از آن ماموری که تخلف کرده شکایت کند.

مقررات ملاقات زندانی با اعضای خانواده خود کدامند؟

بر اساس آیین نامه اجرایی سازمان زندانها ملاقات، یکی از حقوق زندانی است که هر هفته باید حداقل به مدت ۲۰ دقیقه به صورت کابینی صورت گیرد و ملاقات حضوری نیز تحت شرایطی امکان پذیر است. پدر، مادر، همسر، فرزندان، برادر و خواهر حق ملاقات را خواهند داشت. افراد دیگر نیز با موافقت مسئولان زندان یا قاضی ناظر زندان می توانند برای ملاقات به زندان بروند. ایجاد محدودیت در حق ملاقات فقط زمانی امکان پذیر است که قاضی مربوطه ملاقات را خلاف روند دادرسی تشخیص داده و یا زندانی مرتکب تخلفی شده باشد. به غیر از این موارد هیچ مقامی نمی تواند در ملاقات زندانی با بستگانش مانع ایجاد کند. ملاقاتهای هفتگی معمولا با مراجعه مستقیم به زندان امکان پذیر است. قاضی ناظر زندان نیز می تواند اجازه ملاقات خارج از نوبت را صادر کند. در برخی از زندانهای ایران به دلایلی از جمله جمعیت زیاد، ملاقاتها دو هفته یکبار و یا بیشتر انجام می شود. در مورد مجرمین و متهمین سیاسی ملاقاتها با سختگیری بیشتری صورت می گیرد.

کدام یک از رفتارهای ماموران امنیتی در حین بازجویی غیر قانونی است؟

نگاهداری متهم در سلولهای انفرادی، بست چشم متهم، نشتن در پشت سر متهم، انتقال متهم به مکانهای نامعلوم، تحقیر و توهین به متهم، شکنجه و هر گونه اذیت و آزار جسمی و روحی، ورود به مباحث غیر مرتبط با جرم و مداخله در امور خصوصی متهم، اغفال و فریب متهم و تلقین به وی، ممانعت از دسترسی به امکانات بهداشتی و پزشکی از جمله رفتارهای غیر قانونی در حین بازجویی می باشند.

در صورت بیمار شدن زندانی آیا وی می تواند برای درمان تقاضای مرخصی نماید؟

بله. در صورتی که امکان درمان وی در داخل زندان موجود نباشد، زندانی می تواند تقاضای مرخصی برای درمان کند. در صورتی که درمان مستلزم مرخصی باشد، مسئولان مربوطه باید با تقاضای وی موافقت کنند.

در مواردى مشاهده شده كه فرد به زندان محكوم شده و در زندان نگهدارى مى شود اما هنوز وثيقه بر پرونده الصاق و موجود است يا برغم آزادى فرد پس از گذراندن محكوميت هم وثيقه آزاد نشده است! چطور بايد در اين مورد اقدام نمود؟

چنانچه متهم تبرئه شود و یا به دلایلی از جمله عفو یا آزادی مشروط مدت حبس وی به پایان رسد، باید از وثیقه یا کفالت رفع توقیف به عمل آید. همچنین است در مواردی که فرد به قید وثیقه آزاد شده و پس از محکومیت برای اجرای حکم به زندان می رود. رویه قضایی در مورد نحوه رفع توقیف در ایران متفاوت است. در برخی شهرستانها وثیقه گذار باید به بخش اجرای احکام مراجعه و خواهان رفع توقیف وثیقه شود، در برخی شهرستانها این امر بدون مراجعه وثیقه گذار توسط اجرای احکام صورت می گیرد لذا در موارد فوق چنانچه مرجع قضایی از رفع توقیف امتناع کند، مرتکب تخلف شده است. پراکند: وقتی که کسی محکوم شده و به زندان می رود از زمانی که وارد زندان می شود، وثیقه گذار می تواند درخواست آزادی وثیقه اش را بکند برای این که هدف از تامین وثیقه آن است که مقام قضایی به متهم دسترسی داشته باشد. حال در فرضی که خود متهم در زندان و در دسترس است، دیگر نگهداری وثیقه در صندوق دادگستری هیچ وجاهت قانونی ندارد و وثیقه گذار می تواند بلافاصله درخواست آزادی سندش را بکند و اگر سندش آزاد نشد، می تواند از مقام قضائی مسئول شکایت کند.

مرخصى فرد زندانى در چه صورتى به وى تعلق ميگيرد و اگر او از اين حق محروم شده باشد، چگونه بايد پيگيرى نمود؟

مرخصی در مواردی امتیاز و در مواردی حق زندانی محسوب می شود. بدین صورت که طبق آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها، زندانی پس از سپری کردن بخشی از محکومیتش می تواند برای مدت چند روز از مرخصی برخوردار شود. منتهی برای مرخصی شرایطی در آیین نامه سازمان زندان ها پیش بینی شده است که بیشتر شامل حال زندانیان عادی می شود از قبیل شرکت در کلاس های سواد آموزی و قرآن. بدین صورت که فرضا اگر زندانی چند سوره را حفظ کند، چند روز مرخصی به وی تعلق می گیرد. یک سری از مرخصی ها بدین نحو است و در واقع تشویقی است. یک سری از مرخصی ها اما حق زندانی است از جمله ازدواج، فوت بستگان نسبي و سببي درجه نخست از طبقه نخست يا ابتلاء آنان به بيماري حاد كه به سبب آن براي مدت طولاني قادر به حركت نباشند، يا بروز هرگونه حادثه غير مترقبه و هم چنین در صورتی که فرد بازداشت شده بیمار باشد و به تجویز پزشک بهداری زندان باید در خارج از زندان معالجه بشود، می تواند از مرخصی استعلاجی که برایش در نظر گرفته شده است استفاده کند و در خارج از زندان به درمان و معالجه خودش بپردازد که در این موارد مرخصی دیگر یک امتیاز نیست، بلکه یک حق است. نسبت به آن دسته از مرخصی هایی که صرفا امتیازهستند نمی توان اعتراض کرد اما نسبت به مرخصی هایی که حق هستند مانند مرخصی استعلاجی زندانی می تواند به قاضی اجرای احکام، قاضی ناظر زندان و یا قاضی صادر کننده حکم نامه دهد و از طریق نامه نگاری و مکاتبه اعلام وضعیت کند و به رئیس سازمان زندان تخلفاتشان را گوشزد کند.

آیا شما هم سوالی برای مشاور ما دارید؟ آیا شما هم سوالی حقوقی دارید؟

تیم ما آماده کمک است، سوال خود را اینجا ارسال کنید.

بپرس