دانیال دایان؛ شهروندخبرنگار- هرات
روز شنبه ۱۸ اردیبهشت سه انفجار پی‌در‌پی در مدرسه «سید الشهدا» غرب «کابل» پایتخت افغانستان، جان بیش از ۸۰ دانش‌آموز را گرفت و دست‌کم ۱۵۰ زخمی برجای گذاشت. «دانش هدایت» رییس روابط عمومی معاون دوم ریاست‌جمهوری افغانستان، آخرین آمار کشته‌ها را به «سی‌ان‌ان» ۸۵ نفر اعلام کرده است. گروه «داعش» مسئولیت این کشتار را پذیرفته است؛ اما ریيس‌جمهوری افغانستان، مسئول این انفجارها را «طالبان» معرفی کرد.
دوشنبه ۲۰ اردیبهشت ریاست امنیت ملی افغانستان با انتشار خبرنامه‌ای از بازداشت ۹ نفر از اعضای طالبان در کابل خبر داد که در «ترورهای هدفمندانه غیرنظامیان، کارمندان دولتی و نیروهای امنیتی، پرتاب بمب‌های دستی بر پاسگاه‌های امنیتی و ماین‌های [مین] مغناطیسی» دست داشته‌اند. در عین‌حال، برخی از تحلیل‌گران سیاسی معتقدند که «هزارهها» [شهروندان شیعه افغانستان] نه فقط به دست طالبان بلکه به تصمیم «داعش» نیز برای انتقام‌گیری از عضویت آن‌ها در لشکر «فاطمیون» و جلوگیری از قدرت‌گیری ایشان در خاک افغانستان کشته می‌شوند.
***
همزمان با پیش‌رفت مذاکرات صلح در افغانستان، عملیات‌های نظامی در خاک افغانستان توسط گروه‌های مختلف که تروریستی خوانده می‌شوند، شدت یافته است. اما در این میان، غیرنظامیان هستند که کشته می‌شوند و به طور هدفمند، زنان، روزنامه‌نگاران و هزارهها مورد هدف قرار می‌گیرند. در سه سال گذشته با افول قدرت داعش در سوریه، افغانستان زمین فعالیت‌های این گروه تروریستی شده است و شیعیان بیش از گذشته هدف کشتار قرار می‌گیرند. گفته می‌شود بازگشت نیروهای سابق لشکر فاطمیون به خاک خود و نگرانی از قدرت‌گیری آن‌ها یکی از عوامل تشدید عملیات‌های نظامی علیه هزارهها است.
«فاطمیون» یکی از شاخه‌های نظامی نیروی قدس سپاه پاسداران است که از شهروندان و مهاجران افغانستانی در مقابل وعده‌های دستمزد بالا، اعطای مدارک اقامت و تقویت باورهای مذهبی شیعه تشکیل شده است که در راستای منافع جمهوری اسلامی در جنگ سوریه به کار گرفته شدند. دی‌ماه سال ۱۳۹۹، «بلقیس روشن»، عضو پارلمان افغانستان در گفت‌وگو با «ایران وایر» تاکید کرد که حدود ۳۰ هزار افغانستانی به عضویت «فاطمیون» در آمده‌اند که بیش از ۵ هزار نفرشان در سوریه کشته شدند. بازمانده‌های «فاطمیون» که به کشور خود بازگشتند، از سوی نیروهای امنیتی هدف بازداشت قرار دارند و امنیت جانی آن‌ها از سوی داعش نیز مورد تهدید است. برای همین هویت و سابقه عضویت در فاطمیون را پنهان می‌کنند.
از زمان بازگشت بازمانده‌های فاطمیون به افغانستان بحث‌ها پیرامون به‌کارگیری آن‌ها در خاک افغانستان توسط جمهوری اسلامی شدت گرفت؛ از همین روی، بسیاری از سیاسیون و شهروندان افغانستان بارها ابراز نگرانی کرده‌اند که این سابقه، باعث شود اعضایی که همچنان پایبند به منافع جمهوری اسلامی هستند، مقابل هم‌وطنان خود بایستند و از طرف دیگر، داعش در مقابله با آن‌ها، جنگ‌های داخلی مذهبی پیش آورد. آ‌ن‌هم در شرایطی که گروه‌های تروریستی کوچک و بزرگ در حال قدرت‌گیری هستند.
در این میان، بسیاری از هزارهها، ضمن ترک خانه و زندگی خود از مناطق هزاره‌نشین به دیگر مناطقی مهاجرت کرده‌اند که هزارهها در آن سکونت ندارند؛ آن‌ها آوارگان داخلی هستند که برای حفظ امنیت جانشان در داخل کشور از شهری به شهری دیگر می‌گریزند.
«محمدعلی» که ۲۶ سال دارد یکی از این مهاجران داخلی است. او برای «ایران وایر» روایت کرد که زادگاهش، شهر «جبرئیل» استان «هرات» را ترک کرده و به مرکز شهر آمده است تا یک گام هم که شده از خطر مرگ و حمله‌های داعش فاصله بگیرد: «مناطق هزاره‌نشین همیشه از سوی داعش هدف گرفته می‌شود. من هم ترسیدم که بلایی به سر خودم، همسرم و فرزندم بیاید و برای همین خانه‌مان را فروختم و فرار کردیم.»
«جبرئیل» بارها هدف حمله‌های انفجاری و بمب‌گذاری توسط داعش بوده است.
«فاطمه» هم سال گذشته پدر و برادرش را در عملیات بمب‌گذاری داعش از دست داد: «بعد از کشته شدن آن‌ها زندگی ما به غم تبدیل شده. نان‌آوری نداریم و پولی برای سیر کردن چهار فرزند برادرم ندارم. برای همین شب‌های بسیاری گرسنه می‌خوابیم. داعش خانواده ما را به این روز انداخت. آن‌ها نباید تاوان جنگیدن هزارهها زیر لوای فاطمیون را از غیرنظامیان بگیرند.»
«عبدالقادر کامل» تحلیل‌گر مسائل سیاسی است که در گفت‌وگو با «ایران وایر» تاکید می‌کند داعش می‌خواهد انتقام شکست خود را در سوریه از اعضای فاطمیون و خانواده‌های آن‌ها در افغانستان بگیرد: «در افغانستان ترس از جنگ داعش با فاطمیون هر روز قوت بیشتری می‌گیرد. حکومت افغانستان نباید اجازه بدهد که حملات خونین در مناطق هزاره‌نشین رخ بدهد. ادامه حملات داعش در مناطق هزاره‌نشین، فاصله میان مردم و حکومت را افزایش می‌دهد. یکی از دلایل حمله به غیرنظامیان در مناطق هزاره‌نشین، شعله‌ور کردن اختلافات میان اهل تسنن و تشیع است.»
از سوی دیگر، برخی از تحلیل‌گران و فعالان مدنی معتقدند که واقعه «دشت برچی» هدفمند علیه هزارهها و همزمان هدف دیگر یعنی زنان و تحصیل دختران اتفاق افتاده است. دانش‌آموزانی که بیشتر آن‌ها از خانواده‌های کم‌درآمد بوده‌اند. مثل «محمد ناصر» که دختر ۱۳ ساله‌اش را در انفجار مدرسه «سید الشهدا» از دست داده است. او برای «ایران وایر» شرح داد که با درآمد کارگری و با سختی فراوان فرزندانش را بزرگ کرده است: «فرزانه دختر من روزه داشت و به مدرسه رفته بود. نباید به مدرسه حمله کنند. کودکان معصوم و روزه‌دار را نباید به قتل برسانند. اگر داعش و طالبان مسلمان هستند، باید کودکان و مردم را نکشند. من نگران از دست دادن فرزندانم و دیگر اعضای خانواده‌ام در عملیات‌های تروریستی کابل هستم.»
در این میان اگرچه داعش مسئولیت کشتار کودکان دانش‌آموز را در واقعه «دشت برچی» بر عهده گرفته و همزمان حکومت افغانستان طالبان را مسئول آن دانسته است؛ اما با توجه به سابقه چنین عملیات‌های خونینی که کودکان و خصوصا دانش‌آموزان دختر و همچنین هزارهها را هدف قرارمی‌دهد، نگاه جامعه حقوق بشری را به هدفمندی کشتار غیرنظامیان جلب کرده است.
حکومت افغانستان روز سه‌شنبه، ۲۱ اردیبهشت را «عزای عمومی» اعلام کرده است. «محمد اشرف غنی» رییس‌جمهور افغانستان هم «سرور دانش» معاون دوم خود را مسئول کرده است تا در مشورت با بزرگان و مقامات مناطق «هزاره‌نشین» راه‌کاری برای تامین امنیت این مناطق بیابند و طی دو هفته نتیجه تحقیقات و مشورت‌ها را به ریاست‌جمهوری گزارش دهند. اگرچه شهروندان افغانستان و فعالان مدنی و حقوق بشری بسیاری در شبکه‌های اجتماعی نگرانی خود را نسبت به عدم توانایی حکومت در مهار حملات گروه‌های تروریستی و خصوصا داعش می‌دانند.
همزمان صدها تن از شهروندان استان «بامیان» در تجمعی اعتراضی حمله به مناطق هزاره‌نشین را «نسل‌کشی» و «جنایت علیه بشریت» خوانده‌اند و از نهادهای بین‌المللی خواسته‌اند که «جنایات سازمان‌یافته» علیه هزارهها را نادیده نگیرند. «علی» یکی از این معترضان به «ایران وایر» گفت که از جامعه جهانی می‌خواهد با فشار آوردن بر گروه‌های تروریستی از جمله داعش، «نسل‌کشی هزارهها» را پایان دهند: «برای ما قابل قبول نیست که هزارهها به عنوان یک قوم مظلوم در افغانستان کشته شوند. باید به دادخواهی ما رسیدگی شود.»
۲۰ اردیبهشت، جمعی از فعالان مدنی هرات در نشستی خبری حمله به مدرسه «سید الشهدا» را «نسل‌کشی قوم هزاره» خواندند و خواستار شناسایی و بازداشت عاملان آن شدند. آن‌ها هشدار دادند که حمله‌های هدفمند به مناطق شیعه‌نشین در افغانستان باید متوقف شوند. یک روز پیش از این نشست نیز، کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان از سازمان ملل خواست تا درخصوص این کشتار تحقیق و بررسی انجام دهد.
سازمان‌ها و نهادهای حقوق بشری نیز ضمن محکوم کردن کشتار «دشت برچی» از دادگاه بین‌المللی جزایی خواسته‌اند تا روند بررسی پرونده افغانستان را تسریع کنند.
سازمان گزارش‌گران بدون مرز در پی انفجار «دشت برچی» اعلام کرد: در افغانستان خبرنگار، فعال مدنی و زن، هدفمند کشته می‌شوند. کشتار افراد ملکی [غیرنظامیان] جنایت جنگی است. دادستان دیوان کیفری بین‌المللی ICC باید تحقیق و بررسی درباره این جنایات را شتاب دهد. گزارش‌گران بدون مرز پیش از این از خواهان حمایت جامعه جهانی از این تحقیق شده است.»
«گیسو جهانگیری» نایب رییس فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر اعلام کرد: «پروسه مشروعیت بخشیدن به طالبان به عنوان طرف گفت‌وگوی صلح در افغانستان با این جنایت‌ها زیرسوال است. عدم حضور قربانیان و اقدام در مذاکرات، از مذاکره‌کنندگان سلب صلاحیت می‌کند. دادگاه بین‌المللی جزایی ICC باید هرچه سریع‌تر اقدامات خود را آغاز کند.»
در عین‌حال، ۱۹ اردیبهشت هیاتی از افغانستان با حضور وزیر امور خارجه، دادستانی کل و برخی کارشناسان قضایی در «لاهه» با دادستان‌های دادگاه جرایم بین‌المللی گفت‌وگو کردند. دادگاه جرایم بین‌المللی اعلام کرده است که بر سر تحقیق جرایم در افغانستان مذاکره صورت گرفته است و متعهد شده‌اند که در راستای تامین عدالت در افغانستان فعالیت‌های خود را ادامه دهند. افغانستان در سال ۲۰۰۳ عضو دادگاه جرایم بین‌المللی شد و این نهاد می‌تواند درباره جنایت‌های جنگی تحقیق کند.
مطالب مرتبط:
حمله تروریستی در کابل؛ کوله‌پشتی آغشته به خون، تنها یادگار عاطفه
پیوستن افغانستانی‌ها به لشکر فاطمیون؛ «اشتباهی جبران‌ناپذیر»
یک عاشقانه ناآرام؛ تنها یک زنجیر طلا از معشوقی ماند که جنگ‌جوی فاطمیون شد
مادر یک عضو لشکر فاطمیون: مقابل جان پسرم، سفر مشهد پیشنهاد دادند
حق انتخاب برای مهاجر افغانستانی: دیپورت یا عضویت در لشکر فاطمیون؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر