close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.

سوالات حقوقی

سوالات خود را از کارشناس ما بپرسید

با سلام؛ اگر یک اتفاقی در کارگاه بیفتد، از جمله این که دستگاهی خراب شود و یا آتش سوزی رخ دهد، آیا کارفرما می‎تواند به بهانه آن اتفاق، کارگر را از کار برکنار کند؟

سلام؛ مطابق ماده ۱۵ «قانون کار جمهوری اسلامی ایران»، در صورتی که کارگاه به واسطه حوادث قهریه یا بروز حوادث غیرقابل پیش‎بینی تعطیل شود، قرارداد کار تا رفع مانع به حالت تعلیق در می‌آید. در ماده ۲۹ این قانون آمده است: «درصورتی که بنا به تشخیص هیات حل اختلاف، کارفرما موجب تعلیق قرارداد از ناحیه کارگر شناخته شود، کارگر استحقاق دریافت خسارت ناشی از تعلیق را خواهد داشت و کارفرما مکلف است کارگر تعلیقی از کار را به کار سابق وی بازگرداند.» در ماده ۳۰ قانون کار ایران تاکید شده است: «چنان‎چه کارگاه براثر قوه قهریه (زلزله، سیل و امثال این‎ها) و یا حوادث غیرقابل پیش‎بینی (جنگ و نظایر آن) تعطیل شود و کارگران آن بی‎کار شوند، پس از فعالیت مجدد کارگاه، کارفرما مکلف است کارگران بی‎کار شده را در همان واحد بازسازی شده و مشاغلی که درآن به وجود می‎آید، به کار اصلی بگمارد.» در مدت تعلیق نیز به کارگر بیمه بی‎کاری تعلق می‎گیرد. موفق باشید.

با سلام؛ در مورد نامه نوشتن به رهبر یا مقامات دیگر سوال داشتم. اخیرا عده‎ای از فعالان به رهبر ایران نامه نوشته و خواستار استعفای ایشان شده‎اند اما ظاهرا چند نفر از آن‎ها را دستگیر کرده‎اند. می‎خواستم بدانم آیا نامه نوشتن و انتقاد کردن و این که از مسوولی بخواهیم استعفا بدهد، مشکل قانونی دارد؟ اگر ندارد، با چه عنوان این افراد دستگیر می‎شوند؟

با سلام؛ نامه‎نگاری به مسوولان، انتقاد از آن‎ها و یا تقاضای کناره‎گیری کردن نه تنها این که جرم نیست و منع قانونی ندارد بلکه یکی از حقوق ملت است. یعنی طبق اصول مختلف «قانون اساسی»، مردم حق آزادی اظهار نظر دارند. رهبری نیز مانند دیگر مقامات دولتی، یک منصب حکومتی است و در قانون اساسی هم شرایط سلب صلاحیت و ناتوانی او در اداره کشور و کناره‏گیری یا عزل او بیان شده است. بنابراین، مقامات قضایی به هیچ وجه نمی‎توانند شخصی که چنین نامه‎ای نوشته است را دستگیر کنند. اما معمولا اتهامات دیگری، از جمله «تبلیغ علیه نظام» و یا «تبانی برای ارتکاب جرم» متوجه این افراد می‎شود که این هم امری غیرقانونی است. موفق باشید.

با سلام؛ یکی از بزرگ‎ترین مشکلات کارگران در ایران، پرداخت نشدن حقوق آن‌ها است. کارفرماها با بهانه‎های مختلف، از جمله شرایط بد اقتصادی، چندین ماه پرداخت حقوق کارگران را به تاخیر می‌اندازند. چه طور می‎شود از کارفرمایی که حقوق کارگرانش را نمی‌دهد، شکایت کرد و یک کارگر چه طور می‎تواند معوقات خود را بگیرد؟

سلام؛ اگر کارفرمایی برخلاف قرارداد موجود، دستمزد کارگر را پرداخت نکند، آن کارگر می‎تواند به اداره کار برود و علیه کارفرما اقامه دعوی کند. قطعا کارفرما محکوم به پرداخت حقوق کارگر می‎شود. اما در بسیاری موارد، بعد از حکم هم کارفرما از پرداخت معوقات خودداری می‎کند. در این صورت امکان توقیف اموال نقدی و غیرنقدی کارگاه بابت معوقات وجود دارد. زمانی که تعداد چنین کارگرانی زیاد باشد، مشکلات بیش‎تری پدید می‎آید چون معمولا پول نقد به اندازه کافی برای پرداخت معوقات وجود ندارد و در صورت توقیف اموال غیرنقدی هم کارگاه تعطیل می‎شود. موفق باشید.

سلام؛ سال‎ها است که با شوهرم اختلاف دارم. او یک فرد عصبی و پرخاش‎گر است و در این سال‎ها، زندگی را برای من و بچه‎ها جهنم کرده است. به خانواده من فحش‎های رکیک می‎دهد و من را جلوی بچه‎ها کتک می‎زند. متاسفانه خانواده‎ام اصلا حمایتی از من نمی‎کنند. اگر از این خانه بروم، باید در خیابان بمانم. هیچ کس و کار و هیچ پول و درآمدی هم ندارم. می‎خواستم از شما راهنمایی بخواهم که باید به کجا بروم تا حقم را بگیرم؟ اگر شکایت کنم، امکان ندارد بتوانم همین جا بمانم، چون رفتار شوهرم بدتر می‎شود.

با سلام؛ خدمت‎تان عرض شود که در شهرهای مختلف، خانه‎های امنی تحت نظر سازمان بهزیستی کشور وجود دارند که به برخی از خانم‎های واجد شرایط اسکان می‎دهند. معمولا این مراکز افرادی را پذیرش می‎کنند که در معرض خطر بوده و یا اصلا جایی برای زندگی نداشته باشند. با این وجود، بهتر است یا با شماره ۱۲۳ و یا با شماره بهزیستی شهرستان خود تماس بگیرید و خواهان اسکان در آن مراکز شوید. اگر در این مراکز اسکان داده شوید، می‏توانید اقدامات قانونی را انجام دهید. قطعا در این مراکز مشاوران حقوقی نیز وجود دارند. اما با توجه به محدودیت در این مراکز، پذیرش گرفتن ممکن است دشوار باشد. موفق باشید.

سلام و خسته نباشید؛ من مدتی با یک خانمی در ارتباط بودم و قصد ازدواج با او را داشتم که البته در نهایت به ازدواج ختم نشد. اما زمانی که باهم در ارتباط بودیم، ایشان به بهانه‎های مختلف مبالغی به حسابم واریز کرده بود که مدت کمی بعد از آن به صورت دستی پس گرفت. الان رفته و شکایت کرده و برای من احضاریه آمده است. می‌خواستم بدانم من الان چه کار باید بکنم؟ چند روز پیش به او زنگ زدم، می‎گفت باید ۵۰ میلیون تومان بدهی. گرچه یک مقدار کمی از او قرض گرفته بودم اما همه پولی را که به حسابم ریخته بود را دستی برگردانده‎ام.

 با سلام؛ در ماده ۲۶۵ «قانون مدنی» ایران آمده است: «هرکس مالی به دیگری بدهد، ظاهر در عدم تبرع است. بنابراین، اگر کسی چیزی به دیگری بدهد بدون این که مقروض آن چیز باشد،‌ می‌تواند استرداد کند.» با توجه به این ماده، اصل بر این است که خانم پول را در ازای چیزی به شما نداده و پس نگرفته است. پس اگر شما مدعی پس دادن آن هستید، باید بتوانید اثبات کنید. در وضعیت فعلی، شما محکوم به پرداخت پولی خواهید شد که ایشان به حساب شما واریز کرده است. اما اگر شاهدی دارید که پول را دستی به ایشان داده‎اید، حتما به دادگاه معرفی کنید. موفق باشید.

با سلام؛ تا حالا چندین بار گزارش شده است که برخی کارگران به دلیل فشارهای مالی، اقدام به خودکشی کرده‎اند. همین چند ماه قبل یک کارگر «شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه» به دلیل مشکلات مالی ناشی از عدم پرداخت حقوق خودکشی کرد. آیا از لحاظ حقوقی کارفرما و مسوولان مربوطه هیچ مسوولیتی در این قبال ندارند؟

سلام؛ در قوانین ایران، خودکشی جرم نیست. به همین دلیل معاونت در خودکشی هم جرم به شمار نمی‌رود؛ یعنی تحریک به خودکشی جرم‎انگاری نشده است. اگر خودکشی فرد در اثر اجبار و اکراه غیرقابل تحمل باشد، در این مورد می‎توان اجبار کننده را مجرم دانست. اما وارد کردن فشار روانی به فرد جرم نیست. در حالی که در حقوق برخی کشورها، تحریک به خودکشی از طریق ایجاد فشار روانی مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، متاسفانه خودکشی کارگر شرکت نیشکر هفت تپه مسوولیتی را برای مسوولان آن شرکت نخواهد داشت؛ نه مسوولیت کیفری و نه مسوولیت حقوقی. خانواده‌‎ این افراد می‎توانند شکایت یا مطالبه خسارت کنند اما این شکایت‌ها به نتیجه نخواهند رسید. موفق باشید.

با سلام؛ آیا اتباع بیگانه می‎توانند در ایران کار کنند؟ اگر فردی از اتباع بیگانه در کارگاه دچار مشکل شود و یا این که کارفرما حق و حقوق او را ندهد، چه طور می‎تواند اقدام کند؟

ماده ۱۲۰ «قانون کارجمهوری اسلامی ایران» در این مورد می‌گوید: «اتباع بیگانه نمی‎توانند در ایران مشغول به کار شوند مگر آن که اولا دارای روادید ورود با حق کار مشخص باشند، ثانیا مطابق قوانین و آیین‎نامه‎های مربوطه، پروانه کار دریافت کنند.» اگر فردی از اتباع بیگانه با مجوز کار در کارگاهی مشغول کار باشد، مثل کارگران ایرانی، تابع قانون کار خواهد بود و تمامی حمایت‏های این قانون شامل او هم می‎شود. اما اگر مجوز نداشته باشد، کارفرما نمی‎تواند او را به کار گیرد و اگر این کار را انجام دهد، مرتکب تخلف شده است و امکان مجازات آن وجود دارد. در این صورت، کارگر شامل قانون کار نخواهد شد و در اداره کار نمی‎تواند علیه کارفرما اقامه دعوی کند. اما در مورد حادثه کار می‎تواند در مراجع قضایی علیه کارفرما طرح شکایت کند و خواستار دیه و خسارت و یا مجازات کارفرما به دلیل عدم رعایت نظامات ایمنی شود. باید توجه شود چنین شخصی مشمول مزایای قانون کار و خدمات تامین اجتماعی، از جمله مستمری و از کارافتادگی نمی‎شود. موفق باشید.

سوال: سلام. من یک عمو دارم که ۶۵ ساله و بازنشسته است. ایشان پسری دارد که خیلی او را اذیت می کند. کارش به جایی رسیده که هم حقوق پدرش را به زور گرفته و خرج خوشگذرانی و شمال رفتن می کند و هم پدرش را کتک می زند و به مادرش هم انواع توهین‌ها را می کند. ایشان تک پسر است و دو خواهر دارد که آنها متاهل هستند. این پسر عموی من از اول هم رفتار خوبی نداشت و پدر و مادرش خوب تربیتش نکردند. به هر حال هفته پیش عمویم را دیدم که با التماس می‌گفت من را از دست این نجات بدهید. می خواستم بدانم آیا عمویم می تواند از پسرش شکایت کند تا او نتواند به خانه بیاید؟

جواب: سلام! در قوانین ایران ضرب و جرح و توهین جرم انگاری شده است اما باید بتوان آن را اثبات کرد. بنابراین اگر عمویتان شاهدی در مورد ضرب و جرح و یا توهین دارد امکان شکایت وجود دارد. قانونا عموتان موظف نیست که پسرش را در خانه خودش سکونت دهد زیرا پسرعموتان از سن نفقه خارج شده است بنابراین عمویتان می تواند کلید خانه را عوض کند و اگر پسرش برای ورود به خانه اصرار کرده یا مزاحمت ایجاد کند با پلیس تماس بگیرد. موفق باشید!

با سلام؛ وقتی کارگری در محل کار دچار آسیب می‌شود ، چه مراحلی را باید طی کند تا بتواند دیه و خسارت بگیرد؟ بعضی وقت‌ها شاهد هستیم که کارفرما ادعا می‌کند خود کارگر مقصر بوده است و از زیر بار مسوولیت فرار می‌کند. در این گونه موارد چه طور باید ثابت شود که کارگر مقصر نبوده است؟

سلام؛ برای مطالبه دیه و خسارات باید به دادسرای محلی که کارگاه در آن‎جا قرار دارد، مراجعه شود. در برخی شهرستان‎ها، دادسراهای ویژه‎ای برای رسیدگی به این نوع پرونده‎ها وجود دارد. لازم است کارگر زیان دیده به دادسرا برود و شکواییه‎ای علیه کارفرما تنظیم کند. در شکواییه، نحوه حادثه و این که کارگاه ایمن نبوده است، باید ذکر و از کارفرما دیه و سایر خسارات مطالبه شود. مقام قضایی در دادسرا دستور تعیین کارشناس و هم‎چنین معاینه توسط پزشکی قانونی را می‎دهد. در نهایت از طرف اداره کار، تعاون و رفاه اجتماعی کارشناس تعیین می‎شود. کارشناس با مراجعه به محل حادثه و تحقیق از کارفرما و کارگران، نظر خود را در مورد این که چه کسی مقصر است، اعلام می‎کند. ممکن است کارشناس کارفرما را کلا و یا نسبتا مقصر بداند. اگر کارکنان کارگاه حاضر به شهادت در مورد وضعیت ایمنی کارگاه باشندف معرفی آن‏ها به دادسرا موثر خواهد بود. دادسرا در صورت اثبات قصور کارفرما، پرونده را به دادگاه می‎فرستد و دادگاه طبق نظریه کارشناس، حکم به دیه می‎هد.

سوال: سلام! یک درگیری در یک مراسم عروسی که منجر به جراحت شدید یک نفر شد اتفاق افتاد و من هم شاهد بودم. یعنی هر دو طرف فامیل ما هستند. طرفی که مضروب شده از من خواسته است که در دادسرا و دادگاه شهادت بدهم. یعنی درگیری در جایی اتفاق افتاد که چند نفر بودیم و تمام حاضرین از اقوام نزدیک ضارب بودند و حاضر به شهادت نیستند. واقعیتش من می خواهم شهادت بدهم اما از طرف دیگر نمی خواهم در فامیل بد بشود و رابطه مان با آنها به هم بخورد. چون فامیل مادرم هستند دایی‌هایم گفته اند اگر شهادت بدهی دیگر ما با تو قطع رابطه می کنیم. خلاصه می خواستم بدانم می توانم شهادت بدهم اما اسم و هویت من هیچ جای پرونده فاش نشود و کسی نتواند بفهمد که من شهادت داده ام؟

جواب: با سلام! خدمتتان عرض شود که در قوانین ایران شهادت دادن به طور مخفیانه پیش بینی شده اما این بازپرس است که در چهارچوب قانون تصمیم به مخفیانه بودن شهادت می گیرد. مطابق ماده ۲۱۴ قانون مجازات اسلامی: «هرگاه بیم خطر جانی یا حیثیتی و یا ضرر مالی برای شاهد یا مطلع و یا خانواده آنان وجود داشته باشد، اما استماع اظهارات آنان ضروری باشد، بازپرس به‌منظور حمایت از شاهد یا مطلع و با ذکر علت در پرونده، تدابیر زیر را اتخاذ می‌کند: الف- عدم مواجهه حضوری بین شاهد یا مطلع با شاکی یا متهم ب – عدم افشای اطلاعات مربوط به هویت، مشخصات خانوادگی و محل سکونت یا فعالیت شاهد یا مطلع پ – استماع اظهارات شاهد یا مطلع در خارج از دادسرا با وسایل ارتباط از راه دور. تبصره ۱- در صورت شناسایی شاهد یا مطلع حسب مورد توسط متهم یا متهمان یا شاکی و یا وجود قرائن یا شواهد، مبنی بر احتمال شناسایی و وجود بیم خطر برای آنان، بازپرس به درخواست شاهد یا مطلع، تدابیر لازم را از قبیل آموزش برای حفاظت از سلامت جسمی و روحی یا تغییر مکان آنان اتخاذ می‌کند. ترتیبات این امر به موجب آیین‌نامه‌ای است که ظرف شش‌ماه از تاریخ لازم‌الاجراء شدن این قانون توسط وزارت دادگستری تهیه می‌شود و به تصویب رییس قوه‌قضاییه می‌رسد.» همانطور که از ماده پیداست امکان ادای شهادت مخفیانه فقط در زمانی است که خطر جانی و حیثیتی و مالی وجود داشته باشد که به نظر نمی رسد در مورد شما این چنین باشد. با این وجود می توانید یک لایحه به بازپرس پرونده داده و اعلام کنید در صورت مخفی ماندن هویت شما حاضر به ادای شهادت می باشید. موفق باشید!

سلام؛ یکی از مسایلی که هر از چندگاهی مطرح می‌شود، خشونت در روابط معلمی و شاگردی است. برخی اوقات هم مشاهده می‌شود که اولیای بعضی شاگردها بدون این که معلم خشونتی انجام دهد، اقدام به شکایت می‌کنند و بعضی وقت‏ها شاگرد، معلم را مورد ضرب و جرح قرار می‌دهد. آیا مقررات خاصی برای حمایت از معلم در این مواقع وجود دارد؟

با سلام؛ خشونت در مدرسه و نحوه برخورد با آن مقررات خاصی ندارد. شکایت‎های انجام شده در این موارد و رسیدگی به آن‌ها همانند پرونده‌های دیگر، طبق قوانینی مثل «آیین دادرسی کیفری» انجام می‌شود. با این وجود، در برخی موارد قوانین حمایت‎هایی از کارمندان دولتی پیش‎بینی کرده‎اند؛ از جمله این که بر اساس «قانون مدیرت خدمات کشوری» و «قانون حمایت قضایی از کارکنان دولت»، اگر دعوایی علیه کارمند دولت مطرح شود، سازمان متبوع موظف است از طریق کارشناسان حقوقی خود یا گرفتن وکیل، از کارمند خود حمایت کند. بر اساس این مقرره، در صوتی که معلمی با شکایت اولیای دانش‎آموز مواجه شود، می‌تواند از سازمان متبوع خود تقاضای حمایت قضایی کند. البته اگر اداره آموزش و پرورش در بررسی‎های اولیه خود معلم را مقصر بداند، قطعا تمایلی به حمایت قضایی از او نخواهد داشت. موفق باشید.

با سلام؛ در حقوق ایران حداقل سن کار چیست؟ خیلی مشاهده می‎شود که افراد کم سن و سال در کارگاه‎ها کار می‎کنند؛ به ئیژه در مورد اتباع افغانستان این امر بیش‎تر دیده می‎شود. برخی کارفرماها افراد کم سن را با حقوق خیلی ناچیز به کار می‎گیرند و در خیلی موارد هم پدران و مادران آن‎ها راضی هستند. می‌خواستم بدانم در قوانین ایران چه ضمانت‎های اجرایی دز این زمینه پیش ‎بینی شده‎اند؟

سلام؛ «قانون کار جمهوری اسلامی ایران» در ماده ۷۹ ذکر کرده است که به کارگیری افراد کم‎تر از ۱۵ سال ممنوع است. در ماده ۸۰ هم کار کردن افراد بین ۱۵ تا ۱۸ سال ممکن شناخته شده است به شرطی که قبل از آن آزمایشات پزشکی توسط سازمان تامین اجتماعی انجام شود. اگر کارفرمایی شخص زیر ۱۵ سال و یا بدون اخذ آزمایش پزشکی، فرد بین ۱۵ تا ۱۸ سال را به کار گیرد، مرتکب تخلف شده و مطابق ماده ۱۷۶ قانون کار مجازات می‎شود. این که پدر و مادر کودک راضی به کارکردن او باشند، تاثیری در قضیه ندارد. زیرا پدر و مادر حق چنین کاری را ندارند. اگر پدر و مادری کودک خود را مجبور به کار کنند، امکان شکایت کیفری مطابق «قانون حمایت از کودکان و نوجوانان» علیه پدر و مادر یا سرپرست طفل وجود دارد. اگر قراردادی بین کودک یا ولی او با کارفرما هم موجود باشد، این قرارداد باطل است. پیشنهاد می‎شود شهروندان در صورت مشاهده به کارگیری کودکان، حتما با اداره کار، تعاون و رفاه اجتماعی تماس بگیرند و موضوع را گزارش دهند. موفق باشید.

سلام خسته نباشید. پسر من امسال قرار است برود کلاس دوم. کلاس اول را در یک مدرسه دولتی بود اما امسال من خیلی اصرار دارم که برود مدرسه غیر انتفاعی چون به هر حال کیفیتش بهتر است اما متاسفانه شوهرم مخالفت می کند و می گوید بچه اگر عرضه داشته باشه در هر مدرسه‌ای هم درس بخواند موفق می شود. حالا نمی دانم به خاطر پولش است یا چیز دیگری. آخر سر هم می گوید من پدرش هستم به تو ربطی ندارد. به هر حال می خواستم بدانم آیا قانونا پدر حق دارد که بدون موافقت مادر در مورد نحوه تحصیل فرزند تصمیم گیری کند؟

با سلام! بر اساس قوانین ایران پدر ولی قهری طفل محسوب شده و تصمیم گیری در مورد امورات طفل بر عهده ایشان است. بنابراین اگر همسر شما اصرار داشته باشد که فرزندتان در مدرسه دولتی درس بخواند قانونا شما نمی توانید اقدام حقوقی کرده و مثلا ایشان را ملزم کنید که فرزند را در مدرسه غیر انتفاعی ثبت نام کند. فرضا اگر شما فرزندتان را در مدرسه غیر انتفاعی ثبت نام کنید بازهم همسرتان می تواند پسرتان را از مدرسه غیرانتفاعی خارج کند. به هر حال بهتر است با گفتگو به توافق برسید اقدام قانونی در این مورد نتیجه مطلوب شما را نخواهد داد. موفق باشید!

آیا شما هم سوالی برای مشاور ما دارید؟ آیا شما هم سوالی حقوقی دارید؟

تیم ما آماده کمک است، سوال خود را اینجا ارسال کنید.

بپرس