کودکان کاری که سه بار و با شرایط یکسان، در اماکن سازمان بهزیستی و شهرداریها پذیرش شدهاند، از والدینشان سلب حضانت خواهند شد. این آخرین تصمیمی است که دولت برای حل معضل کودکان کار و خیابان گرفته است. این تصمیم را هفته گذشته، «انوشیروان بندپی»، استاندار تهران در گفتگو با خبرنگاران اعلام کرد.
استاندار در مورد این طرح جدید که به گفته او با توافق قوه قضائیه انجام میشود گفته است که محور موضوع کودکان در استان تهران با استانداری است: «مشکلی که در این حوزه وجود داشت این بود که وقتی این کودکان پذیرش میشدند، با مراجعه خانوادهها مجبور به تحویل کودکان بودیم. در مورد کودکان اتباع خارجی نیز وزارت امور خارجه باید حکم میداد.»
او گفته در جلساتی که با قوه قضاییه برگزار شده در مورد کودکان کار ایرانی تصمیم گرفته شده که اگر کودکی بیش از سه بار با یک ویژگی پذیرش شود، از خانواده او سلب حضانت خواهد شد و کودک تحویل بهزیستی میشود: «در مورد اتباع خارجی نیز اگر به صورت فردی به ایران قاچاق شده باشند، به مرز بازگردانده و از کشور طرد خواهند شد، در این حوزه اعتقاد به استمرار کار داریم و قطعا در این مسیر به نتیجه مطلوب خواهیم رسید.»
مسئولان چه کسانی هستند؟
«محمد اولیایی فرد»، حقوقدان و مشاور «ایران وایر» در این مورد اینگونه توضیح میدهد: «ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی جمهوری اسلامی اجازه داده که هر گاه با انحطاط اخلاقی یا عدم مراقبت از کودک از سوی والدین، تمامیت جسمی و روانی فرزند در خطر قرار گیرد، محکمه بتواند به درخواست خویشاوندان طفل، قیم و یا دادستان در مورد حضانت او تصمیم بگیرد.»
محمد اولیایی فرد درباره موارد قانونی که منجر به تشخیص انحطاط اخلاقی والدین و یا عدم مراقبت فرزندان از سوی آنها میشود میگوید: «اعتیاد زیانآور به الکل، مواد مخدر و قمار، اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء، ابتلا به بیماریهای روانی با تشخیص پزشکی قانونی، تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف و سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء، تکدیگری و قاچاق، مواردی هستند که دادستان میتواند آنها را به دادگاه گزارش کند و دادگاه بر اساس این موارد، در مورد سلب حضانت کودک تصمیم بگیرد.»
آقای اولیاییفرد میگوید که در میان تمام این موارد قانونی، آخرین مورد که به اجبار کودک برای ورود به تکدیگری اشاره کرده است، احتمالا میتواند در سلب حضانت والدین کودکان کار و خیابان بیشتر از سایر بندها مورد استفاده قرار گیرد.
اما «حامد فرمند»، فعال حقوق کودک ساکن آمریکا با انتقاد جدی از این تصمیم استانداری تهران و قوه قضائیه به ایران وایر میگوید: «این تصمیم ناشی از نوع نگاه مسئولان از جمله سازمان بهزیستی به پدیده کودکان کار است. آنها معتقدند باید والدین را به دلیل داشتن چنین کودکانی مورد تنبیه قرار داد. تحقیقات نشان داده درصد بالایی از کودکان کار از فقر شدید رنج میبرند و اگر نهادهای مسئولی مثل سازمان بهزیستی و استانداریها دغدغه حل این معضل را داشتند، باید برای خشکاندن این ریشه چارهای اندیشیده میشد.»
حامد فرمند ادامه میدهد: «توجیهی که استانداری تهران برای این تصمیم عنوان میکند، در ظاهر در خدمت رفاه کودک است. اما باید دید چقدر در این طرح منافع عالی کودک در نظر گرفته شده است. کودک در این شرایط از حق حمایت خانواده و زندگی با والدین محروم میشود. علاوه بر آن باید دید کودکان کار و خیابان بعد از جمع آوری از سطح شهرها در چه فضاهایی نگهداری میشوند؟ تجربه تمام این سالها نشان داده که محرومیت از سلامت و بهداشت، امنیت و محبت از نتایج اصلی نگهداری کودکان کار و خیابان در مراکز تحت پوشش سازمان بهزیستی و شهرداری های سراسر کشور است.»
این فعال حقوق کودک در مورد شرایط نگهداری کودکان جدا شده از والدین و نهادهای مسئول در این مورد میگوید: «کودکان کار و خیابان بعد از جمع آوری از سوی ماموران انتظامی، به مراکز تحت پوشش شهرداریها انتقال مییابند. گزارشهای متعدد نشان میدهد با وجود ادعای کارشناسان سازمان بهزیستی در این مکانها، کودکان کار مورد انواع بد رفتاریها قرار میگیرند. از جمله این بدرفتاریها، نگهداری جمعیت زیاد در اماکنی با یک سوم و یا یک چهارم ظرفیت و تعداد سرپرستان کمتر از جمعیت مورد نیاز است که همین موضوع دامنه خشونت علیه کودکان در این مراکز را به طور طبیعی بالا میبرد.»
حامد فرمند ادامه میدهد: «با تصمیم جدیدی که استانداری تهران اعلام کرده، کودکان کار و خیابان، بعد از جدا شدن اجباری از والدین، باید در مراکز دیگری تحت سرپرستی سازمان بهزیستی به صورت دائم نگهداری شوند. آثار روانی و تربیتی مخرب این مراکز دائمی که در آن ها کودکان بیسرپرست و بدسرپرست هم حضور دارند، به خاطر حضور طولانی مدت آنها در این اماکن بسیار مخربتر است.»
چطور پیگیری کنیم؟
اگر بپذیریم که این تصمیم جدید استانداری تهران، نقض حقوق کودکان کار است، چگونه میتوانیم این مسئله را از راههای قانونی پیگیری کنیم؟
حامد فرمند فعال حقوق کودک میگوید: «برای پیگیری این موضوع از سوی شهروندان میتوان از طریق چهار نهاد مجلس، استانداری، سازمان بهزیستی و صندوق جهانی کودک یونیسف اقدام کرد.»
این فعال حقوق کودک با این ادعا که «هر چند سازمان یونیسف اختیارات اجرایی در حوزه کشورهای مختلف ندارد» اما تاکید میکند که همین نهاد بینالمللی میتواند با نامه نگاری و ابراز نگرانی خطاب به دولت جمهوری اسلامی که پیمان نامه حقوق کودک را امضا کرده مسئولان را متوجه غلط بودن تصمیمشان بکند.
مدیر کل امور اجتماعی استانداری تهران، مسئول مستقیم سیاستهای استانداری در حوزه کودکان کار و خیابان، «فرزانه مروستی» است. با شماره ۸۴۶۹۰ با همکاران او تماس بگیرید و بپرسید چرا به جای کمک برای حل بحران فقر خانوادههای کودکان کار تصمیم به جدا کردن آنها از والدینشان گرفته شده است.
برای پیگیری این امر در میان نمایندگان مجلس با اعضای فراکسیون کودک و نوجوان گفتگو کنید. همایون یوسفی با شماره ۰۹۱۶۳۳۵۶۲۲۷، «سلام امینی» نماینده ایلام به شماره ۰۹۱۸۸۴۲۵۴۱۴ و « قاسم جاسمی»، نماینده کرمانشاه به شماره ۰۹۱۸۱۳۴۷۱۸۲ تماس بگیرید.
حامد فرمند میگوید: «نمایندگان مجلس باید در مورد دلیل خاک خوردن سالهای سال لایحه حمایت از حقوق کودک به مردم توضیح دهند. در این لایحه البته بخش کوچکی به کودکان کار اختصاص پیدا کرده اما تصویب همین قانون و هم فکری برای تصویب قوانین دیگر در این مورد که وظایف تمام دستگاهها را در رعایت حقوق کودک کار و خیابان را مشخص کند میتواند گام مهمی باشد. علاوه بر آنها باید در این مورد پاسخگو باشند که نظارت آن ها بر عملکرد دستگاههای مختلف در سلب حضانت از کودکان کار و خیابان به چه نحوی انجام میشود.»
حامد فرمند در مورد وظیفه مجلس در مورد بهبود وضعیت کودکان کار و خیابان میگوید: «با شرایطی که امروز سازمانهای مسئول تصمیم به سلب حضانت والدین کودکان کار گرفتهاند، شائبه سوء استفاده از قانون برای پاک کردن صورت مسأله به صورت جدی مطرح است.»
این فعال حقوق کودک در ادامه با طرح این سوالات که نمایندگان باید بگویند چطور از این سوء استفادهها جلوگیری خواهند کرد یا چه نظارتی بر کار سازمان بهزیستی در فرایند نگهداری دائمی کودکان کار وجود دارد میگوید: «به مسئولان باید گفت پدید آورنده کودک کار فقر است و باید پرسید برای از بین بردن این ریشه چه کاری کردهاند.»
در سازمان بهزیستی کل کشور، «حبیب الله مسعودی فرید»، معاونت امور اجتماعی را بر عهده دارد و دفتر امور کودکان و نوجوانان به مدیریت« منتظر شبر» زیر نظر همین معاونت فعالیت میکند.
با شماره های ۶۶۷۲۷۱۹۴ و ۶۶۷۲۷۲۱۵ تماس بگیرید و از مسئولان دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی بپرسید برای تجهیز هر چه بیشتر اماکن نگهداری دائمی کودکان بیسرپرست و بدسرپرست چه کار کرده و چطور مسئولیت آثار مخرب روانی و جسمی کودکان در این مکان ها را میپذیرد؟
برای درخواست از صندوق بین المللی کودکان یا یونیسف هم میتوانید با ایمیل tehran@unicef.org مکاتبه کنید یا با شماره تلفن ۲۲۵۹۴۹۹۴ با پیش شماره ۰۲۱ تماس بگیرید.
به نظر حامد فرمند، فعال حقوق کودک اگر درخواست از یونیسف برای واکنش در برابر دولت افزایش یابد، می تواند به نامه نگاری این نهاد بین المللی خطاب به نهادهای مسئول دولتی شود.
لطفاً نتیجه پیگیری خود را برای ما به نشانی shoma@iranwire.com بفرستید.
مطالب مرتبط:
سوءاستفاده جنسی از کودکان کار؛ مخفیانه و گسترده
آن سوی خبر: زیباسازی شهری به بهانه ساماندهی کودکان خیابانی
حقوق كودكان كار در زباله هاي شهرداري تهران
کسی منتظر این بچهها نیست؛ کودکان کار، قاچاق، قرنطینه و رد مرز
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر