شنبه ایرانی جشنواره کن

جشنواره کن به نیمه خود رسیده و روز پنجم آن در حالی خاتمه یافت که فرش قرمز جشنواره امشب به طرز غریبی پر ایرانی بود. از میان فیلم‌های متعددی که جشنواره هرروز نمایش می‌دهد دو یا سه فیلم هستند که در سالن بزرگ لومیر نمایش ویژه می‌یابند و ستارگان‌شان مفصلا روی فرش قرمز جولان می‌دهند؛ و امشب از این سه فیلم، یکی کاملا ایرانی بود، یکی بازیگر نقش اول ایرانی داشت و دیگری کارگردان و نویسنده فیلمنامه ایرانی. 

اول نوبت نمایش «دختران آفتاب» ساخته اوا هاسن راجع به یگانی از نیروهای کرد زن در نبرد با داعش بود. قهرمان اصلی فیلم مبارزی به نام بهار بود که نقشش را گلشیفته فراهانی بازی می‌کرد. این‌که گلشیفته با یک سال غیبت دوباره فیلمی در بخش مسابقه کن دارد و دوباره روی فرش قرمز ظاهر می‌شود نشان از رشد بی‌نظیر و کم‌مانند او در سینمای فرانسه است. فرش قرمز این‌دفعه ویژه‌تر از معمول هم بود. به همراه گلشیفته و عوامل فیلم، ۸۲ زن از انواع و اقسام کشورها و حرفه‌های مختلف سینمایی روی فرش ظاهر شدند تا به فقدان تاریخی کارگردانان زن در سینما اعتراض کنند؛ از کیت بلانشت، بازیگر و رئیس امسال هیات داوران، تا اگنس واردا، کارگردان بزرگ. 

خود «دختران آفتاب» اما متاسفانه چنگی که به دل نمی‌زد هیچ که به نظر این نویسنده از بدترین فیلم‌های امسال بود. بازی گلشیفته البته گیرا است اما فیلم جای کار چندانی به او نداده. فیلم داستان روزنامه‌نگاری فرانسوی است که برای ثبت روایت مبارزین کرد زن در یکی از نبردهایشان علیه داعش با آن‌ها همراه می‌شود. روشن است که مبارزه تاریخی رژاوا که در چند سال گذشته جهانی را مبهوت خود کرده پتانسیل خوبی دارد اما این پتانسیل متاسفانه این‌جا هدر رفته. نه داستان پیچیدگی خاصی دارد، نه شخصیت‌ها پرداخته می‌شوند، نه سیر روایی فیلم جذابیتی دارد و نه حداقل شاهد اکشنِ جنگی قابل توجهی هستیم. نتیجه آن‌که با فیلمی کلیشه‌ای روبرو هستیم که در هر صحنه خود می‌خواهد فریاد بزند «این فیلمی فمینیستی راجع به زنان قهرمان روژوا است» و این کار را به بی‌هنرترین و کلیشه‌ای‌ترین شکل انجام می‌دهد. 

با این وجود باز هم شاهد نظر مثبت برخی متنقدین هستیم. پیتر بردشای روزنامه «گاردین» که بعضی‌ها به خوش‌بینی همیشگی متهمش می‌کند فیلم را «پرشور، پرتعلیق و خشمگین» خواند. اریک کان، منتقد ارشد وب‌سایت معتبر «ایندی‌وایر» مدعی شد که فیلم به بالای صف نبرد برای نخل طلا فرار کرده و آن‌را بخاطر نقش‌های اصلی زنش و تعلیقی مشابه فیلم «هرت لاکر» ستود. دیوید آرلیچ، دیگر منتقد «ایندی‌وایر»، هم کارگردانی هاسن را ستود و گفت فیلم «قطعا» از رقبای اصلی برای نخل طلا است. 

فرش قرمزِ حسابی پاخورده پس از این فیلم میزبان «سه رخ» جعفر پناهی بود. این‌که این کارگردان ایرانی در آخر اجازه سفر به کن برای همراهی فیلمش را نداشت قاعدتا باعث شده بود توجه‌های بسیاری جلب آن شود. نمایش «سه رخ» برای مطبوعات صبح روز ششم انجام می‌شود و بنابراین این نویسنده هم هنوز فیلم را ندیده. اما مجله «اسکرین» نقدی از فیلم منتشر کرده و آن‌را اثری «دوست‌داشتنی و تکان‌دهنده» نامید. پیش از آغاز فیلم صندلی پناهی که اسمش را روی آن نوشته بودند به همراه عوامل فیلم که به کن آمده‌اند همچون بهناز جعفری، بازیگر نقش اصلی، مورد تشویق طولانی و ایستاده حضار قرار گرفتند.

اما بعد از «سه رخ»‌ هم فرش قرمز کن باز هم متعلق به ایرانی‌ها بود. این بار رامین بحرانی که فیلم «فارنهایت ۴۵۱»اش در بخش نمایش‌های ویژه نیمه‌شب کن، که معمولا مختص فیلم‌های فانتزی و ترسناک است، به نمایش درآمد. این فیلم عوامل ایرانی دیگری هم دارد که با آن به کن آمده‌اند از جمله امیر نادری، کارگردان بزرگی ایرانی، که به همراه بحرانی فیلمنامه «فارنهایت ۴۵۱» را نوشته‌اند. این اقتباسی جدید از رمان کلاسیک و ویران‌شهریِ ری برادبری است که در آن حکومت تمام کتاب‌ها را ممنوع کرده. همه کتاب‌ها سوزانده می‌شوند و چاپ جدید کتاب هم مجاز نیست. فیلم ریتم خوبی دارد و شخصیت‌هایی باورپذیر گرچه این نویسنده هم مثل احتمالا بقیه منتقدینی که پس از یک روز سنگین کاری، مشغول تماشای فیلم در نیمه‌شب شدند قادر به ارائه نقد خیلی دقیق نیست. آن‌چه تماشاگر ایرانی حتما به آن دقت می‌کند استفاده از کتاب‌های ایرانی در طول فیلم است، از زنی که حافظ اشعار مولوی است تا دیوان حافظ که سوختنش در میان شعله‌ها را می‌بینیم تا کتابی از حمید دباشی، استاد ایران‌شناسی دانشگاه کلمبیا. 

مطالب مرتبط:

فرش قرمز «همه می‌دانند» فیلم افتتاحیه جشنواره کن ۲۰۱۸

گزارش اختصاصی مراسم افتتاحیه جشنواره کن ۲۰۱۸

«مرزِ» کارگردان ایرانی-دانمارکی، جلوه روز سوم جشنواره کن

روز سوم جشنواره کن؛ سه فیلمی که دوست داشتم