مدیریت «روزنامه شرق» پیش از اول تیر ۱۳۹۹ حدود ۱۵ نفر از هیات تحریریه و تیم فنی خود را به دلیل «بحران اقتصادی» اخراج کرد. اخراج این روزنامهنگاران بدون اطلاع قبلی در حالی رخ داد که حتی آخرین حقوق آنها نیز به طور کامل به حسابهایشان واریز نشده بود. در واقع، بدون توضیح قانونی، آخرین حقوق آنها با مبلغی کمتر از همیشه پرداخت شده است.
به گفته روزنامهنگاران روزنامه شرق، «مهدی رحمانیان» فروردین ۱۳۹۹ در جلسهای به اعضای روزنامه گفته بود قادر به پرداخت دستمزدها در سال جدید نیست و دو گزینه پیشروی نیروی کار حاضر در شرق گذاشته بود؛ یا تمامی اعضای تحریریه شرق بهصورت حقالتحریریه کار کنند یا بدون لحاظ افزایش حقوق امسال، با همان دستمزد سال گذشته همکاری خود با روزنامه را ادامه دهند.
با این حال، پس از گذشت چند ماه از پذیرفتن عدم افزایش حقوق، ۱۵ نفر از اعضای تحریریه اخراج شدند.
مهدی رحمانیان، مدیر مسوول روزنامه شرق پس از این اخراجها، در دفاع از خود گفته است ادامه فعالیت با شرایط فعلی دیگر ممکن نیست.
مدیریت شرق به موازات اخراج نیروهایش، انتشار این روزنامه را از ۱۶ صفحه به ۱۲ صفحه تقلیل داده است. با این حال، یکی از خبرنگاران اخراج شده با انتقاد از رویکرد مدیر مسوول شرق، به «خبرنگاری جرم نیست» گفت رحمانیان از منابع مالی به دست آمده از سود فروش روزنامه، کاری برای نگهداشتن روزنامهنگارانی که با عشق در روزنامهاش قلم میزدند و اکنون به جامعه بیکاران ایران اضافه شدهاند، انجام نداده است.
این روزنامهنگار گفت: «آقای رحمانیان در این سالها از قِبَلِ روزنامه آنقدر درآمد و سرمایه داشته که اگر دلش برای روزنامه میتپید، بخشی از سرمایهای را که در این سالها به دست آورده است، برای سرپا نگه داشتن روزنامه هزینه میکرد. به نقل خودشان میگویم که بر سر خبرنگار منت میگذارد که برای تامین خرج روزنامه مجبورم یکی از زمینهایم را بفروشم! یک سوالی که پیش میآید، این است که مگر این زمینها از دل همین سالها فعالیت در شرق به دست نیامدهاند که در چنین برهه حساسی، روزنامهنگار اخراج میشود اما سودی که به دست آمده است، باید ماندگار باشد؟»
«انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران» در تاریخ چهارم تیرماه با انتشار بیانیهای، اخراج روزنامهنگاران شرق را به بهانههای اقتصادی تقبیح کرد و نوشت: «امنیت شغلی روزنامهنگاران میبایست محترم شمرده و از اخراج روزنامهنگاران اکیدا خودداری شود.» در این بیانیه همچنین آمده است: «روزنامهنگاران رکن اصلی خانواده یک روزنامهاند.»
مسوولان چه کسانی هستند؟
از فروردین سال جاری تاکنون چندین روزنامه، از جمله «اعتماد»، «اعتماد آنلاین»، «ابتکار»، «همبستگی» و شرق به دلیل وضعیت اقتصادی، دچار تعدیل نیرو در بخش تحریریه و فنی خود شدهاند. اخراج شدگان هم کسانی هستند که به عشق روزنامهنگاری، سالها در فضای مطبوعات فعالیت کرده و حالا به جمع گروه وسیع بیکاران جامعه پیوستهاند.
طبیعتا دبیر سرویس، سردبیر، مدیر مسوول و صاحب امتیاز یک روزنامه، مسوولان اولیه اخراج روزنامهنگاران هستند. با این حال، بخش مهم دیگر که همیشه نیز در بحثها غایب بوده، دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. توجه به موقع این دو ارگان و کمکهای نقدی آنها به رونق روزنامهها و جلوگیری از اخراجها کمک میکند. با این حال، دولت و وزارت ارشاد در سالهای اخیر هیچ حمایتی از روزنامههای مستقل نکرده و آنها را به حال خود واگذار کردهاند.
انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران در بیانیه اعتراضی خود چند روز پس از اخراج روزنامهنگاران شرق آورده بود: «بیارادگی و بیبرنامگی دولت برای حل مشکلات اقتصادی ناشی از بحرانهای موجود که به مطبوعات نیز تحمیل شده است، به عنوان زمینهساز از بین رفتن مطبوعات، یکی از مصادیق نقض حقهای مطبوعات و حقوق ملت است. انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران بیتوجهی دولت و وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی به وضعیت مطبوعات را قویاً تقبیح کرده و خواستار آن است که دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با پذیرش مسوولیتی که برعهده دارند، به فوریت و با اتخاذ راه حلهای مؤثر و فوری، اقدامات لازم برای کاهش مشکلات اقتصادی مطبوعات به انجام رسد.»
حالا سوال مهم این است که یک روزنامهنگار، عکاس و نیروی کار بخش فنی یا خدماتی روزنامه در صورت اخراج از محل کار خود آیا میتواند شکایت کند؟ آیا اگر شکایتی هم انجام شود، موثر واقع خواهد شد؟
چه طور پیگیری کنیم؟
«موسی برزینخلیفهلو»، وکیل دادگستری با اشاره به این که «قانون کار» شامل روزنامهنگاران نیز میشود، به «خبرنگاری جرم نیست» میگوید: «رابطه خبرنگار و صاحب نشریه، یک رابط کارگری و کارفرمایی است. بنابراین روزنامهنگاران نیز مانند بقیه کارگران، حق و حقوق پیشبینی شدهای دارند. البته این حق و حقوق در نوع قرارداد آنها تعریف میشود که خود به دو سِت قرارداد دایم و موقت تقسیم میشود. اگر اخراج قبل از مدت ذکرشده انجام شده باشد، کارگر میتواند از صاحب نشریه شکایت کند.»
موسی برزین خلیفهلو در ادامه میگوید تنها براساس یک قانون که مربوط به کوچک شدن کارگاه است، کارفرما اجازه دارد تعدیل نیرو با پرداخت حق سنوات را انجام دهد اما کوچک شدن کارگاه باید در ارتباط با اخراج کارگران مصداق داشته باشد: «اگر خبرنگاری فکر میکند بحث کوچک شدن فعالیت اقتصادی کارفرما در میان نبوده و بیجهت او اخراج شده است، میتواند به اداره کار برود و با موضوع بازگشت به کار، علیه کارفرمایش طرح دعوا کند. پس از آن هیاتی به اختلاف میان او و کارفرمایش رسیدگی میکند و در صورت تشخیص اخراج بیدلیل، حکم بازگشت به کار داده میشود.»
طبق عرف عجیب و غیرقانونی که وجود دارد، معمولا روزنامهنگاران در شروع کار قرارداد کتبی را با صاحب امتیاز یا مدیر مسوول و یا شرکت مطبوعاتی امضا نمیکنند. در واقع، قرارداد کاری مشخص و مکتوبی میان روزنامهنگاران و صاحبان مطبوعات وجود ندارد. معمولا روزنامهنگاران، عکاسان، گرافیستها و دیگر اعضای روزنامه به صورت شفاهی و با گفتوگو با دبیر سرویس، دبیر تحریریه و یا شورای سردبیری به کار مشغول میشوند.
موسی برزین خلیفهلو درباره این که اگر روزنامهنگاران شفاهی کار را پذیرفته باشند، میگوید: «قانون کار حتی شامل قراردادهای شفاهی هم میشود. فقط مشکل اثبات برخی موارد است که باید کارگر یا در اینجا، روزنامهنگار از طریق شاهد گفتههای خود را اثبات کند.»
این وکیل دادگستری برای توصیه به روزنامهنگاران میگوید: «حتما قبل از شروع کار، از مدیر مسوول قرارداد کتبی بخواهند. در قرارداد هم ساعت کار، مزایا، حقوق و مدتدار یا دایم بودن قرارداد همگی روشن و شفاف باشند. البته در روال کاری مطبوعات ایران خیلی وقتها روسا زیر بار قرارداد کتبی نمیروند. در این شرایط، حداقل خبرنگار سعی کند قرارداد شفاهی خود را در کنار چند نفر دیگر انجام دهد تا بعدها اگر لازم بود، بتواند از شاهدان بخواهد به نفع او شهادت دهند.»
برای دیدن اخبار و گزارشهای بیشتر درباره رسانه و خبرنگاری به سایت خبرنگاری جرم نیست مراجعه کنید.
مطالب مرتبط:
اخراج تعدادی از خبرنگاران روزنامه شرق به دلیل وضعیت اقتصادی
اخراج خبرنگار ایسنا به دلیل یک توییت انتقادی از مدیر روابط عمومی سازمان محیط زیست
روزنامه ایران خبرنگارش را به خاطر یک توییت انتقادی اخراج کرد
انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران: ️اخراج روزنامهنگاران را تقبیح میکنیم
بیکاری گسترده روزنامهنگاران پس از برخوردهای امنیتی و سکوت مسئولان
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر