در پی توافق موقت و تاریخی ایران و گروه 1+5، طیف گستردهای از نظرات دراسراییل پدیدآمده است که به نظر میرسد نوعی اعلام خطر و توجه به دلایل آن است.
برای درک بهتر دیدگاه اسراییل، «ایران وایر» با «دیوید مِناشری»(David Menashri) به بحث در مورد تفاوت در واکنشهای مقامات اسراییلی، نگرانیها و دیدگاه این کشور در مورد دورنمای احیای اعتبارایران پرداخته است.
پروفسور دیوید مناشری، رییس کرسی ایرانشناسی و پژوهشگر مرکز«موشه دایان» در دانشگاه تلآویو، استاد مطالعات خاورمیانه و آفریقا، مقام مسوول مرکز مطالعات ایرانیان نوین، مدیر دانشکده حقوق و تجارت در«رمتگن» و یکی از کارشناسان برجسته اسراییل در امور ایران است.
آیا توافق ژنو شما را غافلگیر کرد یا انتظار این توافق را بین ایران و گروه1+5 داشتید؟
البته انتظارش میرفت. تمام شواهد نشان میدادند که این اتفاق میافتد. این به نفع تمام طرفین بود. رسیدن به توافق آسان نبود اما هر دو طرف به روشنی تمایل داشتند که این توافق صورت بگیرد. از بین کسانی که من میشناختم هیچکس ازاین اتفاق شوکه نشد.
با اینکه چند هفته پیش این مذاکرات شکست خورده بود؟
بعید به نظرمیرسید که این توافق در نخستین بار نهایی شود. همانطور که میدانید، لازم است تمام گزینهها با دقت بررسی شوند. مدتی طول خواهد کشید تا حجم وسیعی از تغییراتی که حاکی از این توافق است حس شود. اگر این توافق در این نشست رخ نمیداد، به طور حتم در طول دو هفتهٔ آینده به وقوع میپیوست. مشکلات اساسی در هر دو طرف وجود داشت اما افزایش یا کاهش تحریمها گزینه روی میز بود.
همه اینها فرایندی است که با انتخاب حسن روحانی اتفاق افتاد. این نتیجهٔ درخواست ایرانیان برای تغییر بود. ایران در یک موقعیت آسیبپذیربه میزمذاکره آمد؛ آمریکاییها هم از موضع ضعف وارد شدند.
دولت ایران با لبخند و تمایل به مذاکره به سازمان ملل رفت و روحانی تلفنی با اوباما صحبت کرد. همه اینها بخشهایی از این توافق بودند.
ایران یک دولت ایزوله شده و منفور در سطح جهان بود و انگیزهٔ خوبی برای مذاکره داشت؛ فشار تحریمها آن را تضمین میکرد. مهم این بود که چالش به فرصت تبدیل شد. یکی از شعارهای ریاست جمهوری روحانی این بود:« من ارزش را به ریال وگذرنامهٔ ایرانی برخواهم گرداند.»
در حال حاضر مردم و کشورها تمایلی به جنگیدن ندارند. پارلمان انگلستان به جنگ با سوریه رای نداد. هماکنون پیداکردن گزینهای جایگزین برای جنگ از اهمیت خاصی برخوردار شده است. با این مذاکرات، ایران از رفتار ستیزهجویانه خود عقبنشینی کرد. اروپا و آمریکا بر سر سازش و کمی اعتماد، توافق کردند؛ یا حداقل این رفتار جدید را به آزمایش گذاشتند.
یکی از نکتههای قابل انتقاد این توافق این است که بیش از حد راه گریز دراختیار ایران قرار میدهد. به نظر شما، اگر این توافق موقت منجر به یک توافق جامعتر شود، آیا کاملا از احتمال وقوع جنگ جلوگیری نمیکند؟
دیپلماسی اسراییل چنین بود و هیچکس گوش نمیداد. دنیا از این نوع نگرش خسته شده است؛ همینطور از جنگ. اسراییل برنامهٔ هستهای ایران را یک مشکل بسیار بزرگ برای خود میدید اما این مشکل فقط برای اسراییل نیست؛ برای عربستان سعودی، ترکیه، مصر، اروپا و آمریکا نیز هست.
اما راه حل جایگزین چیست؟ اسراییل باید به سختی و از راه دیپلماتیک برای متقاعد کردن اروپا و آمریکا تلاش کند که این کار برای اطمینان از ایرانیها خواهد بود. آنچه در اینجا مهم است، توافق نیست بلکه پیاده سازی آن است.
آیا منافع امنیتی آمریکا و اسراییل درمنطقه ازهم جدا شده است؟ اگر آمریکا این توافقنامه را برای امضا به اندازهٔ کافی خوب دانسته و اسراییل آن را به عنوان گامی خطرناک میبیند، آیا این نشانگر یک تفاوت بنیادی در منافع استراتژیک این دو کشور نیست؟
آمریکا و اسراییل با یک تضاد در نگرش خود روبهرو شدهاند. اما من بهبود روابط ایران و آمریکا را مغایر با منافع اسراییل نمیبینم. مشکل اینجاست که باید دید آیا ایران واقعا تمایل به تغییر دارد یا نه؟
رجزخوانیهای سیاسی دربارهٔ این توافق از سوی اسراییل شروع خواهد شد، اما آیا ممکن است این به نفع منطقه و اسراییل باشد؟
امروز ما در یک مجلس عروسی هستیم. آنها دارند ازدواج میکنند و همه خوشحالند. اما آنچه مهم است این است که چگونه این رابطه حفظ شود.
به دریای بیاعتمادی نمیتوان با امضای یک سند نفوذ کرد؛ باید آن را در طول زمان سنجید. چه کسی برنده است؟ ایرانیان برنده هستند. امتیازاتی که در برنامهٔ هستهای به دست آوردهاند، به راحتی میتواند معکوس شود. کاهش تحریمها دشوار ولی امکانپذیر است. مشکل اصلی شناخت ایران به عنوان یکی از کشورهای هستهای است. ابرقدرتهای محلی در مورد این توافق ناراحت هستند. این توافقی نبوده که آنها میخواستند. سعودیها از اسراییلیها هم عصبانیتر هستند. آنها ناراحت، عصبانی و نگرانند. ترکیه و مصرهم ناراحت هستند. اگر توافق پابرجا نماند، وضعیت ویران کنندهای را برای کشورهای خاورمیانه به وجود خواهد آورد؛ آغاز مسابقهٔ هستهای در خاورمیانه.
نظر شما در مورد تحریمهایی که لغو شدهاند و این که چگونه مردم ایران را تحت تاثیر قرار میدهند، چیست؟
ایران برای کاهش فشار پای میز مذاکره آمد نه در یک موقعیت قوی. اما این یک گام مهم و فوری نیست. این تنها شروع تغییر است. تحریمها خبر از آزادی ۷ میلیارد دلار میدهند. این پول زیادی نیست اما شروع یک گام برای کاهش فشار است.
در حال حاضر اسراییلیها و یهودیان آمریکایی در توییتهای خود در مورد خیانت بزرگ آمریکا به اسراییل صحبت میکنند. این ارزیابی تا چه حد عادلانه است و چگونه نگرش شهروندان عادی را از آنچه که در چند روزه گذشته رخ داده، تحت تاثیر قرار میدهد؟
ما انتظار داشتیم که این اتفاق بیفتد. خیلیها آن را به عنوان یک تهدید وجودی نگاه نمیکنند. اگر مردم آن را به عنوان خیانت به اسراییل ببینند، آن پیام نادرستی را به ایران و به جوانان اسراییلی ارسال میکند. بهتازگی رسیس پیشین موساد، «افریم هلوی» (Efraim Halevy) در شبکه خبری سیانان گفت که «اسراییل نابود نشدنی است». ما نمیتوانیم ایدئولوژی رادیکال و توانایی هستهای را با هم داشته باشیم. مهم این است که 6 ماه صبر کنیم بعد گام نخست را برداریم.
چه فرقی بین این توافقنامه با آخرین مذاکرات ژنو وجود دارد؟
ازسال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ حسن روحانی مذاکره کنندهٔ هستهای ایران بود. او گفت که او بود که فعالیتهای هستهای را به حالت تعلیق درآورد. اما پس از آن، اوبا افتخار گفت که در واقع خودش آن را به اتمام رساند.
اتحاد دوسوی اقیانوس اطلس این توافق را به ارمغان آورد. مهم این بودکه فقط ایالت متحده نبود بلکه اروپا هم نقش داشت. وحدت ادامه داشت تازمانی که یک توافقنامه به امضا رسید. این وحدت باید در آینده حفظ شود. یک کشور خودخواه میتواند تهدیدی برای این اتحاد باشد.
مهم این است که به یاد داشته باشیم سازش در موضوع هستهای راحتتر از مذاکره مستقیم و رابطهٔ ایران با ایالت متحده است. اوباما قبلا میخواست درباره این موضوع با حسن روحانی دست بدهد اما روحانی نپذیرفت. با این حال، صحبت تلفنی آنها قابل توجه است. مخالفت وسیعی با این توافق در ایران وجود دارد اما رهبر ایران این موضوع را تایید کرده است؛ او پیش از مخالفان از تیم مذاکره کننده تشکر کرد.
در روزهای آینده ما نظرات بیشتری از ایران میشنویم.
در همین زمینه:
«رییس سابق موساد: معاملۀ ژنو خیانت به اسراییل نبود»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر