پیش از امضای موافقت‌نامۀ تاریخی هسته‌ای میان ایران و کشورهای گروه 1+5 در ژنو، گروهی کوچک اما باصدا از سیاستمداران امریکایی و اسراییلی به مخالفت شدید از روندِ مذاکره و امکان توسعۀ آیندۀ روابط میان امریکا و ایران برخاستند.
پس ازامضای موافقت‌نامه در بامداد یک‌شنبه و بدون اطلاع ازجزییات معامله، همان منتقدان لباس رزم به تن پوشیدند و در فاصلۀ تنها چند دقیقه پس ازامضا، شروع به ارسال اعتراض‌های خود از طریق پیامک‌های «توییتر» کردند.
مخالفان این موافقت‌نامه، آن را «اشتباه، خیانت و معامله‌ای بد» توصیف کرده‌اند. برای درکِ بهتر نتایج قرارداد ژنو از یک دیدگاهِ عمیق‌تراسراییلی، «ایران وایر» با «افراییم هالِوی» (ٍEfraim Halevy)، مدیر پیشین موساد، سازمان اطلاعاتی-امنیتی اسراییل (2002-1998) و رییس سابق شورای امنیت ملی اسراییل (2003-2002) ازطریق تلفن گفت‌وگو کرده است.
دراین گفت‌وگو، هالِوی برداشت خود ازنتایج منطقه‌ای معاملۀ ژنوومعنایِ امکان یک موافقت‌نامه درازمدت برای امریکا، اسراییل وایران را توضیح می‌دهد.
آیا موافقت‌نامۀ ژنو برایتان غیرمنظره بود یا انتظارداشتید که ایران و گروه 1+5 به توافق برسند؟
- مسلما انتظارداشتم که به توافق برسند. چون ازجزییات خبری نداشتم، نمی‌توانستم تصورکنم که با هم ملاقات کنند بدون این که دوطرف (امریکا وایران) پیش‌ترباهم تماس گرفته باشند. من از جزییات تماس آگاه نیستم ولی شکی نداشتم که پیش ازملاقات چیزی درجریان بود.
آیا فکرمی‌کنید که این معامله جلوی بدترین پیامدهای ممکن مانند جنگ را خواهد گرفت؟
- فکر نمی‌کنم موافقت‌نامۀ ژنو به آن ترتیبی که الآن هست بتواند از امکان جنگ پیش‌گیری کند زیرا تنها موافقت‌نامه‌ای مقدماتی است واگربه موافقت‌نامه‌ای دایمی نیانجامد تنها راه دیگر،احتمالا نوعی عملیات نظامی خواهد بود.
پس از انتشار جزییات نهایی موافقت‌نامه، آیا شخصا نگرانی‌هایی دربارۀ معامله‌ای که ایران و گروه 1+5 درژنو امضا کردند دارید؟
- بله، نگرانی‌هایی دارم. به نظرمن هنوز کوششی برای حل دو جنبه عمدۀ این ستیزه به انجام نشده است؛ یکی برنامه موجود ایران برای جنگ افزاری کردن مواد هسته‌ای است که اعلامیۀ نهایی و موافقت‌نامۀ مقدماتی اشاره‌ای به آن ندارند.
دوم این‌که به عقیده من، عمق تعهد ایران به مرحلۀ نهایی هنوز خیلی روشن نیست. بنابراین فکرمی‌کنم این دوجنبه سبب پیچیده شدن توافق مقدماتی می‌شوند. اما این موافقت‌نامه به خودی خود قدم مهمی است چون آغاز حرکت ایران درجهتی خاص است و اگربه حرکت دراین جهت ادامه دهد بدون شک باگذشته‌‌اش قطع رابطه خواهد کرد.
برخی اعضای حکومت اسراییل این روایت را اشاعه می‌دهند که این معامله خیانتی به اسراییل بود. دربارۀ این نظر چه فکرمی‌کنید؟
- من قبول ندارم که امریکا به اسراییل خیانت کرده است. من فکرمی‌کنم که امریکا متحدِ اسراییل هست و باقی خواهدماند. به نظرمن برسرروشِ رسیدن به هدف نهایی، اختلافِ عقیده‌های عمده‌ای وجود دارد؛ هدفی که عبارت است ازپایان دادنِ توانایی ایران در تولید سلاح هسته‌ای. بنابراین به شدت غلط است اگر ازعنصر خیانت حرف بزنیم.
آیا منافع امنیتی امریکا و اسراییل ازهم دور شده‌اند؟ اگربه نظر امریکا این قرارداد ارزش امضا دارد درحالی که اسراییل آن را گامی خطرناک می‌داند، آیا این را می‌شود نشانه‌ای از اختلافی بنیادی در علایق استراتژیک آن‌ها به حساب آورد؟
- منافع امریکا و اسراییل یکسان نیستند. ایالات متحده قدرتی است جهانی و علایقش هم جهانی هستند. اسراییل قدرتی است منطقه‌ای نه جهانی. بنابراین واضح است که وقتی امریکا به تدابیرعملی خود نگاه می‌کند باید عوامل متغیری را به حساب آورد که ازمرزمشغولیت‌های اسراییل بسیارفراتر می‌روند. اما من فکر نمی‌کنم که دربارۀ این مساله اصلی که آیا به نفع امریکا واسراییل است که ایران انتخاب نظامی داشته باشد، هیچ اختلافی درعقیده وجود داشته باشد. درضمن معتقدم که دراین زمینه اختلافی هم بین امریکا وکشورهای گروه 1+5 که با ایران مذاکره می‌کنند وجود ندارد. همۀ کشورهای گروه 1+5 به این فکرمتعهدهستند که قبول توانایی نظامی ایران ممکن نیست ونباید باشد.
به نظرشما آیا این معامله می‌تواند آغاز ترتیب استراتژیک تازه وعمده ای درخاورمیانه باشد؟
- اگر درنتیجۀ این موافقت‌نامه، ایران مقاصد خصومت‌آمیز درازمدت خود را به تدریج تغییردهد، آن گاه روشن است که ترتیب استراتژیک جدید وعمده‌ای در نقشۀ خاورمیانه درپی است. اما اگر ایران خود را تنها به جنبه‌های هسته‌ای مناقشه محدود کند و وارد عناصر دیگرِ آن، ازجمله خصومت علیه اسراییل نشود، فکرنمی‌کنم ترتیب تازه ومهمی در خاورمیانه شکل بگیرد.اگراین مذاکرات موفق باشند، تنها موضوعی که ازدستور کار خارج می‌شود، ازمیان برداشتن توانایی هسته‌ای ایران خواهد بود. اما استراتژی‌ها و مقاصد ایران برای اِعمال حاکمیت درخاورمیانه ازمیان نخواهد رفت.
در پی پرسش پیشین، اگر این قرارداد مقدماتی پیش برود و سرانجام به امکان عادی شدن روابط بین امریکا و ایران بیانجامد، ازدیدگاه اسراییل آیا لفاظی خصومت‌آمیز ایران درمورد این کشور، مشکل غیرقابل حلی در راه بازگشت کامل روابط حسنه بین ایران و امریکا خواهد بود؟
- به نظرمن اگرایران درسیاست تازه‌اش جدی وصادق باشد– و این باید ثابت شود زیرا ما هنوزاثباتی برای این که ایران واقعا استراتژی خود را تغییر داده و هدف‌های نهایی خویش را درمورد جهان به طورکلی واسراییل به طورخاص عوض کرده، نداریم چون هنوز درمرحلۀ مقدماتی هستیم – و اگر فرض کنیم که رابطۀ ایران و امریکا سرانجام عادی شود، فکرنمی‌کنم ایران بتواند به برخورد خصومت آمیزش دربرابر اسراییل ادامه دهد. این دوباهم سازگار نیستند. بنابراین معتقدم که سرانجام اگرایران واقعاً بخواهد تا آخر راه برود – واین تنها راه حل مشکل است – بالاخره باید بپذیرد که موضع خود را در برابر اسراییل عوض کند.
لفاظی‌های سیاسی زیادی دربارۀ این معامله از اسراییل صادرمی‌شود، ولی از دیدگاه آرام‌تر مقامات دفاعی، آیا نقطه نظر پیچیده‌تردیگری هم وجود دارد؟ برای نمونه، امکان این که این معامله هم به نفع منطقه است وهم به نفع اسراییل؟
- اسراییل در این مذاکرات شرکت ندارد وهمان‌گونه که نخست وزیر(بنجامین نتانیاهو) گفته است، اسراییل موظف به قبول نتایج این گفت‌وگوها نیست. بنابراین اگراسراییل با این نتایج راحت نباشد، روشن است که هرراهی بخواهد، درپیش خواهد گرفت. این به آن معنا نیست که فردا صبح اسراییل لزوما از زوراستفاده خواهد کرد، ولی زور چاره‌ای است که مسلماً باید جدی گرفته شود. بنابراین فکرمی‌کنم که باید هم چشم و گوش وهم انتخاب هایمان را بازنگه داریم.
آیا تصویرها و ویدیوهایی را که از خوشحالی ایرانیان در استقبال از بازگشت تیم مذاکره به ایران گرفته بودند، دیده‌اید؟ نظرتان درمورد آن‌ها چیست و دراسراییل واکنش‌ها نسبت به این تصاویر و ویدیوها چه بودند؟
- بله دیدم. فکرمی‌کنم ایرانی‌ها تلاش دارند روایتی چندمعنا ازآن‌چه در ایران می‌گذرد عرضه کنند. به نظرمن، این سلسله رویدادها به تفرقه در داخل حکومت برسر راهی که باید دنبال کرد، دامن زده است. فکرمی‌کنم تنش‌های داخل حکومت حتی ازاین هم شدیدترشده‌اند و شدیدترهم خواهند شد. دولت روحانی شعله کم نوری است ازچیزی بسیاربسیاربسیار بزرگ‌تر و بسیارعمیق‌تردرسرنوشت وآیندۀ ایران. بنابراین باید درچند ماه آینده اتفاقاتِ صحنۀ داخلی ایران را به دقت تماشا کنیم تا سرانجام درک بهتری ازاین پیدا کنیم که ایران واقعا به کدام سو می‌رود.
در همین زمینه:
«منتقدان بیانیه ژنو چه پیشنهاد دیگری دارند؟»
«نمی‌توانیم ایدئولوژی رادیکال و توانایی هسته‌ای را با هم داشته باشیم»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر