اگر چه به گفته برخی صاحبنظران، خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران از فهرست «سازمانهای تروریستی خارجی» امریکا تبعات اندکی به لحاظ برداشته شدن تحریمها از این نهاد دارد اما این موضوع به لحاظ تبلیغاتی در داخل ایران بسیار حیاتی و در خارج نیز برای گروهی وحشتناک است. از همین رو، از حدود یک ماه گذشته تبلیغات بر روی این موضوع متمرکز شده است و اسرائیل و کشورهای عربی درباره تبعات این اقدام احتمالی دولت «جو بایدن» هشدار دادهاند. در مقابل، جمهوری اسلامی در چند ماه گذشته بر خطوط قرمز تاکید و سخنان مقامات وزارت امور خارجه مشخص کرده که خط قرمز باقیمانده، موضوع خروج سپاه پاسداران از این فهرست است.
حامیان رهبر جمهوری اسلامی ایران از چند ماه پیش با این کنایه مواجه هستند که امکان توافق در دولت «حسن روحانی» نیز ممکن بوده است اما آنها به این دلیل که امتیاز برای دولت «ابراهیم رئیسی» ثبت شود، آن را به تاخیر انداختند.
اینک خارج کردن سپاه پاسداران از فهرست گروههای تروریستی امریکا برای آنها یک آبنبات کوچک در عرصه عمل و در عین حال پر سر و صدا در عرصه تبلیغات است تا بتوانند در داخل فضاسازی گستردهای مبنی بر عقبنشینی امریکا انجام دهند.
گروگان گرفتن توافق برای خروج سپاه از فهرست تروریستی؟
از تابستان سال گذشته مشخص بود که یکی از موضوعات مطرح در مذاکرات اتمی، حذف سپاه پاسداران از فهرست گروههای تروریستی خارجی در امریکا است.
«کاظم غریبآبادی»، نماینده ایران در سازمانهای بینالمللی در وین مرداد ۱۴۰۰ گفته بود امریکاییها بسیاری از خواستههای ایران را در مذاکرات احیای «برجام» نپذیرفته و برای برداشتن بعضی تحریمها شرط گذاشتهاند.به گفته غریبآبادی، شرط امریکا برای خارج کردن نام سپاه پاسداران از فهرست گروههای تروریستی، پذیرفتن بندی از سوی ایران برای انجام گفتوگوهای آتی درباره مسایل منطقهای است.
موضوع خروج سپاه پاسداران از فهرست گروههای تروریستی در مقابل دادن تعهد یا وعده برای کاهش اقدامات منطقهای این نهاد موضوعی است که در گمانه زنیهای احتمالی در روزهای گذشته نیز مطرح شده است. موشکبارانها در یمن را نیز میتوان با مذاکرات پشت پرده مرتبط دانست. شاید سپاه پاسداران با این اقدامات قصد دارد فشار را بر طرف غربی برای گرفتن امتیاز بیشتر افزایش دهد.
روز ۲۰ اسفند ۱۴۰۰ نیز «حسین امیرعبداللهیان» روز ۲۰ اسفند در تماس با «جوزپ بورل»، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: «برخی مباحث که مرتبط با قهرمانان ملی ما است، قابل مذاکره نیستند.»
تحریمهای امریکا علیه سپاه پاسداران از چه زمانی آغاز شد؟
اگر چه امریکا در فروردین سال ۱۳۹۸ در اقدامی بی سابقه نام سپاه پاسداران را در فهرست گروههای تروریستی قرار داد اما این نهاد از ۱۵ سال گذشته به دلیل برنامههای موشکی و نقش داشتن در برنامه هستهای ایران، در فهرست تحریمهای امریکا قرار دارد.
«کاندوليزا رايس»، وزير خارجه امريکا سوم آبان ۱۳۸۶ اعلام کرد ایالات متحده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و وزارت دفاع و پشتیبانی نيروهای مسلح جمهوری اسلامی ايران را که از عوامل اصلی نگرانیهای هستهای ايران به شمار میآيند، به ليست تحريم معرفی کرده است.
امريکا همچنین نيروی «قدس» سپاه پاسداران را به دليل فراهم آوردن تجهيزات برای «طالبان» و ديگر سازمانهای تروریستی تحریم کرد.
در تحریم سال ۱۳۸۶، سپاه پاسداران نیز «قاسم سلیمانی» فرمانده وقت نيروی قدس، «محمد حجازی» فرمانده پيشين نيروی مقاومت بسيج، «حسين سليمی» فرمانده نيروی هوايی، «مرتضی رضايی» معاون فرمانده سپاه، «علیاکبر احمديان» رييس پيشين ستاد مشترک، «احمد وحيد دستگردی» رييس سازمان صنايع فضا و هوا، «رضا قلی اسماعيلی» رييس روابط بازرگانی و امور بينالمللی بخش سازمان صنايع فضا و هوا و «مرتضی بهمنيار» رييس بخش امور مالی و بودجه سازمان صنايع فضا و هوا در فهرست تحریمهای امریکا قرار داشتند.
در این تحریمها، ۲۱ نهاد وابسته به سپاه پاسداران و همچنین هفت بانک در داخل و خارج ایران تحریم شدند.
تحریمهای مرتبط با سپاه پاسداران در سالهای بعد و پیش از قرار گرفتن این نهاد در فهرست گروههای تروریستی نیز ادامه یافتند.
در دولت جو بایدن نیز امریکا تحریمهایی را علیه سپاه پاسداران اعمال کرده که از جمله تحریم فرماندهان این نهاد به دلیل ارتباط با برنامه هواپیماهای بدون سرنشین یا پهپادهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی هوافضای سپاه است.
در این دوره، وزارت خزانهداری امریکا یک شبکه بزرگ بازرگانی و کشتیرانی مرتبط با جمهوری اسلامی و افراد مرتبط با آن، از جمله یک بازرگان ایرانی به نام «مرتضی مینایی هاشمی» را به دلیل ارتباط با برنامههای نیروی قدس سپاه پاسداران تحریم کرد.
خروج سپاه از فهرست گروههای تروریستی چه تبعاتی در خارج دارد؟
برخی از کارشناسان در هفتههای گذشته در مطالب و مصاحبههایی اعلام کردهاند که حذف سپاه پاسداران از فهرست سازمانهای تروریستی خارجی به لحاظ حقوقی تبعات اندکی دارد اما به لحاظ سیاسی و بازتابهای آن ایده وحشتناکی است.
«تایمز» اسرائیل نیز به نقل از کارشناسان نوشت که اقدام احتمالی ایالات متحده عمدتاً نمادین است و سپاه پاسداران در این فهرست باشد یا نباشد، بار دیگر مقادیری تحریمهای سنگین ایالات متحده و اتحادیه اروپا علیه سپاه پاسداران برجا خواهند ماند.
خروج یا عدم خروج سپاه پاسداران از فهرست گروههای تروریستی ممکن است در عمل برای برخی کشورها چون اسرائیل نیز در عمل تفاوت نداشته باشد چرا که این کشور اعلام کرده است به توافق اتمی احتمالی امریکا و اروپا با ایران پایبندی نخواهد داشت. برای این کشور و برخی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس اما این موضوع به لحاظ تبلیغاتی مهم است.
مخالفان حذف سپاه پاسداران از فهرست سازمانهای تروریستی معتقدند که این اقدام احتمالی، این پیام را به کشورهای حوزه خلیج فارس و اسرائیل میفرستد که همزمان با خروج امریکا از منطقه، قدرت جمهوری اسلامی افزایش خواهد یافت و پول به دست آمده از توافق احتمالی صرف افزایش فعالیتهای منطقهای خواهد شد.
چرا خروج سپاه از فهرست گروههای تروریستی در داخل کشور مهم است؟
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در مصاحبهای که روز شنبه ششم فروردین ۱۴۰۱ از تلویزیون جمهوری اسلامی پخش شد، گفت توافق احتمالی جدید فراتر از برجام نخواهد بود ولی در حوزه لغو تحریمها توانستیم پیشرفتهای بزرگی را داشته باشیم.
این اذعان امیر عبداللهیان همه ماجراهای جدل بر سر خروج سپاه پاسداران از فهرست گروههای تروریستی امریکا را روشن میکرد. چرا که اکنون پس از حدود یک سال از عقب انداختن توافقی که در دولت روحانی نیز ممکن بود، وزیر امور خارجه دولت رئیسی اذعان کرده است توافق احتمالی تفاوتی با برجام نخواهد داشت.
اینک حامیان رهبر جمهوری اسلامی نیاز به یک موضوع تبلیغاتی دارند که این کنایهها را پوشش دهد. خروج سپاه پاسداران از فهرست گروههای تروریستی امریکا میتواند برای آنها این زمینه را فراهم کند؛ بهویژه این که این بخش از موضوع سپاه پاسداران عملا به نیروی قدس سپاه پاسداران گره خورده که در سالهای اخیر به همراه نام قاسم سلیمانی محور اصلی تبلیغات حامیان رهبر جمهوری اسلامی بوده است.
حسین امیرعبداللهیان همچنین گفته بود: «فرماندهان سپاه به من گفتهاند اگر مذاکرات به جایی رسید که مساله سپاه مانع توافق بود، سختگیری نکنید تا توافق صورت گیرد. این از خود گذشتگی آنها است.»
در واکنش به این سخنان حسین شریعتمداری، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در روزنامه «کیهان» گفت: «این سخنان از شخصیتی در جایگاه وزیر خارجه بسیار عجیب و غیرمنتظره است. چهگونه میتوان امنیت کشور و مردم را با امریکای جنایتکار تاخت زد؟»
امیر عبداللهیان روز هفتم فروردین در واکنش به این انتقادها نوشت: «فقط با رعایت کامل خطوط قرمز و بدیهیات چنین توافقی میتواند حاصل شود و لذا برداشت دور از ذهن و بعیدی که برخی از عزیزان از صحبتهای دیروز کردهاند، نادرست است و موضوع اصلا عبور و یا مصالحه بر سر خطوط قرمز نیست.»
بخشی از این درگیریها علاوه بر موضوعات مربوط به سپاه پاسداران با درگیری بین امیر عبداللهیان و «علی باقری» رییس هیات مذاکره اتمی ایران ارتباط دارد اما این درگیریهاعملا محدود به فضای داخلی اصولگرایان هستند چرا که این بار برخلاف توافق اولیه برجام، خبرهای مربوط به توافق احتمالی در جامعه چندان بازتابی ندارند.
از سوی دیگر، پیش از این بارها تاکید شده بود که تصمیم درباره برجام محدود به نهادهایی مانند وزارت امور خارجه نیست و از این جهت حملات به امیرعبداللهیان تنها برجسته کردن او برای توجیه کردن تصمیم احتمالی در آینده است. گویا خود امیرعبداللهیان نیز بی میل نیست که در این میان نقش فدایی را بازی کند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر