در ماه پایانی سال ۲۰۲۱ سازمان بینالمللی مهاجرت آخرین گزارش خود را درباره مهاجران و آوارههای جهان و معضلاتی که ایشان با آن روبهرو هستند، ارائه داده است. طبق این آمار دستکم ۳.۶ درصد جهان در حال حاضر مهاجران بینالمللی به حساب میآیند. در عینحال، تعداد آوارههای جهان در پایان سال ۲۰۲۰ دستکم ۸۹ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر برآورد شده است. دلایل این آوارگی میتواند جنگ، پیگردهای سیاسی، مواجهه با دستگاه قضایی غیرعادلانه و دریافت احکام ناقض حقوق انسانی و حتی تغییرات آبوهوایی و بیخانمان شدن مردمان جهان در داخل مرزهای یک کشور یا میان مرزهای دیگر کشورها باشد.
این در حالی است که نهاد دنبالکننده پناهجویان ناپدید شده اعلام کرده است از سال ۲۰۱۴ تا پایان بهار سال ۲۰۲۱، ۴۵هزار و ۸۴۳ مهاجر در مسیر پناهجویی ناپدید شدهاند. تنها در سال ۲۰۲۱، دستکم ۴ هزار و ۸۳۴ مهاجر و پناهجو در جهان ناپدید شدهاند یا در این مسیر جان دادهاند. بیشترین آمار مرگ و ناپدید شدن پناهجویان و مهاجران به سال ۲۰۱۶ برمیگردد؛ یعنی ۸ هزار و ۸۴ نفر.
***
۸۹ میلیون و ۴۰۰ هزار انسان در حال حاضر در جهان به دلایل مختلف آواره شدهاند. این آمار آوارههای داخلی و بینالمللی را بیان میکند و از سوی دیگر، نمیتواند گویای وضعیت تمام پناهجویان باشد؛ چراکه تنها شامل افرادی میشود که درخواست پناهندگی یا آوارگی آنان در سازمان ملل ثبت شده است. میتوان هزاران نفر دیگر را به این آمار افزود که نه هویتی از آنها وجود دارد و نه حتی درخواست و شرایط آنان به ثبت رسیده است. آنها در خاک خود آواره هستند یا میان مرزها در تلاشاند تا خود را به مقصدی که میخواهند برسانند؛ حتی اگر اتحادیه اروپا در تابستان ۲۰۱۸ به این نتیجه رسیده باشد که پناهجویان حق انتخاب مقصد خود را ندارند.
همین آمار در سال ۲۰۱۹ دستکم ۸۴ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر برآورد شده بود و همین دو عدد کافی است که افزایش آوارگی را در جهان شاهد باشیم.
طبق همین آمار دستکم ۴۰۰ هزار پناهجو در سال ۲۰۲۰ نسبت به ۲۰۱۹ بیشتر شدهاند. اما نکته جالب توجه کاهش درخواست پناهجویی است که نسبت به سال ۲۰۱۹ صد هزار مورد کمتر شده است. چراییِ آن را شاید بتوان در آوارههایی دانست که ثبت نشدهاند و هنوز به مقصد نرسیدهاند. اما مهمترین عامل، شیوع ویروس کرونا و اعمال محدودیتهای حرکتی، بسته شدن مرزها و تشدید کنترل روی عبور غیرقانونی برآورد شده است.
در این میان ۵۵ میلیون انسان در کشورهای خود آواره شدهاند که ۴۸ میلیون نفر از آنها به خاطر منازعات بینالمللی و خشونت آواره هستند و ۷ میلیون نفر به خاطر بلایای طبیعی مثل زلزله، سیل و ... این آمار نسبت به سال ۲۰۱۹ دستکم ۴ میلیون انسان بیشتر را در بر میگیرد.
در کنار پناهجویان و پناهندگان و جابهجا شدهها اما به طور کلی بنا به آمار منتشر شده، در حال حاضر ۲۸۱ میلیون مهاجر بینالمللی وجود دارند که ۳.۶درصد جمعیت جهان را شامل میشوند. این آمار در سال ۲۰۱۹ دستکم ۲۷۲ میلیون نفر بوده است. از این میان ۱۳۵ میلیون مهاجر جهان را زنان و ۱۴۶ میلیون نفر را مردان تشکیل میدهند که در هر دو مورد آمار نسبت به سال ۲۰۱۹ بالاتر رفته است.
این در حالی است که اگر پناهجویان را در نظر بگیریم، بنا به اظهارات «فیلیپو گراندی» از کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهجویان دستکم ۲۰ درصد از پناهجویان زن قربانی خشونتهای جنسی هستند. طبق گفتههای او خشونتهای خانگی، قاچاق انسان و بهرهکشی جنسی از زنان در سال گذشته افزایش داشته است. سازمان ملل متحد برخی کشورهای جهان را برای زنان و دختران آواره پرخطر خوانده است؛ از جمله افغانستان و جمهوری کنگو. در حال حاضر در کنگو بیش از ۵ میلیون نفر آواره داخلی به ثبت رسیده است. همچنین از یک میلیون کنگویی که به کشورهای همسایه فرار کردهاند، ۵۱ درصد آنان زنان و ۵۵ درصد کودکان هستند.
در خصوص کارگران مهاجر، آمارِ بین سالهای ۲۰۱۹ و ۲۰۱۷ بیان میکند که در سال ۲۰۱۹ دستکم ۱۶۹ میلیون کارگر مهاجر به ثبت رسیدهاند و همین آمار در سال ۲۰۱۷ دستکم ۱۴۱ میلیون نفر بوده است؛ یعنی باز هم افزایش.
وقتی این آمار را جزییتر و در مقایسه با دو دهه قبل قرار میدهیم، شاید فاجعه آوارگی مردمان جهان وضوح بیشتری داشته باشد. شمار مهاجران در جهان که امروز به ۲۸۱ میلیون نفر رسیده است، در سال ۲۰۰۰ دستکم ۱۷۳ میلیون انسان را در برمیگرفت. اگر در سال ۲۰۰۰ دستکم ۱۴ میلیون نفر درخواست پناهندگیشان در سازمان ملل متحد ثبت شده بود، این آمار در سال گذشته به ۲۶ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر رسیده است. در عینحال در سال ۲۰۰۰ دستکم ۲۱ میلیون نفر در کشورهای خود آواره شده بودند؛ اما در سال ۲۰۲۱ این شمار به ۵۵ میلیون انسان آواره رسیده است.
طبق برآورد سازمان ملل متحد، اروپا با ۸۷ میلیون مهاجر بزرگترین مقصد مهاجرت در جهان به حساب میآید که ۳۰.۹ درصد جمعیت کل مهاجران را در برمیگیرد. آسیا پس از اروپا، جایگاه دوم را با ۸۶ میلیون مهاجر بینالمللی دارد؛ یعنی ۳۰.۵ درصد. آمریکای شمالی مقصد بعدی ۲۰.۹ درصد مهاجران با ۵۹ میلیون مهاجر بینالمللی است. ۹ درصد جمعیت مهاجران بینالمللی به جایگاه بعدی با ۲۵ میلیون مهاجر یعنی آفریقا تعلق دارد.
طی ۱۵ سال گذشته، تعداد مهاجران بینالمللی در آمریکای لاتین و کارائیب بیش از دو برابر شده و از ۷ میلیون نفر به ۱۵ میلیون نفر رسیده است. این منطقه طبق برآورد سازمان ملل متحد، منطقهای است که بالاترین نرخ رشد مهاجران بینالمللی را دارد و مقصد ۵.۳ درصد از کل مهاجران به حساب میآید. ۳.۳ درصد از کل مهاجران بینالمللی مقصد خود را اقیانوسیه انتخاب کردهاند؛ یعنی حدود ۹ میلیون مهاجر بینالمللی.
در عینحال، طبق همین برآورد، میزان مهاجرت مردان همواره از زنان بیشتر بوده است. در سال ۲۰۲۰ ۵۲.۱ درصد مهاجران بینالمللی را مردان و ۴۷.۹ درصد را زنان تشکیل دادهاند.
پناهجویان و پناهندگان جهان و تاثیر ویروس کرونا
طبق آخرین برآوردها تا پایان سال ۲۰۲۰ در مجموع ۲۶ میلیون و ۴۰۰ هزار پناهنده در سراسر جهان ثبت شدهاند که ۲۰ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از آنها تحت حمایت کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد هستند و ۵ میلیون و ۷۰۰ نفر توسط آژانس امداد و کار سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی (UNRWA) قرار دارند. این آمار بالاترین شمار ثبت پناهجویان است.
در سال ۲۰۲۰ تعداد پروندههای اولین درخواست پناهندگی برای پناهجویان یک میلیون و ۱۰۰ هزار مورد برآورد شده است که نسبت به سال پیش، ۴۵ درصد کاهش داشته است. طبق گزارش ارائه شده، این کاهش نتیجه مستقیم اعمال محدودیتهای تحرک به خاطر کووید-۱۹ بوده است. آمریکا بالاترین آمار ثبت درخواست پناهندگی را با ۲۵۰ هزار و ۸۰۰ پرونده دارد و آلمان با ۱۰۲ هزار و ۶۰۰ پرونده در جایگاه دوم قرار میگیرد. آلمان شاهد کمترین میزان ثبت درخواست پناهندگی در یک دهه گذشته بوده است.
در پایان سال ۲۰۲۰ افراد زیر ۱۸ سال حدود ۳۸ درصد از جمعیت پناهندگان را تشکیل میدادند یعنی ۸ میلیون نفر از میان ۲۰ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر که زیر پوشش سازمان ملل متحد قرار گرفته بودند. کودکانِ تنها و بدون همراه، حدود ۲۱ هزار درخواست پناهندگی ارائه کردند که نسبت به سال پیش ۴ هزار مورد کمتر شده بود.
ده کشور نخست مبدا پناهجویان و پناهندگان زیر پوشش سازمان ملل متحد در این گزارش سوریه، افغانستان، سودان جنوبی، میانمار، جمهوری دموکراتیک کنگو، سومالی، سودان، جمهوری آفریقای مرکزی، اریتره و بوروندی هستند که بیش از ۸۰ درصد جمعیت کل پناهندگان را تشکیل میدهند. بسیاری از این کشورها بیش از هفت سال است که جزو کشورهای اصلی پناهندگان بودهاند.
یک دهه منازعه و درگیری مداوم در سوریه باعث شده است که تعداد پناهندگان سوری به حدود ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر برسد که نسبت به سال پیش ۱۰۰ هزار مورد بیشتر است. هفتمین سال متوالی است که سوریه مبدا اصلی پناهندگان جهان به شمار میرود. بیثباتی و خشونت در افغانستان همچنان ادامه دارد و البته این آمار، شمار پناهجویان و آوارگان افغانستانی را پس از سقوط حاکمیت در برنمیگیرد. اما این کشور با ۲میلیون و ۶۰۰ پناهنده در سال ۲۰۲۰ دومین کشور مبدا در دنیای پناهجویی و پناهندگی محسوب میشود.
پناهجویان و مهاجران ناپدیدشده یا جانباخته
نهاد پیگیر پناهجویان و مهاجران ناپدید شده وابسته به (IOM)، سازمان بینالمللی مهاجرت، در گزارشی که منتشر کرده است، آمار پناهجویان و مهاجرانی را که در سال گذشته تا ۲۲دسامبر۲۰۲۱ ناپدید شده یا جان خود را از دست دادهاند، ۴ هزار و ۸۳۴ نفر اعلام کرده است. بیشترین آمار ناپدیدشدهها و کشتهها به سال ۲۰۱۶ برمیگردد که بیش از ۸ هزار انسان را شامل میشود.
طبق برآورد آماری این سازمان، از سال ۲۰۱۴ تا ۲۲دسامبر۲۰۲۱ دستکم ۴۵ هزار و ۸۴۳ مهاجر و پناهجو جان خود را از دست دادهاند. در این کشتهها ۲۷ هزار و ۹۳۵ نفر در آبهای جهان غرق شدهاند، ۳ هزار و ۵۱۲ نفر توسط تصادف وسایل نقلیه جان خود را از دست دادهاند، ۲ هزار و ۵۹۲ انسان به خاطر شرایط زیست مثل نبودِ سرپناه، غذا و آب کشته شدهاند، ۲ هزار و ۳۴۸ نفر به علت خشونت از بین رفتهاند، هزار و ۱۴۳ انسان به دلیل عدم دسترسی به درمان و ۴۳۶ نفر هم تصادفی جان باختهاند. ۷ هزار و ۸۷۷ انسان نیز اسمشان به عنوان جانباخته ثبت شده است؛ بدون آنکه دلیل آن مشخص باشد.
اما همچنان مدیترانه مرگبارترین آب جهان برای پناهجویان و مهاجران به شمار میآید. همانطور که در نقشه مشخص است، دستکم ۲۳ هزار و ۱۵۰ انسان در این دریا جان باختهاند و مرگبارترین دریای دیگر، به آفریقا مربوط است.
بنا به تحقیقات این نهاد در آسیا، یکی از پرخطرترین مسیرهای مهاجران و پناهجویان مرز میان «میانمار» و «بنگلادش» و همچنین خلیج «بنگال» و دریای «آندامان» است. در این مسیر بین سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۲۰ دستکم دو هزار انسان جان خود را از دست دادهاند. در مسیر پناهجویان و مهاجران به سمت کشورهای جنوب شرقی آسیا، موارد بسیاری از جمله مرگ بر اثر غرق شدن، گرسنگی، بیماری، خشونتهای جسمی توسط قاچاقچیان و همینطور کمآبی بدن به ثبت رسیده است.
چند واقعه چشمگیر دنیای پناهجویی در سال ۲۰۲۱
یکی از فاجعهبارترین وقایع برای پناهجویان و مهاجران ۱۰۰ روز زندگی روی دریا برای پناهجویان روهینگیایی بود که ۹۰ مسافر بودند؛ اما ۸۱ نفر از آنها نجات پیدا کردند؛ آنهم زیر حمله ویروس کرونا.
اما سال ۲۰۲۱ وقایع دیگری را هم در برداشت؛ بازگشت دوباره طالبان به قدرت در افغانستان و همین امر باعث بالا رفتن آمار پناهجویان و مهاجران افغانستانی شد. همانها که به آب و آتش زدند و میزنند تا از زندگی زیر سایه طالبان رها شوند. مردمانی که برای ترک وطن به هواپیما چسبیدند و از آسمان به زمین پرتاب شدند، یکی از غمانگیزترین تصاویر آوارگی جهانیان در سال ۲۰۲۱ است.
هنوز معلومات دقیقی از مهاجران و پناهجویان افغانستانی غیر از آنها که تحت حمایت دولتهای مختلف از افغانستان خارج شدهاند، وجود ندارد.
ولی سقوط حکومت سابق افغانستان باعث شد برخی از کشورها اعلام کنند که حاضر به پذیرش آوارههای افغانستانی هستند و برخی دیگر هم روند بازگرداندن آنها را متوقف کردند. طبق آماری که دولتها اعلام کردهاند، فرانسه حدود ۳ هزار نفر، آلمان بیش از ۴ هزار نفر و بریتانیا نیز حدود ۸ هزار نفر را از افغانستان پذیرفته شدهاند. البته بیشتر این افراد، کسانی هستند که در دوران حکومت سابق افغانستان با نهادهای مربوط به این دولتها همکاری کردهاند و در اولویت جابهجایی قرار داشتند. هزاران نفر که آماری از آنها نداریم، همچنان در مرزهای مختلف آواره هستند تا بلکه خودشان را به کشوری امن برسانند.
یکی دیگر از وقایع پر سر و صدای سال ۲۰۲۱ در خصوص پناهجویان و مهاجران، فاجعهای بود که در مرز میان لهستان و بلاروس اتفاق افتاد. صدها پناهجو تلاش کردند تا از طریق اروپای شرقی خود را به مقصدشان در اروپای مرکزی و اروپای غربی برسانند. بنا به گزارشهای رسانههای محلی، دستکم ۱۴ انسان در این میان جان خود را از دست دادند. خشونتی که در این منطقه علیه پناهجویان و مهاجران اعمال شد، برای چند روز فضای رسانهها را از آنِ خود کرد. اما در نهایت، لیتوانی و لهستان آغاز به ساخت دیوار در مرز بلاروس کردند. لهستان هم بیش از ۱۵۰۰ سرباز را در مرز خود به گشتزنی گماشت.
طبق آخرین آمار کمیسیون اتحادیه اروپا، در دسامبر ۲۰۲۱ کمتر از ۸ هزار مهاجر از طریق بلاروس وارد اتحادیه اروپا شدهاند: «۴ هزار و ۲۸۵ نفر در لیتوانی، ۳ هزار و ۲۵۵ نفر در لهستان و ۴۲۶ نفر در لتونی».
و اما کانال مانش که همچنان ایرانیها در عبور از آن و رسیدن به بریتانیا مقام نخست را دارند، یکی از مسیرهای مرگبار برای پناهجویان و مهاجران به شمار میآید. در سال ۲۰۲۱ حادثه مرگبار غرق شدن قایق پناهجویان و جان دادن ۲۷ نفر از جمله «سیروان علیپور» از اهالی «سردشت» ایران، پایان سال را به تراژدی دیگری تبدیل کرد. این مسیر از اکتبر ۲۰۱۸ چنان رونق گرفت که مقامات بریتانیا سفرهای کاری و شخصی خود را لغو کردند تا چارهای بیندیشند. اما مثل سالهای پیش، چه از سوی فرانسه و چه از سوی بریتانیا ماموران بیشتر، تخصیص دوربینهای شب، گشتزنیهای دریایی تنها چارهای بود که به اسم مبارزه با قاچاق انسان، تدبیر شد.
از سوی دیگر، میتوان اقدامات یونان را نیز در سال ۲۰۲۱ مورد توجه ویژه قرار داد. یونان به عنوان کشوری که بیشترین پناهجو و مهاجر را از سمت ترکیه در مسیر اروپای غربی دارد، در این سال آغاز به فنسکشی دورتادور کمپهای پناهجویی کرد، همچنین کمپهای پناهجویی در جزیرهها به کمپهای بسته که همان زندان میتواند محسوب شود، تبدیل شد. دولت یونان قصد دارد که دو کمپ بسته دیگر در جزایر «لسبوس» و «خیوس» دایر کند که هزینه آن را اتحادیه اروپا متقبل شده است؛ حدود ۲۷۶ میلیون یورو.
مسیر پناهجویان به غرب
رسیدن به اتحادیه اروپا و رویاییترین مقصد پناهجویان و مهاجران یعنی بریتانیا، چندین مسیر را در برمیگیرد. بیشترین آمار مربوط به ترکیه و بعد یونان است. از یونان بسیاری از طریق مرز آبی جنوب غرب به سمت ایتالیا میآیند و بیشتر از آن، سعی میکنند از طریق هوایی با مدارک جعلی خود را به اروپا برسانند. بسیاری هم که دلسرد میشوند و تلاشهای آنان بینتیجه میماند، مسیر زمینی از بالکان را امتحان میکنند تا با گذشتن از مقدونیه، صربستان، بوسنی و هرزگوین وارد کرواسی شوند تا خود را به فرانسه و بعد بریتانیا برسانند. در حالیکه خشونتهای پلیس کرواسی مسالهای پنهان نیست و آنها که خود را نگهبانان مرزهای اتحادیه اروپا میدانند، همواره با خشونت بسیار با پناهجویان برخورد کردهاند؛ از بازگرداندن غیرقانونی پناهجویان به بوسنیهرزگوین تا مارکدار کردن آنها با اسپریهای رنگ.
اگرچه در این مسیر برخی خسته میشوند و کولهبار سفر در میانهراه بر زمین میگذارند، برخی دیگر هم همچنان آینده خود را در بریتانیا جستوجو میکنند. برای همین حاضر به ماندگاری در فرانسه نیستند و روزها، هفتهها و گاهها ماهها در جنگلهای شمال فرانسه با کمترین امکانات زندگی میکنند تا قایقی پیدا کنند و راهی بریتانیا شوند.
مسیر دیگر از سمت کشورهای اروپای شرقی میگذرد؛ اما شواهد و گزارشهای سازمانهای حقوق بشری بسیاری وجود دارد که در این مسیر پناهجویان با خشونتهای بسیاری از سوی مرزبانان مواجه میشوند و اگر ناچار به ماندگاری در کمپهای پناهجویی کشورهایی مثل بلغارستان یا لهستان باشند، مثل زندانی با آنها رفتار میشود. در سال ۲۰۱۹ بود که گزارشهایی مبنی بر گرسنگی دادن به پناهجویان در مجارستان منتشر شد.
دیوار برای ترکیه، حمایت برای ایران
اما همچنان ترکیه به عنوان کشوری مطرح است که بیشترین پناهجو را در خود جای داده است؛ بسیاری درخواست پناهندگی خود را به اداره مهاجرت این کشور دادهاند و سالهاست که منتظرند و بسیاری هم حاضر به ماندگاری نیستند و از مسیرهای غیرقانونی راهی اروپا میشوند. آنهایی که درخواست پناهندگی خود را به ترکیه ارائه ندادهاند یا بدون اطلاع راهی اتحادیه اروپا شدهاند، در این آمار لحاظ نیستند.
پس از ترکیه، پاکستان، اوگاندا، آلمان و سودان بیشترین پناهنده را در خود جای دادهاند.
بسیاری از پناهجویانی که راهی ترکیه میشوند، از مرزهای ایران میگذرند. برای همین جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری در این گزارش مطرح شده که ترانزیتی است برای مهاجران و پناهجویان به سمت اتحادیه اروپا از طریق ترکیه و کشورهای بالکان. گزارشها حاکی از آن است که در سال ۲۰۲۱ ترکیه مقابل ورود غیرقانونی بیش از ۱۲۰ هزار مهاجر و پناهجو را در مرز با ایران گرفته است. طبق اظهارات پلیس ترکیه، در سال ۲۰۲۱ در مجموع ۱۹۰۴ نفر به اتهام قاچاق انسان بازداشت شدهاند و ۸۸۰ وسیله نقلیه و پنج قایق نیز کشف و ضبط شده است.
راههای مقابله با ورود غیرقانونی مهاجران و پناهجویان برای ترکیه نیز تنها بازداشت و بازگرداندن نیست؛ بلکه دیوارکشی یکی از روشهای مورد استفاده دولتهای مختلف است. به گفته «محمد امین بیلمز»، فرماندار استان مرزی «وان» نصب دیوار مرزی با ایران به پایان رسیده است و تا بهار سال ۲۰۲۲ تکمیل خواهد شد. نیروهای مسلح، هواپیماهای گشتزنی بدون سرنشین، دوربینهای حرارتی و برجهای نوری از جمله اقدامات دیگر ترکیه برای جلوگیری از ورود پناهجویان و مهاجران است.
و اما جمهوری اسلامی ایران که مردمانش به دلایل مختلف از جمله سیاسی تا اقتصادی و زندگی زیر سایه دیکتاتوری توتالیتر و خشونتطلب، راهی کشورهای دیگر شدهاند یا در فکر ترک ایران هستند، مورد حمایت سازمان ملل متحد برای پذیرایی از افغانستانیها قرار دارد و یکی از ده کشور صدرنشین پذیرنده پناهنده در آسیا به شمار میآید. آنهم در شرایطی که بنا به روایتهای بسیاری از پناهجویان در کمپهای اتباع خارجی زیر نظر جمهوری اسلامی، از کمترین امکانات برخوردارند و خشونتهای بسیار را متحمل میشوند.
به گفته مقامات جمهوری اسلامی در سال ۲۰۲۱ بیش از ۵۰۰ هزار افغانستانی به ایران آمدهاند.
«فیلیپو گراندی» از کمیساریای عالی امور پناهجویان سازمان ملل متحد پس از سه روز سفر به ایران در دسامبر ۲۰۲۱ اعلام کرد جامعه جهانی بایستی از جمهوری اسلامی در پناه دادن به افغانستانیها حمایت کند. این در حالی است که به محض سقوط حکومت افغانستان جمهوری اسلامی اعلام کرده بود که مرزهایش را روی پناهجویان و مهاجران افغانستانی بسته است.
ایران اما با وجود وخامت اوضاع سیاسی و اقتصادی بیش از هر چیز در آمار سازمان ملل متحد به عنوان کشوری مطرح است که میزبان پناهجویان و مهاجران است؛ بیشتر آنها افغانستانیهایی هستند که در شرایط نابرابر و تبعیضآمیز در ایران زندگی میکنند و بسیاری از آنها از حقوق اساسی خود مثل حق تحصیل و درمان رایگان محروم هستند. در عینحال از آنها به عنوان کارگران ارزان استفاده میشود که کمترین دستمزد را دریافت میکنند و قوانین کار نیز شامل ایشان نمیشود. ایران یکی از ده کشور صدرنشین در آسیا است که میزبان پناهندگان به شمار میآید.
همانطور که در این گزارش آمده است، در سال ۲۰۲۰ بیشتر پناهندگان کشورهای آسیایی در کشورهای همسایه زندگی میکردند. به عنوان مثال پناهجویان سوری عمدتا در ترکیه با بیش از ۳.۶ میلیون نفر، در لبنان نزدیک به ۹۰۰ هزار نفر و در اردن تقریبا ۹۰۰ هزار نفر بودهاند. در حالیکه پناهندگان افغانستانی که تعداد آنها از ۲میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۹ به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۲۰ رسیده بود، عمدتا در پاکستان و ایران میزبانی شدهاند.
اما همانطور که پیشتر ذکر شد، این آمار تا پیش از حکومت دوباره طالبها و موج گسترده آوارگان داخلی و بینالمللی افغانستان است. هنوز مشخص نیست که چه تعداد افغانستانی به شکل کلی کشورشان را ترک کردهاند یا همچنان در میان مرزها، سرگرداناند.
و اما ایرانیها که اگرچه در آمار جهانی آوارگان جهان، جایگاه ویژهای در مقایسه با دیگر ملیتها ندارند، اما به نظر میرسد طبق گزارشهای بسیاری، اگر راهی دنیای پناهجویی نشدهاند، مهاجرت را به هر طریقی ترجیح دادهاند؛ مهاجرتهای تحصیلی، کاری و حتی خرید ملک در ترکیه. طبق گزارشهای منتشر شده توسط ترکیه، در سال گذشته ایرانیهای بیشتری با خرید ملک در این کشور، اقامت ترکیه را دریافت کردهاند.
اگرچه مهاجرت با پناهجویی یک تفاوت ویژه دارد که آنهم مربوط به شرایط مالی افراد میشود؛ اگر پول داشته باشند میتوانند با خرید ملک بدون وارد شدن به دنیای پناهجویی در کشوری دیگر اقامت بگیرند یا راهی مهاجرتی برای ادامه تحصیل یا کار شوند، اما آنهایی که از بیکاری و فقر در رنج هستند، هرآنچه دارند را به قاچاقچیان میدهند تا هر طور شده، آنها را به «زندگی بهتر» برسانند.
در پایان این گزارش اما باید به نکته دیگری اشاره کرد. تمامی این آمار اگرچه افقی از میزان آوارگی در جهان و جابهجاییهای جمعیت انسانی را نشان میدهد، اما نه گویای تمام حقیقت است و نه میتواند راوی زندگی در تبعید، هجرت یا آوارگی باشد. دنیای مهاجرت و پناهجویی و تبعید، یعنی به جای ماندن ریشهها در خاکی که به هر دلیلی دیگر از آن تو نیست و قدم گذاشتن در مسیری که نه چشماندازی به آینده آن داری، و نه آن را میشناسی؛ نه مسیر را و نه عاقبت را. این گزارش حتی بیانگر میزان درد و رنج آدمی، خشونتهای احتمالی و کمآوردنهایی هم نیست که هر انسان مهاجر، تبعید شده یا پناهجویی در تار و پودش تنیده میشود.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر