عبدالله طالع همدانی؛ ادیب و خواننده یهودی

فرزانه پرتوی ، شهروندخبرنگار

ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌شان ساخته‌اند. شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل adyan@iranwire.com تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.

***

«عبدالله طالع همدانی»، شاعر، تصنیف‌ساز و نوازنده ویلن اهل ایران در ۱۳دی۱۲۹۲ در خانواده‌ای یهودی در همدان متولد شد.

پدرش «سلیمان طالع» در بازار همدان به تجارت پارچه مشغول بود.

او تحصیلات خود را در مدرسه آلیانس شروع کرد و بعدا به مدرسه تایید رفت.

طالع تحصیل را تا مقطع سوم متوسطه ادامه داد؛ اما در آن زمان مرتبه بالاتری در همدان وجود نداشت و به ناچار علم تعطیل شد و به دنبال آن به کار تجارت پرداخت.

او از سیزده سالگی شروع به گفتن شعر کرد و در سال ۱۳۱۲ هنگام هجده سالگی نخستین تصنیف خویش را با نام «باد خزان» در دستگاه ابوعطا سرود که این اثر راهگشایی جهت آشنایی وی با استاد و ترانه‌سرای بزرگ ایران «عارف قزوینی» شد و پس از آن تا سال ۱۳۲۰ فعالیت‌های هنری خود را در زمینه شعر و ادب و موسیقی گسترش داد و موفق به اجرای کنسرت‌هایی در تهران شد.

او از نخستین تصنیف‌سازان نسل بعد از «عارف» است که کلام و آهنگ تصنیف‌ها را توام ساخته است.

طالع همدانی سابقه فعالیت مطبوعاتی نیز داشته و از اوایل دهه ۱۳۱۰ با روزنامه‌های رایج آن زمان همکاری داشته است.

او در بیست سالگی به عضویت انجمن ادبی همدان در آمد. آشنایی او با مولانا «یوسف‌زاده غمام همدانی» ذوق او را تکمیل کرد، ولی ذوق حقیقی او در موسیقی بود. او برای آموختن موسیقی و ساز تخصصی ویلن نزد «تقی خان شایگان» رفت و در اندک مدتی پیشرفت شایانی کرد. به طوری که استاد از تعلیم او خودداری و ادامه کار را به خودش واگذار کرد.

زندگی طالع در بین سال‌های ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۹ به تناوب در تهران و همدان بود، تا این که به تهران آمد و به امور مورد علاقه خود پرداخت . تهران آن روزها از لحاظ محیط کار هنری-فرهنگی باز و غنی بود، کنسرت‌های بسیار و انجمن‌های متعدد و مجلات گوناگون موجب شد طالع در زمینه‌های مورد علاقه خود فعالیت کرده و چندین نمایش‌نامه هم بنویسد.

طالع همدانی طی بیش از نیم قرن زندگی هنری خود شعر می‌سرایید و برای اشعار خود آهنگ می‌ساخت و با ویولون می‌نواخت و هر از گاهی خودش هم می‌خواند.

او مدتی نیز عضو هیات‌مدیره انجمن کلیمیان تهران بود و یکی از پیشگامان تاسیس انجمن‌های شعر و ادب و موسسات خیریه و عام‌المنفعه در شهرهای همدان و تهران بود.

او به زبان‌های انگلیسی و فرانسه آشنایی کامل داشت و بیشتر وقت خود را وقف بازبینی و تصحیح دیوان‌های ادبی دیگر شعر پیش از چاپ می‌کرد و شخصا به تربیت رایگان شاگردانی در شعر و موسیقی می‌پرداخت.

دیوان طالع مشتمل بر هفت هزار بیت است. طالع به لهجه راجی (پهلوی قدیم) کلیمی‌های همدان و کاشان و اصفهان تسلط کامل داشته و اشعار و تصنیف‌های بسیار به این زبان دارد که چاپ شده است.

همچنین وی کتابی نیز در زمینه لغات و اصطلاحات زبان راجی (زبان یهودیان مقیم همدان و کاشان و اصفهان و خوانسار) تالیف کرده است.

طالع همدانی در سال ۱۳۲۶ با خانم «بالفوریا» ازدواج کرد و حاصل این پیوند سه دختر و دو پسر است.

او كه از آخرین بازماندگان نسل طلایی موسیقی ایران بود که در ۹۰ سالگی و در ۱۹آبان۱۳۸۲ در تهران درگذشت.

پس از درگذشت وی، دخترش شیرین اقدام به جمع‌آوری آثار منتشر نشده پدر کرد تا همراه با دیگر آثار او، آن‌ها را در مجموعه‌ای به نام «دیوان طالع همدانی» به چاپ برساند. همچنین بسیاری از تصنیف‌ها و ساخته‌های موسیقی وی توسط دخترش ضبط و تکثیر شده است.

مطالب مرتبط:

پل آبکار؛ معمار نوگرای ارمنی

فریدون آو؛ مجموعه‌دار، نقاش و مجسمه‌ساز زرتشتی

عبدالرحمان شرفکندی؛ شاعر، نویسنده، مترجم و فرهنگ‌نویس اهل سنت

دکتر جمال‌الدین مستقيمى؛  پزشک بهایی که پدر آناتومی ایران لقب گرفت

بهروز دارش، مجسمه‌ساز برجسته آشوری ایرانی