زهره حق پرست؛ شهروندخبرنگار
ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهبشان ساختهاند. شهروندخبرنگاران «ایران وایر» در مجموعهای، چهرههای برجسته اقلیتهای دینی و مذهبی را معرفی میکنند. شما هم اگر با شخصیتهای برجسته اقلیتهای دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آنها را میدانید، با ایمیل adyan@iranwire.com تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.
***
دکتر «جمالالدین مستقيمى»، «پدر آناتومى ايران» در سال ۱۲۹۴ در قصردشت شیراز در خانوادهای بهایی متولد شد. او اولین دستیار آزمایشگاهی علم آناتومی در ایران بود و به گفته بسیاری از اساتید علم آناتومی در ایران اغلب اساتید این علم یا شاگرد استاد یا شاگردِ شاگرد این استاد علم آناتومی در ایران بودهاند.
پدر دکتر مستقیمی «فاضل» نام داشت و روحانی بود. جمالالدین مستقيمى تا پايان دبيرستان در شيراز تحصيل کرد و سپس به تشويق ریيس اداره فرهنگ شيراز آقای «فیوضات» براى ادامه تحصيل راهى تهران شد. او میگوید: «در تهران مدرسه طب که درآن زمان دایر بود، مشغول به تحصیل شدم. پزشکی در آن زمان بهصورت امروزی تدریس نمیشد، بلکه تنها خواص گیاهان دارویی و چگونگی درمان با آنها را آموزش میدادند.»
وی به همراه با یک استاد ایرانی و پروفسور آمريكايى تشريح «دكتر بلر» تالار تشریح جسد دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تهران را حتی قبل از ساخت دانشکده علوم پزشکی ساختند.
دکتر جمالالدین مستقيمى در سال ۱۳۱۹ براى تاسيس مدرسه عالى بهداشت راهى مشهد میشود و به همراه تنها پزشكان آن زمان مشهد، اين مدرسه را تاسيس میکند.
وی بعد از تاسیس تالار تشریح جسد در مشهد، بنيانگذاری بخش آزمايشگاه تشريح دانشكده علوم پزشكی اهواز، بخش آزمايشگاه تشريح دانشكده علوم پزشكی ايران، بخش آزمايشگاه تشريح دانشكده علوم پزشكی اروميه، بخش آزمايشگاه تشريح بيمارستان شفا يحيایيان تهران، بخش آزمايشگاه تشريح دانشكده پزشكی بابل را نیز انجام داد.
مستقيمى در پى به وجود آمدن اختلافاتى بين آن استادان و دانشگاه تهران و معلق ماندن مدرسه عالى بهداشت به كاشمر میرود و دو سالی را در آنجا بهعنوان ریيس بهدارى به خدمت مشغول میشود. در سال ۱۳۲۸ اين مدرسه بهطور رسمى به دانشكده پزشكى تبديل میشود و او با حكم دانشيارى به تدريس در آن میپردازد. در سال ۱۳۳۶ او به رتبه استادى ارتقا مییابد. از ابتداى تاسيس دانشكده پزشكى مشهد تا سال ۱۳۵۲ جمالالدین مستقيمى بهعنوان استاد كرسى و مدير گروه آناتومى دانشكده پزشكى مشهد باقى میماند. تا اينكه در ۳۰ مهرماه آن سال با درخواست بازنشستگى از دانشگاه مشهد بازنشسته میشود و از فرداى آن روز در بيمارستان شفا يحيایيان تهران مشغول تدريس به رزیدنتهای گوش، حلق و بينى میشود.
دکتر جمالالدین مستقیمی هشت پژوهش علمی را در زمینه آناتومی در مجامع جهانی به نام ایران ثبت کرد که از جمله آنها «اثبات عدم ارتباط بین دو پیاز شامه در مغز» است که در سال ۱۹۶۵ و در هشتمین کنگره بینالمللی آناتومی و تشریح در آلمان مورد تصویب و ثبت جهانی قرار گرفت. از دیگر کشفیات او میتوان به پیدا کردن دو رشته عصبی در مغز «که یکی از آنها به قطعه پیشانی و دیگری به کپسول خارجی میرود» اشاره کرد. پیدا کردن طبقه عمقی رباط دلتویید (که در ارتوپدی نقش بسیار مهمی دارد) و ثبت آن در مجامع جهانی از دیگر پژوهشهای وی است.
او پس از انقلاب در سال ۱۳۶۱ به دعوت دانشگاه اروميه در آن دانشگاه تدريس میکند. سال ۱۳۶۴ مستقيمى به درخواست دکتر «بهرامی»، ریيس دانشگاه مشهد، به اين شهر برمیگردد. به دليل خالى شدن دانشگاهها از استاد، بعد از انقلاب اولين گروه دانشجويان در داخل زیر نظر او در مشهد تربيت میشوند. در این سالها او به دعوت دانشگاههای ديگر، در شهرهاى مختلف ايران نيز به تدريس پرداخته است. او در سال ۱۳۶۹ بار دیگر از دانشگاه مشهد میرود و پس از آن تا سال ۱۳۷۳ هفتهای یکبار براى تدريس دانشجويان phd به تهران مسافرت میکند. او در ۳۰ سال اول خدمت خود ۷ آزمایشگاه تشريح را راهاندازی کرده بود.
پدر آناتومى ايران صاحب تالیفاتی چون كالبدشناسى انسانى، تشريح و فيزيولوژى و بافتشناسی و جنینشناسی، رویانشناسی و... نيز هست. او همچنین در سال ۱۳۷۹ بهعنوان پزشک نمونه کشور انتخاب شده است.
در دفتر خاطرات دكتر مستقيمي از قول يكی از اساتيد علم آناتومی چنین نقل شده است: «من هميشه با خودم میانديشم آيا كسی در ايران و دنيا میتواند جايگزين جمال الدين مستقيمی اين عاشق بیادعای خاموش و يكه تاز آناتومی باشد.»
او به دلیل ۶۵ سال تلاش در علم آناتومی عنوان بزرگترین آناتومیست قرن بیستم و پدر علم اندامشناسی را به خود اختصاص داده است. از تندیس وی و چهارده تن از دانشمندان معاصر ایران در زمستان ۱۳۷۶ در بوستان دانشوران جزیره کیش در حضور خودشان پردهبرداری شد.
دکتر جمالالدین مستقیمی تالیفات متعددی در زمینه علوم پایه دارد که مشهورترین کتاب او «کالبد شکافی» است. وی همچنین به دلیل تسلط کامل به زبانهای آلمانی، انگلیسی و فرانسه تصحیح کتابهای معتبر آناتومی جهان از جمله SO BOTTA و GRAYS ANATOMY را برعهده گرفته است.
جمالالدین مستقیمی در تاریخ یکشنبه ۶ آذرماه ۱۳۸۴ در سن ۹۰ سالگی در مشهد درگذشت و در این شهر به خاک سپرده شد.
از همین سری بخوانید
ساتنیک آقابابیان، خواننده اپرا و بازیگر ارمنی ایرانی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر