ساعتی پیش خبرگزاری ایسنا از برخورد پلیس با سگگردانی در تهران خبر داد. در این خبر به نقل از مرکز اطلاعرسانی پلیس پایتخت آمده که موضوع برخورد با سگگردانی مطالبه شهروندان است. اما پیش از انتشار این خبر، پلیس برخورد با سگگردانی را نه با آرامش، بلکه با روشهای خشن و غیرمعمول آغاز کرده بود.
در چند روز اخیر، موضوع برخورد با سگهای خانگی در خیابان بحث داغ شبکههای اجتماعی بوده است. «کاربران ارزشی» شبکههای مجازی درباره ترسهای خود و کودکان خود از حضور سگها در پارکها نوشتهاند و خاطره گفتهاند. کاربران ارزشی عنوانی برای افرادی است که در فضای مجازی به ترویج و تبلیغ ایدئولوژی و نگاه حکومت میپردازند. در مقابل آنها، فعالان حقوق حیوانات و صاحبان سگهای خانگی از حقوق حیوانات و بیآزار بودن سگهایی که با همراهی صاحبانشان به پارک میروند، نوشتهاند. این گزارش روایتی است از بحث سگگردانی در روزهای اخیر.
***
روز سهشنبه ۲۲ تیر ۱۴۰۰، صفحه توییتر و اینستاگرام «مسیح علینژاد»، روزنامهنگار سرشناس در تبعید و فعال مخالف با حجاب اجباری، ویدیویی را منتشر کرد که تابهحال هزاران بار بازنشر شده است. در این ویدیو که شهروندی از پنجره آپارتمان خود آن را ضبط کرده، یک مامور انتظامی و یک سرباز وظیفه به مردی جوان که در جلوی در خانه خودشان سگ خود را راه میبرده، حمله کرده و به شکلی بسیار خشن در حال کشاندن او روی زمین هستند که مادر و بعضی از همسایهها از راه میرسند و مانع بردن او میشوند. بعد در جایی از ویدیو سرباز وظیفه با فریاد به سمت خودرو پلیس میرود و با اسلحه کلاشنیکف برمیگردد و شهروندان غیرمسلح حاضر را تهدید به شلیک میکند.
این ویدیو در حالی منتشر شده که سه روز پیش، «وحید اشتری»، فعال رسانهای نزدیک به جریان اصولگرا که خود را «عدالتخواه» مینامد، در حساب توییتر خود نوشت: «دیروز دخترم رو بردم پارک. اعصاب و روانم از دست سگگردانها ریخته بود به هم. دخترم هم به جای اینکه از بازی کردن لذت ببره، دائم میترسید و گریه میکرد. این چه گرفتاریای بود که جامعه ما دچارش شد. مشکل کجاست که در شورای شهر و شهرداری کسی فکر جدی برای این وضعیت نمیکند؟»
از آن روز آقای اشتری، مدام با انتشار ویدیوهایی از حمله سگهای خیابانگرد به کودکان و با لحنی پرسشگر از مخالفان برخورد با افرادی که سگ خانگی دارند، میخواهد که بیایند و پاسخ دهند که چرا این سگها به افراد حمله کردهاند؛ البته پاسخها هم کم نیست!
اما، نکته مهم درباره توییت وحید اشتری، بازنشر آن توسط «حجت نظری»، عضو شورای شهر تهران است که از تصویب طرحی در همینباره در شورای شهر خبر داده و نوشته بود: «امروز یک فوریت طرحی با موضوع جداسازی محل بازی کودکان از محل گردش حیوانات در صحن شورا به تصویب رسید.» نظری برای این توییت از دو هشتگ «حق کودک» و «شهر دوستدار کودک» استفاده کرده و حقوق کودکان را مقابل حقوق حیوانات قرار داده است. موضوعی که به گمان بسیاری، نامربوط است.
بههر حال، تنها دو روز بعد از انتشار این توییت و بدون حتی تصویب خود طرح و البته اجرایی شدن مراحل تصویب یک طرح که در شهرداری تهران، اغلب ماهها به طول میانجامد، نیروی انتظامی که بازوی اجرایی قوه قضاییه است و نه شورای شهر، به خشنترین طرز ممکن با مرد جوانی که با سگ خود راه میرفته، حمله کرده است.
البته این ویدیو، تنها ویدیوی منتشر شده از آزار افرادی که با سگ خانگی خود در حال قدمزدن هستند، نیست. ویدیویی دیگری که روز سهشنبه ۲۲ تیرماه در شبکههای اجتماعی دست به دست شد، آزار یک زن میانسال توسط مردی حدودا ۶۰ ساله را نشان میدهد. در این ویدیو پیرمرد معترض به قدم زدن زن میانسال که از قضا چادر به سر دارد با سگش، خطاب به زن میگوید «سگت رو میاندازم تو گونی» و در عوض با مقاومت زن که میگوید به او مربوط نیست، مواجه میشود.
آزار و اذیت شهروندانی که در ایران، برخلاف تبلیغات حکومت زندگی میکنند، موضوع جدیدی نیست. پیش از این نیز بارها و بارها، شهروندانی ویدیوهایی از آزار خود یا دیگران توسط پلیس، یا افراد آمر به معروف و ناهی از منکر که معمولا وابستگی حرفهای یا ایدئولوژیک به نظام جمهوری اسلامی دارند، منتشر کردهاند.
«میترا»، شهروند ۴۰ ساله ساکن تهران که یک سگ کوچک از نژاد «پامرانین» دارد، درباره برخورد نیروهای انتظامی با او در زمانی که سگش همراه اوست، به «ایرانوایر» میگوید: «ما مجبوریم شبها، پنبه را بیرون ببریم، چون احتمال اینکه در طول روز با ما برخورد کنند زیاد است. حیوان بیچاره واقعا در عذاب است. نمیدانم که چرا درک نمیکنند حیوانات خانگی هم نیاز به بیرون رفتن از خانه دارند.»
او ادامه میدهد: «وقتی هم که حیوان را میبریم در محوطه پارکینگ که کمی هوای تازه بخورد، همیشه یکنفر هست که مزاحم شود. یک بار پسر ۱۳ سالهام را همسایهمان که زیاد هم مسجد میرود، بدجور دعوا کرده بود که چرا سگبازی میکنی و سگ نجس است و از این حرفها. پسرم تا مدتها میترسید تنهایی بیرون برود که مبادا با او روبهرو شود.»
اما ظاهرا میترا تنها شهروندی نیست که از برخورد نیروهای انتظامی و افراد نزدیک به حکومت، عاجز شده است. بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی، همزمان با مطرح شدن دوباره موضوع برخورد پلیس با افرادی که با سگ خود قدم میزنند، به وقایع آزار سگها توسط شهرداریهای شهرهای مختلف ایران اشاره کردهاند.
کاربری با نام «علیرضا نیکو» که در توییتر خود را داروساز معرفی کرده، در صفحه خود نوشته است: «مطابق قانون و ماده ۶۸۰ قانون مجازات اسلامی حیوانآزاری جرم است ولی کسی که باید اجراش کنه خودش طرح حیوان و صاحب حیوانآزاری میذاره!»
اشاره این کاربر به توییتی است که صفحه پرمخاطب حقوق حیوانات در ایران، روز سهشنبه ۲۲ تیرماه منتشر کرد و در آن نوشته بود که «طبق اخبار رسیده از منابع موثق، ممنوعیت سگگردانی در پارکها و اماکن عمومی اجرا میشود» و قرار است سگها از صاحبان آنها ضبط و سرپرست حیوان به مقامات قضایی معرفی شود و امکان بازپس گرفتن حیوان هم برای سرپرست او وجود نخواهد داشت.
آیا سگ گردانی جرم است؟
نخستین سوالی که پس از شنیدن اخبار این روزها از برخورد با شهروندانی که سگهای خود را به پارکها بردهاند و با مزاحمت ناهیان از منکر و حتی پلیس مواجه شدهاند، این است که آیا آنها مرتکب عملی غیرقانونی و مجرمانه شدهاند؟
جواب این سوال حتی برای طرفداران پر و پا قرص «جمعکردن سگها» از محیطهای عمومی نیز واضح است.
در توییتر، کاربری با نام «امیرعلی صفا» که خود را «دانشآموخته حقوق بینالملل و مبتلا به محبت مصطفی صدرزاده»، معرفی کرده درباره نبودن قانونی درباره ممنوعیت پیادهروی با سگها با ریتوییت کردن همان توییت پربازخورد وحید اشتری، نوشته است: « شاید جالب باشه بدونید در قوانین ما نگهداری و پراندن کبوتر یک تا سه سال حبس داره (مطلق آن نه اینکه موجب آزار باشه). نه که فقط قانون باشه، پرونده متعدد داریم. همین هفته گذشته جلسه داشتم با همین موضوع. اما برای سگگردانی هیچ قانون و آییننامه نظمبخشی نداریم.»
مصطفی صدرزاده که آقای صفا گفته دلباخته اوست، از نیروهای سپاه قدس پاسداران انقلاب اسلامی بود که در سال ۱۳۹۴ در سوریه کشته شد و به همینخاطر عنوان شهید مدافع حرم گرفته است. همین وصف نشان میدهد که حتی به زعم طرفداران نظام که معترض «سگگردانی» هستند نیز، این موضوع منع قانونی ندارد و مصداق عمل مجرمانهای که قابل تعقیب قضایی باشد، نیست.
اما، «سعید دهقان»، وکیل دادگستری که در زمینه حقوق بشر فعالیت میکند، درباره اینکه آیا راه رفتن با سگ خانگی در محیط عمومی جرم است یا خیر، به ایرانوایر میگوید: «در قوانین ایران، بیش از ۲۰۰۰ عنوان مجرمانه داریم. ولی با وجود این و با اینکه قانونگذار خیلی انگیزه داشته تا سگگردانی را هم جرمانگاری کند، همچنان این اتفاق نیفتاده و سگگردانی جرم نیست. بنابراین، تا زمانی که قانونگذاری نکنند نیز هر رفتاری که ناقض آزادیهای شخصی شهروندان باشد، ولو اینکه مطابق دستورالعملها یا ضوابط داخلی باشد، قابل تعقیب قضایی است و مجازات دارد.»
این عضو اتحادیه بینالمللی وکلا به استناد اصل جهانی «قانونی بودن جرم و مجازات» میگوید: «اگر این اصل بینالمللی را ملاک عمل بدانیم که در قوانین ایران هم ملاک عمل است، فقط عملی از سوی شهروندان قابل تعقیب است که در قانون به عنوان یک جرم تعریف شود و مجازات آن جرم هم در همان قانون به صورت دقیق تعیین شده باشد. بنابراین، اگر عملی در قانون بهعنوان جرم مشخص نشده، این عمل نمیتواند مجرمانه باشد و معنیاش این است که آزاد است. زیرا اصل بر آزادی شهروندان است، مگر اینکه مطابق قانون، عملی مجرمانه ارزیابی شود و برای آن مجازاتی دقیق معین شود.»
او ادامه میدهد: «در حال حاضر، جرمی به نام سگگردانی در قوانین جمهوری اسلامی نیست. البته در دهه اخیر، مجلسیها تلاشهایی داشتهاند ولی خوشبختانه تا بهحال موفق نبودهاند.»
آییننامهها و دستورالعملهای داخلی غیرقانونی هستند
سعید دهقان، همچنین با اشاره به ریشه اقداماتی شبیه برخوردی که پلیس در ویدیوی منتشر شده با مرد جوان و خانواده او داشته، میگوید: «بعضی وقتها پلیس یا شهرداری میگوید که در یک طرح ضربتی فلان چیز را جمع میکنیم. سوال اینجاست که اصلا طرح ضربتی چیست؟ اگر قانونی برای یک موضوع وجود دارد که هیچ، اگر نیست باید بگوییم که پلیس مجری قانون است و چیزی را که مجرمانه نیست، نمیتواند جمع کند. این آییننامهها یا برای دورزدن قانون است و یا به نوعی قانونگذاری است؛ در حالی که این نهادها صلاحیت قانونگذاری ندارند.»
او همچنین میگوید: «حتی اگر سگگردانی هم جرم بود، نیروی انتظامی ضابط دادگستری است و مامور اجرای قانون است. آنها حداقلهای قوانین را به عنوان کسی که قرار است قانون را پیاده کنند، باید بدانند. بنابراین حتی اگر جرم هم بود، ماموران نیروی انتظامی حق نداشتند رفتاری را که در آن ویدیو با آن مرد جوان و خانواده او دارند، داشته باشند. این خودش عملی مجرمانه است و آن ماموران باید تحت تعقیب قرار بگیرند. اما در موارد مشابه هم دیدهایم که علیرغم شکایت از نیروی انتظامی، این دست ماموران نه تنها مورد تعقیب قرار نگرفته و مجازات نشدهاند، بلکه گاهی ارتقا هم گرفتهاند.»
به اعتقاد این وکیل حقوقبشری، رفتار نیروی انتظامی در این ویدیو حتی با همان ضوابط و آییننامههای داخلی نیروی انتظامی نیز همخوانی ندارد. او در اینباره میافزاید: «وقتی صحبت از قانون میکنیم، چیزی است که در مجلس تصویب شود. اینکه نیروی انتظامی برای خودش یک دستورالعمل صادر کند و قوه قضاییه برای خودش آییننامه صادر کند و آن را اجرایی کند، یا شورای شهر چیزی و شهرداری برای خودشان صلاحیتی خارج از قانون قائل باشند و به یک امر عمومی ورود کنند، قانون نیست. قانون سراسری و برای همه سرزمین ایران است.»
او ادامه میدهد: «قانون وقتی قابل اجراست که مجلس آن را تصویب کند و در وضع فعلی بعد از تایید شورای نگهبان و ۱۵ روز پس از انتشار در روزنامه رسمی کشور، تازه قابل اجرا خواهد بود. بنابراین هر چیزی غیر از این قانون نیست و آن بخشنامهها، آییننامه و دستورالعملها بههیچوجه اعتبار قانونی ندارند.»
دهقان با اشاره به ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی که مطابق آن هر ماموری که برخلاف قانون، آزادیهای شخصی شهروندان را سلب کند، بین ۲ ماه تا ۳ سال مجازات حبس خواهد داشت، میگوید: «بنابراین وقتی ماموری بر طبق این آییننامهها رفتاری را بر علیه شهروندان انجام میدهند، چه شهردار باشد، چه پلیس، یا مقامات قضایی، مطابق ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی، مجرم است؛ چون برخلاف قانون رفتار کرده و آزادی شخصی افراد را از آنها سلب کرده یا آنها را از حقوق اولیهشان که در قانون اساسی آمده محروم کرده است. بنابراین قابل پیگرد قانونی است و هم باید از یک تا ۵ سال از خدمت منفصل شود و هم قابلیت حبس بین ۲ ماه تا ۳ سال دارد.»
او در ادامه میپرسد: «حالا سوال این است که ماده ۵۷۰ برای نمایش و بهعنوان زینتالمجالس در قانون آمده یا خیر. اگر قانون است که از سال ۱۳۸۱، باید بررسی کرد و دید چند مورد رفتار خلاف قانون، خلاف آزادیهای شخصی شهروندان داشتهایم که نقض شده و در چند مورد، این ماموران ناقض آزادیهای مردم، مطابق ماده ۵۷۰ قانون، تحت تعقیب قضایی قرار گرفتهاند یا مجازات شدهاند.»
این حقوقدان در پایان میگوید: «اگر درست به ماده ۵۷۰ توجه میشد و با قاطعیت اجرا میشد، بسیاری از این مقامات و ماموران الان باید بهخاطر رفتارهای غیرقانونی و نقض آزادیهای شهروندان در زندان میبودند.»
مطالب مرتبط:
لایحه نه به حیوانآزاری، روی میز نمایندهها خاک میخورد
جمع آوری سگ های خانگی در شاهین شهر؛ کسی مسئولیت قبول نمی کند
بازداشت يك فعال حامي حقوق حيوانات
نماینده اصفهان: رسانههای بیگانه ارتباط با سگ را تعلیم میدهند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر