از نظریههای توطئه علیه «بیل گیتس» گرفته تا ترس از فرا رسیدن روز قیامت، دروغپراکنی درباره کووید-۱۹ روزبهروز مخاطبان بیشتری را در شبکههای اجتماعیِ عربزبان به خود جلب میکند.
در گزارش تازه «موسسه گفتوگوی استراتژیک» (Institute for Strategic Dialogue) آمده است که در شش ماه آخر سال ۲۰۲۰، میزان مخاطبان عربزبانِ صفحههای فیسبوک که از جریان ضدواکسن حمایت میکنند، ۴۰ درصد افزایش یافته است.
به گزارش این موسسه، مروجان اخبار جعلی با تحریفِ تحقیقاتِ موسسههای پژوهشی و اندیشکدهها، نظریههای توطئه را که در سطح جهان علیه واکسیناسیون رواج دارند، برای مخاطبان خود در خاورمیانه تالیف و ترجمه میکنند. گروههای مختلفی در این زمینه فعال هستند و مردم را نسبت به ایمنیِ واکسن میترسانند و به دروغ نرخ مرگومیر را به واکسیناسیون ربط میدهند.
علاوه بر این، پژوهشگران میگویند سامانه کنترل و حذف اخبار جعلی فیسبوک آنچنان که باید، مطالبی را که به زبان انگلیسی نیستند، پوشش نمیدهد و چندان مفید و موثر عمل نمیکند؛ به این معنا که پُستها و اخبار ساختگی به سادگی و به سرعت در این شبکه اجتماعی منتشر و ترویج میشوند.
از اینرو مهم است که بیاموزیم چگونه با اخبار نادرست و دروغپراکنی مقابله کنیم.
موضوعات مشترکی که باید به آنها توجه کرد
«کیران اُوکانر»، پژوهشگر موسسه گفتوگوی استراتژیک به «هلث استودیو» میگوید؛ یکی از موضوعات مشترکی که این روزها در اخبار جعلی به زبان عربی مشاهده میشود، دروغپراکنی درباره «بیل گیتس» است.
به گفته او، پستهای فیسبوکیِ زیادی به زبان عربی این ادعاهای غلط را تکرار میکنند که بنیانگذار «مایکروسافت» از فروش واکسن میلیاردها دلار سود کرده و هدفش کاهش جمعیت جهان است؛ چرا که او از جمله مغزهای متفکر نظریه توطئه «بازتنظیم بزرگ» (great reset) است.
این پستها که ریشه در نظریه توطئه «نظم نوین جهانی» دارند و پیش از آغاز همهگیری نیز مطرح بودند، اکنون با داستانهایی آخرالزمانی ترکیب و تقویت شدهاند.
اما واقعیت این است که هیچ مدرکی دال بر اینکه بیل گیتس از فروش واکسن ثروتی به دست آورده است، وجود ندارد. سایت «پولیتیفکت» (Politifact) که بهطور تخصصی اخبار را راستیآزمایی میکند، این نکته را توضیح داده است.
همچنین هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد بیل گیتس در بازتنظیم بزرگ نقش ایفا میکند. این نظریه توطئه، داستانی تخیلی است که در فضای مجازی و در جریان همهگیری کووید-۱۹ بازارش داغ شد. طرفداران آن به اشتباه فکر میکنند جمعی از نخبگان جهان که اکثرا فراماسون، یهودی و سیاستمدار سطح بالا هستند، همهگیری را ایجاد کردهاند تا کنترل اقتصاد جهان را به دست بگیرند.
ادعاهای گمراهکننده درباره واکسن
«اُوکانر» میگوید یکی دیگر از داستانهایی که محبوبیت زیادی پیدا کرده است، خطرناک بودن واکسنهای کووید-۱۹ است که از سال گذشته میلادی و درست با شروع کارزار واکسیناسیون آغاز شد و مورد توجه بسیاری نیز قرار گرفت.
او میگوید: «ما شاهد فرا رسیدن موجی از ویدیوها بودیم که در آنها افرادی را میدیدید که ظاهرا از عوارض جانبی واکسن رنج میبردند؛ همچنین مقالاتی که مشخصا از سایتهای مروج نظریههای توطئه گرفته شده بودند و از موارد مرگومیر در اثر واکسیناسیون گزارش میکردند، بدون اینکه سند یا مدرکی ارائه کنند.»
این در حالی است که آزمایشهای بالینی دقیق و تحقیقات علمی ثابت کردهاند که واکسنهای کووید-۱۹ که از سازمانهای جهانی مجوز گرفتهاند، کاملاً امن و بسیار موثر هستند. آنها ممکن است عوارضی جانبی مانند تب و لرز یا درد بازو به همراه داشته باشند؛ اما این عوارض بسیار ناچیز هستند و در مدت کوتاهی برطرف میشوند.
چگونه میتوان پستهای حاوی اخبار جعلی را تشخیص داد؟
اُوکانر میگوید اگر به دنبال این هستید که بدانید مطالبی که در شبکههای اجتماعی یا وبسایتی دیدهاید، حاوی اطلاعات نادرست هستند یا نه، از خودتان این پرسشها را بپرسید: «اول اینکه چه کسی این مطلب را منتشر کرده است؛ بهویژه وقتی که میبینید هدف اصلیِ مطلب، تحت تاثیر قراردادن خواننده است. از خود بپرسید آيا منبع خبر را میشناسید و آیا به نظرتان منبع خبر قابل اعتماد است یا نه؟ همچنین خوب است که از خود بپرسید چرا اصلا این مطلب به اشتراک گذاشته شده است؟ آیا سعی داشته است خشم شما را برانگیزد؟»
اُوکانر میگوید: «از خود بپرسید که آیا استدلالهای مطرح شده در مطلب است که شما را خشمگین کرده یا ترسانده است و یا اینکه هدف از استدلالها، مقصر دانستن شخص یا اشخاصی دیگر است؟»
او در ادامه میگوید: «اگر پاسخ به این پرسش مثبت است، پس به احتمال قوی هدفِ مطلب دقیقا همین است و به این منظور هم تهیه و تولید شده است. در این صورت، کاربران باید نسبت به اعتبار استدلالها شک کنند. همچنین مهم است که حواسمان به نحوه تولیدِ محتوا نیز باشد؛ چون در بعضی موارد مطلب را طوری ویرایش و تنظیم میکنند تا بهتر با مقاصد تولیدکننده وفق یابند.»
اُوکانر میافزاید: «از خود بپرسید، بهویژه وقتی مطلب با ویدیو یا عکس است، که چه قدر در آن دستکاری شده است؟ آیا میتوان علائمی از این دستکاری را یافت یا خیر؟»
در نهایت، اگر به دنبال اطلاعات قابل اعتمادی درباره بیماری کووید-۱۹ هستید یا اینکه میخواهید بدانید آنچه در مطلبی آنلاین خواندهاید، درست است یا نه، به منابع خبری معتبر رجوع کنید.
اُوکانر به هلث استودیو میگوید: «بیبیسی، خبرگزاری فرانسه، رویترز و سیانان از جمله موسسات بینالمللی معتبری هستند که منابع قابل اعتماد محسوب میشوند.»
او میافزاید: «علاوه بر این، فیسبوک در اکثر کشورهای جهان با موسسات خبریِ محلی که تیمهای راستیآزمایی دارند، همکاری میکند. کاربران میتوانند به این موسسات نیز که سایتهای تخصصیِ راستیآزمایی دارند، رجوع کنند.»
چگونه میتوان جلوی پخش اخبار نادرست را گرفت؟
به اعتقاد اُوکانر، موثرترین راه برای جلوگیری از پخش اخبار نادرست، مقابله با دروغپراکنی در جمع دوستان و خانواده است: «اگر کسی را میشناسید که اخبار غلط یا گمراهکننده به اشتراک میگذارد یا از نظریههای توطئه و نفرتپراکنی در فضای مجازی دفاع میکند، خوب است که با او گفتوگو کنید. از او درباره باورهایش بپرسید و سعی کنید بفهمید چرا به چنین باورهایی رسیده است؟»
کافی نیست که فقط به این افراد بگوییم، اشتباه میکنند؛ بلکه باید بکوشیم به آنها کمک کنیم خودشان به این درک برسند که چرا مطالبی که به اشتراک میگذارند، مشکلسازند.
اُوکانر میافزاید: «اگر نسبت به محتوای مطلبی شک کردند، آن وقت باید با آنها پرسشهایی را در میان گذاشت که بهواسطه آنها، خودشان موفق شوند نادرست بودن مطلب را تشخیص دهند.»
خیلی وقتها مردمی که به دنبال پاسخ به پرسشهای خود درباره همهگیری هستند یا اینکه از تصمیمات و تدابیر دولت خود ناراضی هستند، متوجه نمیشوند که افرادی که به پرسشهای آنها پاسخ میدهند، اهداف و انگیزههای دیگری دارند.
اُوکانر میگوید: «افراطگرایان به منظور رسیدن به اهداف خود میکوشند از خشم مردم و از نارضایتی و نگرانی آنها از [بحران ناشی از] کووید-۱۹ سوءاستفاده کنند. باید مراقب بود و جلوی هرگونه سوءاستفاده را گرفت؛ فضای مجازی و غیرمجازی هم ندارد.»
مطالب مرتب:
ایران در میان منابع پخش تئوری توطئه نخبگان آدمخوار
روسیه جرج سوروس، بیل گیتز، دولتهای بریتانیا و امریکا را به پخش اخبار دروغ درباره کرونا متهم میکند
استفاده روسیه از همهگیری و ناآرامیهای آمریکا برای ساختن اخبار جعلی، دروغ و گمراهکننده
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر