پناه‌جویان؛ گروگان‌گیری اردوغان، موضع نهایی یونان

۲۹ فوریه دومین روزی است که پناه‌جویان پشت مرز یونان بلاتکلیف مانده‌اند و با گاز اشک‌آور و نارنجک‌های صوتی مواجه شده‌اند. ترکیه همچنان بر باز بودن مرزهایش تاکید دارد و از آن‌طرف، مقامات یونان می‌گویند به‌هیچ‌وجه مرزی روی پناه‌جویان باز نمی‌شود. در این میان، صدها انسان خسته از زندگی پناه‌جویی، به اعتماد ترکیه راهی مرزهای میان دو کشور شده‌اند و سرگردان میان دود و آتش، سرگردان‌اند.

«رجب‌طیب اردوغان»، ۲۹ فوریه در کنفرانسی خبری گفت که مرزهایش را روی پناه‌جویان نخواهد بست. او همچنین اتحادیه اروپا را به پایبندی به تعهداتش فراخواند. این واقعه بعد از کشته شدن ۳۴ نیروی نظامی ترکیه در حمله هوایی به مواضع این کشور در «ادلب» سوریه رخ داد. ترکیه برگ برنده خود را که همیشه با آن، اتحادیه اروپا را تهدید می‌کرد، بر زمین زد و صدها پناه‌جو و مهاجر را راهی مرز کرد. رسانه‌های ترکیه هم مدام از باز شدن مرزها می‌گویند و مهاجران را تهییج می‌کنند که به سمت مرز با یونان به راه بیفتند. بدون آن‌که خبری از طرف مقابل بدهند که با گاز اشک‌آور و نارنجک‌های صوتی، مقابل ورود این گروه از پناه‌جویان ایستاده‌اند.

در مقابل اردوغان، «کیریاکوس میتسوتاکیس» نخست‌وزیر یونان با انتشار توییتی در حساب کاربری‌اش به‌صراحت اعلام کرد که باوجود تجمع تعداد قابل‌توجهی از مهاجران و پناه‌جویان در مرز زمینی یونان و ترکیه که می‌خواهند «غیرقانونی» وارد یونان شوند «می‌خواهم صریح باشم: هیچ ورود غیرقانونی به یونان تحمل نمی‌شود. ما امنیت مرزهای خود را افزایش می‌دهیم.»‌ او همچنین، ادامه داد که یونان هیچ مسوولیتی در قبال حوادث غم‌انگیز سوریه ندارد و عواقب تصمیمات دیگران را تحمل نخواهد کرد. نخست‌وزیر یونان خبر داد که شرایط فعلی را به اطلاع اتحادیه اروپا رسانده است.

«استیلیوس پتساس»، سخن‌گوی دولت یونان نیز ۲۸ فوریه پس از دیدار اضطراری با «میتسوتاکیس» گفت: «یونان هدف یک حمله سازمان‌یافته گسترده، غیرقانونی و نقض قوانین مرزی قرار گرفت و توانست آن را مهار کند. ما از بیش از چهار هزار تلاش برای عبور غیرقانونی از مرزهای سرزمینمان جلوگیری کردیم».

رسانه‌های ترکیه اما اطلاعات دیگری پخش می‌کنند. یکی از خبرنگاران ترک هم در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» تایید کرد که حجم اخباری که از رسانه‌های این کشور پخش می‌شود «پروپاگاندای دولت ترکیه» است برای «تهییج» پناه‌جویان که به سمت یونان بروند.

حتی ویدیوهایی به نمایش گذاشته می‌شود که حاکی از رسیدن پناه‌جویان از مسیر دریایی به جزیره‌ «لس‌بوس» یونان است درحالی‌که بنا به تصاویر و گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌های مختلف، این قایق‌ها عموما حامل پناه‌جویان کشورهای آفریقایی بوده‌اند و ربطی به مسیر ترکیه نداشتند. البته بنا به گزارش رسانه‌ها، دست‌کم ۱۸۰ مهاجر طی روزهای جمعه و شنبه صبح از مسیر دریایی از ترکیه خود را به جزایر یونان رسانده‌اند.

گفته می‌شود که این افراد مستقیم به قرنطینه کمپ موریا برده شده‌اند؛ یعنی بدترین کمپ اروپا برای پناه‌جویان که با ظرفیت سه هزار و ۶۰۰ نفر، بیش از ۲۳ هزار پناه‌جو را در خود جای داده‌اند. درحالی‌که دولت یونان قرار است کمپ «موریا» را تحت‌فشار جوامع بین‌المللی تعطیل و مهاجران را به کمپ‌های بسته یا همان بازداشتگاه منتقل کند. پناه‌جویان در این کمپ، از حداقل امکانات بهداشتی و درمانی نیز محروم هستند.

مقام‌های یونانی همچنین خبر داده‌اند که ۵۲ کشتی گشت‌زنی در دریاهای اطراف جزایر نزدیک به ترکیه یعنی «لس‌بوس»، «ساموس» و «خیوس» مشغول نظارت بر عبور و مرور غیرقانونی هستند و نیروهای کنترل مرزی نیز در مرزهای زمینی، افزایش داشته‌اند. از سوی دیگر، بلغارستان، دیگر هم‌مرز ترکیه، هزار سرباز به مجموعه نیروهای مرزی خود افزوده است.

در طرف مقابل «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه به اتحادیه اروپا اطمینان داده است که ترکیه همچنان به تعهداتش به اروپا مبنی بر نگه‌داشتن پناه‌جویان و ممانعت از ورود آن‌ها به سمت اروپا پایبند است. به نظر می‌رسد که ترکیه، پناه‌جویان را به‌عنوان سلاحی علیه اتحادیه اروپا و قدرت‌های جهان برای پیشبرد اهداف سیاسی و نظامی خود در منطقه و همچنین کسب امتیاز جلوی مرز فرستاده است؛ اما اوغلو، ۲۸ فوریه به خبرنگاران گفت که برای توافق با روسیه بر سر «ادلب» اردوغان و «ولادیمیر پوتین» رییس‌جمهور روسیه، طی پنج یا شش روز آینده ملاقات خواهند داشت. همین مساله باعث نگرانی شده است که رییس‌جمهور ترکیه می‌خواهد چنین شرایطی را برای پناه‌جویان تا همان زمان، ادامه دهد.

البته ویدیوهایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است که حکایت از بازگشت گروهی از پناه‌جویان دارد. برخی نیز در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» خبر دادند که خسته از آنچه در مرز یونان بر آن‌ها رفته است، از باز شدن مرز ناامید شده‌اند و در حال بازگشت به استانبول و دیگر شهرهای ترکیه هستند. هرچند همچنان گروهی در مرزهای زمینی و دریایی، سرگردان‌ و به امید باز شدن مرزهای اتحادیه اروپا، منتظرند.

در کنار تمامی توافقات سیاسی و معاهده‌های بین‌المللی، مساله‌ای که پناه‌جویان هم به آن بی‌توجه هستند، شیوع ویروس کرونا در جهان است. هزاران پناه‌جو در کنار هم مقابل مرز تجمع کرده‌اند و شب را به روز و روز را به شب می‌رسانند، هنگام هجوم به سمت حصارها به یکدیگر برخورد دارند و بسیاری هم به خاطر فصل سرما بیمار هستند. آن‌ها هم ممکن است مثل هر انسان دیگری، ناقل این ویروس باشند. برای همین به نظر نمی‌رسد که اتحادیه اروپا، ریسک کند و مرزهای خود را روی آن‌ها بگشاید. اگرچه هرچند ساعت، شایعه‌ای مبنی بر باز شدن مرزها، در شبکه‌های اجتماعی و دنیای پناه‌جویان دست‌به‌دست می‌شود.

این شایعه‌ها حتی به داخل ایران هم رسیده است و بسیاری از شهروندان ایرانی، درصدد هستند که به ترکیه بیایند. کارمند یکی از آژانس‌های مسافربری تهران به «ایران‌وایر» خبر داد که برخی از مسافران که برای رفتن به اروپا درخواست ویزای شینگن کرده بودند، منصرف شده‌اند. آن‌ها در تماس با این فرد، خواسته‌اند که پاسپورتشان را پس بگیرند و راهی ترکیه شوند چراکه «شنیده‌اند مرزهای ترکیه به سمت اروپا باز شده است.»

در این میان، روایت‌های دیگری هم وجود دارد. برخی از پناه‌جویان که سعی کرده‌اند از مسیر زمینی خود را به یونان برساند، می‌گویند که کنار رودخانه، نیروهای پلیس ترکیه آن‌ها را به‌زور سوار بر قایق می‌کرده است: «پلیس به‌زور ما را سوار بر قایق کرد و به رودخانه انداخت و گفت بروید. ما هم رفتیم؛ اما کمی جلوتر، پلیس‌های مرزی یونان ما را بازداشت کردند. تلفن و پول و هرچه داشتیم را گرفتند و دوباره ما را برگرداندند. پلیس‌های ترکیه انگار از پیش می‌دانستند، بازهم تهدید کردند که بروید. این یک فریب بود.»

اردوغان ۲۹ فوریه در صحبت‌های خود اظهار داشت که تا روز یکشنبه، تعداد مهاجران مقابل مرز یونان به ۲۵ هزار نفر خواهد رسید و در ادامه به روسیه پرداخت که به پوتین گفته است حمایت خود را از «بشار اسد» رییس‌جمهور سوریه پایان دهد و از سر راه ترکیه کنار برود تا ترکیه بتواند راحت‌تر با نیروهای اسد، مبارزه کند: «ما با دعوت بشار اسد به سوریه نرفته‌ایم. ما از طرف مردم سوریه دعوت شدیم و قصد نداریم که این کشور را پیش از مردم سوریه ترک کنیم.»

در روزهای گذشته، حمله‌های نظامی مختلفی در سوریه اتفاق افتاده است. گزارش‌هایی هم از کشته شدن ۹ نیروی «حزب‌الله» حامی بشار اسد منتشر شده است. همچنین، در شامگاه ۲۹ فوریه، ترکیه ۲۶ نیروی حامی حکومت سوریه را در این کشور، مورد اصابت قرار داد و کشت. منازعات سیاسی و نظامی همچنان در سوریه ادامه دارد و انسان‌هایی آواره هم بر سر مرز، مقابل گاز اشک‌آور و نارنجک‌های صوتی، طاقت می‌آورند.

به نظر می‌رسد که سرنوشت صدها پناه‌جو در مرز ترکیه و یونان به توافقات میان اردوغان با سران کشورهای مختلف بستگی دارد. چه در خصوص امتیازاتی که می‌خواهد بابت پناه‌جویان از کشورهای اروپایی بگیرد و هم از جهت امتیازات سیاسی و نظامی که در منطقه خصوصا سوریه از آن خود می‌داند. حال این امتیازگیری می‌تواند به سرگردانی و خشونت دیدن صدها پناه‌جو ختم شود که مستاصل از آینده‌ای که نمی‌دانند چیست، راهی مرزهای اروپا شده‌اند و اسیر تهییج رسانه‌ها و دولت ترکیه.

 

شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: info@iranwire.com

مطالب مرتبط:

ترکیه مرزها را به روی پناه‌جویان باز کرد؛ یونان بر تعداد پلیس‌های مرزی افزود