تاریخ ایران و جهان به زندگی و سرنوشت چهرهها گره خورده است؛ هر یک خشتی گذاشتهاند تا سقفی پدیدار شود؛ خشتهایی که گاه به قیمت زندگی و جانشان تمامشده است. در این معماری عظیم، زنان و مردان بسیاری نقش آفریدهاند. از سوی دیگر، در تاریخ جهان بسیاری از زنان و مردان دیگر به دلیل استعداد شگرف آنها برای تخریب و نابودی ساختههای دیگران، «تأثیرگذار» نامگرفتهاند.
زنان ایرانی، نویسنده برگهای بسیاری از کتاب تاریخ ۲۰۰ سال اخیر ما بودهاند؛ چه به دلیل تأثیر مثبت بسیاری از آنها در افزایش آگاهی عمومی، کاهش تبعیض علیه زنان، ارتقای سواد و موقعیت اجتماعیشان، مقابله با فشارهای مذهبی، مشارکت در پروژههای علمی، سیاست ورزی، موسیقی، سینما و چه به دلیل تأثیر بعضی از آنها در تشویق به خشونت، گسترش جهل و جزماندیشی و سوءاستفاده از قدرت مالی و اقتصادی در جهت منافع خود.
مجموعه «زنان تأثیرگذار» «ایران وایر» یک مقدمه است. افرادی که نامشان در این فهرست آمده، نماینده برخی اقشار جامعه هستند که هرروز در ایران و کشورهای دیگر بر زندگی خانواده و اجتماع خود تأثیر میگذارند. بدیهی است همانطور که اشاره کردیم، همه فعالیتها و یا تمام افراد حاضر در این مجموعه، مورد تأیید «ایران وایر» نیستند اما تأثیرگذاری هیچیک از افراد این لیست را نمیشود کتمان کرد.
این لیست، دومین سری سلسله بیوگرافیهای زنان تأثیرگذار ایران است که بهمرور تکمیل میشود. از مخاطبان «ایران وایر» درخواست دارمی تا پیشنهادات خویش را برای غنای این مجموعه با ما در میان بگذارند.
چند روز پیش از آغاز اعتراضات سراسری دیماه ۱۳۹۶، درست در ششم دیماه حرکتی اعتراضی نسبت به حجاب اجباری در ایران شکل گرفت که بعدها با نام «دختران خیابان انقلاب» شناخته شد.
پرفورمنسی منحصر به فرد در تاریخ مبارزه با حجاب اجباری از این منظر منحصر به فرد که نه خشونتی در آن بود نه فریادی و نه شعاری.
زن جوانی به نام «ویدا موحد» در سکوت از سکویی در تقاطع خیابان انقلاب تهران و وصال شیرازی بالا رفت. روسری سفیدش را بر چوبدستی بست و آن را آرام و به نشانه اعتراضی صلحآمیز به حرکت در آورد.
این حرکت، در سکوت رسانههای فارسیزبان داخل کشور، در شبکههای اجتماعی بسیار مورد توجه قرار گرفت و زنان بسیاری در ایران به آن پیوستند.
در نقاط مختلفی از شهر تهران و دیگر شهرهای ایران زنان و مردان بسیاری از پیر و جوان به شیوه ای مشابه از سکویی بالا رفتند، روسری هایشان را بر چوب زدند و تکان دادند.
صدها ویدئو و عکس از آنها در شبکههای اجتماعی منتشر شد و پلیس ایران را وا داشت تا همانند همیشه در برابر این حرکت اعتراضی به غایت مسالمت آمیز به خشونت دست بزند.
در نخستین اقدام سکویی که ویدا موحد بر آن ایستاده بود و سکوهای دیگر به حالت سهگوش و شیبدار درآمد تا ایستادن زنان معترض بر آنها امکانپذیر نباشد اما وقتی شمار زنانی که به این حرکت پیوستند زیاد شد، رفتارها به سمت خشونتهای عیان رفت.
در ویدئوهایی که در شبکههای مجازی منتشر میشد، پلیس با خشونت زنان معترض را از بلندیها به پایین میکشید و با خود میبرد .
یکی از این زنان «مریم شریعتمداری» بود. دختری که به گفته نسرین ستوده، وکیل دادگستری، بهدلیل پرت شدن به پایین سکو از سوی پلیس، دچار شکشتگی در ناحیه پا شد.
این حرکت که نوعی «نافرمانی مدنی» بود آنقدر تکرار شد که از ششم دیماه ۱۳۹۶ تا ۱۲ بهمن ماه همان سال به گفته مرکز اطلاعرسانی نیروی انتظامی تهران ۲۹ نفر در این رابطه دستگیر شدند.
«اعظم جنگروی» یکی از زنانی که به این حرکت پیوست و به سبب برداشتن روسری از سر بازداشت و سرانجام وادار به خروج از کشور شد به «ایران وایر» میگوید: «حرکت اعتراضی دختران انقلاب یک تابوشکنی گسترده در سطح جامعه و در میان زنان و مردان انجام داد.بازتابش در شبکههای اجتماعی به قدری زیاد بود که علیرغم اعتراضات گسترده در بیش از صد شهر ایران پابه پای خبرهای اعتراضات منعکس میشد.»
اواین حرکت را از تاثیرگذارترین حرکتها در تاریخ مبارزات زنان علیه حجاب اجباری توصیف میکند و میگوید: «اثرگذاری این حرکت به قدری زیاد بود که بالاترین مقام کشور یعنی رهبر جمهوری اسلامی نسبت به آن واکنش نشان داد. این یعنی علیرغم اینکه قصد داشتند این حرکت را بیارزش و اهمیت جلوه بدهند اما اینطور نبود و لرزه بر بدن نظام انداخته بود.»
اشاره اعظم جنگروی به سخنرانی آیتالله علی خامنه ای در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۹۶ مصادف با ۸ مارس و روز جهانی زن است. آیتالله خامنهای در این سخنرانی که به نوعی نخستین واکنش او به حرکت اعتراضی دختران خیابان انقلاب بود گفت: «{دشمنان} آن همه هزینه، فکر و تبلیغات کردند که در نتیجه آن چند دختر فریب بخورند و در گوشه و کنار روسری از سر بردارند و همه تلاشهایشان در این نتیجه کوچک و حقیر خلاصه شد که این، مسئلهای نیست».
او در همین سخنرانی به مقامهای مسئول هم تکلیف کرده بود که با این پدیده باید برخورد کنند و بی طرف نباشند: «نظام اسلامی با فردی که در خانه خود و در مقابل نامحرم حجاب ندارد، کاری ندارد، اما کاری که در ملا عام انجام میشود در واقع کار و تعلیم عمومی است و برای نظام برآمده از اسلام، تکلیف ایجاد میکند».
«شاپرک شجری زاده» یکی دیگر از دختران خیابان انقلاب که در پی بازداشتهای مکرر وادار به ترک ایران شده است درباره چرایی تاثیرگذاری این حرکت به ایران وایر میگوید: «به شخصه یکی از تاثیرگذارترین اکتهای اجتماعی و اعتراضی نافرمانی مدنی است. وقتی اعتراض با خشونت و سر وصدا همراه باشد بالطبع مخالفین آن حرکت که معمولا در قدرت هستند به سرعت قادرند سرکوبش کنند. اما حرکتهای مشابه با دختران خیابان این کار را برای حاکمیت دشوار کرد و بازتاب خشونت اعمال شده خیلی زیاد بود. همین باعث شد صدای بلند اعتراض به حجاب اجباری بیشتر و بهتر شنیده شود.»
او با اشاره به کمپینهایی همچون «چهارشنبههای سفید» و اعتراضات بی خشونت علیه حجاب اجباری میگوید: « حرکاتی از این دست و در راس آنها حرکت زنانی که به شیوه ویدا موحد علیه حجاب اجباری اعتراض می کردند حتی حرف هم نمی زدند. در سکوت از یک بلندی بالا می رفتند و روسری سفیدشان را مثل پرچم صلح تکان می دادند. این حرکت مثل یک پرفورمنس هنری خیابانی بود. انگار همه تبعیض ها و خشونت ها را در سکوت داشت فریاد می زد و به نوعی داشت به حاکمیت می گفت ما دیگر حاضر به سکوت و اطاعت از این ظلم نیستیم.»
بسیاری از دختران خیابان انقلاب در گمنامی بازداشت شدند. به جز ویدا موحد که آغازگر این حرکت بود و یکبار دیگر هم بر بلندای برج فیروزهای میدان انقلاب با بادکنکهای رنگی حجاب از سر برداشت زنان دیگری چون نرگس حسینی، اعظم جنگروی، شاپرک شجریزاده، مریم شریعتمداری و همراز صادقی در میان بازداشتشدگان بودند.
گسترش حرکت «دختران خیابان انقلاب» مقامهای امنیتی را برآن داشت در اقدامی تهدیدآمیز اعلام کردند از این به بعد اتهامات معترضان به حجاب اجباری دیگر تنها «عدم رعایت حجاب شرعی» نیست و اتهام «تشویق به فساد» هم متوجه آنها خواهد شد.
با همه سختگیریهایی که از سوی مقامات نظامی و امنیتی در برابر دختران خیابان انقلاب اعمال می شد اما این حرکت از میان نرفت و جسته و گریخته ادامه یافت. تا اینکه روز هفتم آبانماه سال ۱۳۹۷، زنی جوان که هویت او مشخص نشد و در میدان انقلاب حجاب از سر برداشته بود، توسط نیروی انتظامی بازداشت شد.
این زن که به شرط اینکه نامی از او برده نشود حاضر به گفتگو با ایران وایر شده است میگوید: «من فرزند شهید هستم. خانواده ای به شدت مذهبی دارم. عمویم روحانی به نسبت شناخته شده ایست. به خاطر او بود که پس از بازداشت بلافاصله آزاد شدم مشروط بر اینکه هرگز دراینباره حرفی نزنم. وقتی شنیدم قصد دارید درباره ما دختران خیابان انقلاب بنویسید خواستم همه جوانب احتیاط را کنار بگذارم اما به خاطر خواهر دیگرم که دانشجوست و برادری که متاهل و کارمند است خودم را سانسور کردهام. فقط میخواهم این را بدانید که این حرکت زیر پوست شهر زنده است. برخی از همپالگیهای عمویم ما را «نخاله» خواندند، در نماز جمعه تهران به ما انگ فاحشگی زدند اما اینها فقط آتش اشتیاق مخالفان سبک پوششی که حاکمیت به اجبار برای همه میخواهد را مشتعل میکند.»
مطالب مرتبط:
زنان تاثیرگذار ایران: آزاده حریری
کتابچه زنان تاثیرگذار ایرانی، در عرصه سیاست
زنان تاثیرگذار ایران: مرضیه برومند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر