«سجاد»، چند سالی میشود که در شهر «نیمروز» افغانستان ساکن شده و به قاچاقبری انسان مشغول است. او روزانه شهروندان افغانستانی را به ایران میفرستد؛ اما با کاهش ارزش تومان، شغل قاچاقبران هم از رونقی که قبلا داشت، افتاده است و از روزانه ۱۵۰۰ تا دو هزار مسافر، حالا به ۸۰۰ تا ۱۵۰۰ نفر در روز رسیده است. در این میان، کودکان افغانستانی بسیاری هم هستند که حتی بدون رضایت خانوادههایشان در خودروها جاساز و رهسپار ایران میشوند.
او تنها یکی از دهها قاچاقبری است که در شهر مرزی «نیمروز» ساکن است. میگوید همیشه شانس با او یار نیست و گاهی مسافرانش به دست سربازان مرزی ایران میافتند و «بعد از چند روز با صورتهای کبود و زخمهایی به جای مانده از شلاقهای ماموران مرزی ایران، دوباره سروکلهشان در نیمروز پیدا میشود.» به گفته «سجاد» که نامش مستعار است، او تاکنون صدها افغانستانی را به ایران فرستاده است که میان آنها، کودکان ۱۰ تا ۱۷ ساله نیز بودهاند.
فقر اقتصادی و تنگدستی، باعث شده که بسیاری از کودکان حتی بدون رضایت خانوادههایشان دل از وطن ببرند و برای کار و کسب درآمد به ایران بروند. بسیاری از آنها هم عزم رفتن به اروپا دارند تا به امنیت و آیندهای بهتر برسند؛ اما بههرحال مسیر رسیدن به اروپا هم برای آنها از ایران میگذرد. «سجاد» میگوید: «کودکان برای پیادهروی در مسیرهای طولانی، رد شدن از مرز و پشتسر گذاشتن پاسگاههای پلیس، مشکلات بسیاری دارند؛ اما چو در ماشین جای کمتری میگیرند، قاچاقبران از بردن آنها به ایران دریغ نمیکنند. حتی اگر خانوادههایشان رضایت نداشته باشند. هرچند هیچ ضمانتی وجود ندارد که این کودکان سالم به مقصد خود برسند اما دلایل کافی مثل ناامنی و فقر باعث میشود دل به دریا بزنند.»
به گفته این قاچاقبر انسان تا یک سال گذشته، هزینه این دل به دریا زدن برای کودکان بین یکونیم تا دو میلیون تومان بود اما بعد از کاهش ارزش تومان به دو و نیم تا سه میلیون تومان افزایش پیدا کرده است. «سجاد» همچنین تایید میکند که هرکس پول بیشتری برای قاچاق شدن بپردازد سهولت بیشتری در سفر نصیبش میشود. بهطور مثال تا وقتی مرز نیمروز کاملا بسته نشده بود، قاچاقبرها در هماهنگی با مرزبانان ایرانی، مسافران خود را رد میکردند و برای هر مسافر مبلغ دویست تا چهارصد هزار تومان میپرداختند اما حالا کنترل مرزها بین افغانستان و ایران تشدید شده است و مسافران از نیمروز به پاکستان برده میشوند و بعد، به ایران میرسند.
معمولا مسافران از افغانستان تا ایران را طی پنج تا ده روز میپیمایند و میان قاچاقبران در داخل خاکهای پاکستان و ایران دستبهدست میشوند: «از نیمروز به مرز پاکستان نزد طالبان میروند. از آنجا توسط بلوچهای پاکستانی به مرز ایران منتقل میشوند. سپس بعد از عبور از مرز خاش انتقال داده میشوند و از آنجا به ایرانشهر و بعد بم میرسند. سپس از بم به کرمان و از کرمان به شهرهای تهران و اصفهان برده میشوند.»
بنا به ادعای «سجاد» گروه طالبان در روند قاچاق انسان نقش ایفا میکنند. آنها در نقاط مرزی میان پاکستان و افغانستان حضور دارند و با دریافت مبلغی پول که به آن «صلاحی» گفته میشود، انسانها را قاچاق میکنند. مبلغ دریافتی معمولا دو تا سه هزار تومان است: «تویوتاها مسافران را از نیمروز بار میکنند و تا مرز میان افغانستان و پاکستان، نزد طالبان میبرند. طالبان بعد از دریافت پول آنها را یک شب نگه میدارد و سپس به دست قاچاقبران پاکستانی میسپارد. پاکستانیها مسافران را بار میکنند و تا مرز ایران میرسانند و به دست بلوچهای پاکستانی میسپارند که با ایرانیها همکاری میکنند.»
مرزبانها هم در این جابهجایی نقش دارند. آنها هم با دریافت مبلغی پول، به قاچاقبران اجازه میدهند که مسافران را به خاک ایران وارد کنند. در آنسوی مرز معمولا بلوچهای ایران هستند که بقیه مسیر، مسافران را جابهجا میکنند.
به گفته «سجاد» بیشترین مبلغ قاچاق انسان به جیب قاچاقبران پاکستانی و ایرانی میرود و افغانستانیها در واقع نقش واسطه را میان این دو گروه ایفا میکنند. از سه میلیون تومانی که هزینه این سفر قاچاقی است، تنها ۵۰۰ هزار تومان آن در اختیار قاچاقبران افغانستانی قرار میگیرد. هرچند ضمانتی در سالم رسیدن به مقصد نیست: «پیش میآید که سر مرز، خودرو تصادف کند یا گلوله بخورند. گاهی وقتها هم مسافران با سر یا دست و پای شکسته به افغانستان برمیگردند.»
در برخی از موارد هم مسافران از مرز رد میشوند اما در داخل خاک ایران بازداشت شده و به افغانستان برگردانده میشوند.
شرایط کودکانی که قاچاق میشوند اما متفاوت است. برخی قاچاقبران با آنها بهتر از دیگران برخورد میکنند: «قاچاقبران به محضی که مطمئن میشوند کودکان کسی را در ایران دارند که هزینه سفر قاچاق را پرداخت میکند، بیدرنگ آنها را راهی سفر میکنند. برخی از قاچاقبران که نسبت به کودکان ترحم دارند، آنها را از دشواریهای مسیر آگاه میکنند که ممکن است در نقاط مرزی هدف شلیک گلوله سربازان مرزی ایران یا پاکستان قرار گیرند، شاید هم توسط دزدان در داخل پاکستان یا ایران به گروگان گرفته شوند یا شبها از شدت سرما در تپهها یخ بزنند. اما برخی دیگر، به آنها نویدهای دروغین میدهند تا وادار به سفر شوند که از بهترین راه آنها را به ایران خواهند رساند، پیادهروی کم است و هیچ خطری آنها را تهدید نمیکند.»
به گفته «سجاد» قاچاقبرها در نیمروز هزینه سفر قاچاقی را پیشاپیش دریافت نمیکنند بلکه تا وقتی مسافران به مقصد برسند، هزینههای آنها برعهده قاچاقچیان است. مثل پول غذا، آب، شارژ تلفن، هزینه جای خواب. وقتی هم کودکان به اصفهان یا تهران میرسند با شخصی که هزینههای این کودکان مسافر را برعهدهگرفتهاند، تماس میگیرند که پول نقد را در محلی مشخص پرداخت کنند تا آنها هم در مقابل، مسافر کودک را تحویل دهند. البته تا زمانی که هزینه کامل این سفر قاچاقی پرداخت نشود، کودکان در خانههای قاچاقبری گروگان هستند و هزینه خوردوخوراکشان به هزینه سفر اضافه میشود.
در مواردی هم افرادی که تقبل هزینه کردهاند از پرداخت پول سر باز میزنند. در این صورت، قاچاقبران کودکان را برای پرداخت هزینه به کار میگیرند و پس از تکمیل این هزینه، کودکان را به حال خود رها میکنند.
اما انگار، تعداد مسافران قاچاقی از افغانستان به ایران کم شده است. به گفته این قاچاقبر تا چند ماه پیش روزانه بین ۱۵۰۰ تا دو هزار مسافر صرفا از مرز نیمروز به ایران فرستاده میشدند اما حالا این آمار به ۸۰۰ تا ۱۵۰۰ نفر رسیده است: «دشواریهای راه قاچاق نسبت به گذشته بیشتر شده است. کاهش ارزش تومان یکی از عوامل اصلی کاهش قاچاق افغانستانیها به ایران است.»
شما هم میتوانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسوولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کردهاند و یا مرتکب خلاف شدهاند شکایت دارید، لطفا شکایتهای خود را با بخش حقوقی ایرانوایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: info@iranwire.com
مطالب مرتبط:
نوجوان افغانستانی: مرزبان ناگهان به ۴۰۰ نفر شلیک کرد
سفرنیمه تمام؛ روایت نوجوان افغانستانی از ردمرز در ایران
شلیک مرزبانان ایرانی؛ به صدها مهاجر افغانستانی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر