فرماندهان و سرداران، صحنه‌گردان‌های اصلی نهاد عریض و طویل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند. هر کدام از آن‌ها نقش اول یکی از زیر مجموعه‌های این لابیرنت بی انتها را به عهده دارند. از آن‌ها چه می‌دانیم؟ از کجا امده‌اند؟ چه کرده‌اند؟ مواضع‌شان چیست؟ زندگی شخصی‌شان چگونه است؟
در این مجموعه سعی کرده‌ایم نگاهی بیاندازیم به زندگی مهمترین سرداران سپاه پاسداران، از گذشته تا روزی که به سپاه پیوستند و جایگاهی که امروز در آن قرار دارند.
***
برادر بزرگ‌تر را سرمنشاء تحولات بزرگی در سازمان رزم سپاه و «شيوه جديد دشمن‌شناسی» می‌دانند و برادر كوچكتر حدود سه دهه پس از پايان جنگ، به عنوان جوان‌ترین سرلشکر در حال خدمت ایران، در ۵۶ سالگی رييس ستاد كل نيروهای مسلح شد. این دو برادر چهرهای نحیف و صورتی کم مو داشتند. برادر بزرگ‌تر از لحاظ جسمی به قدری ضعيف بود که گاهی درحال تزريق سرم، به هدايت عمليات می‌پرداخت.
آن‌ها نام و نام خانوادگی خود را در جنگ تغيير دادند. «غلامحسین افشردی»، برادر بزرگ‌تر به دليل اين كه مسووليت اطلاعات و عملیات سپاه را برعهده داشت، به «حسن باقری» تغيير نام داد. شباهت چهره دو برادر آن قدر زياد بود كه ديگری هم مجبور شد نامش را از «محمدحسین افشردی» به «محمد باقری» تغيير دهد.
حسن باقری ۲۵ اسفند ۱۳۳۴ در تهران به‌دنيا آمد و ۹ بهمن ۱۳۶۱ در فكه کشته شد. براساس روایت نزدیکانش، از كلاس سوم دبيرستان در مدرسه «مروی» فعاليت‌های سياسی را آغاز كرده بود. سال ۱۳۵۴ در رشته دامپروری «دانشگاه اروميه» پذيرفته شد. نزدیکانش ادعا میکنند که از دانشگاه اخراج شد چون برای دانشجويان درباره اصول و عقايد اسلامی صحبت می‌كرد. در سال ۱۳۵۸ دوباره در كنكور شركت كرد و در رشته حقوق قضايی «دانشگاه تهران» پذيرفته شد.
او را سرمنشاء تحولات بزرگ در سازمان رزم سپاه و شيوه جديد دشمن‌شناسی می‌دانند. می‌گفت بايد به خود جرات داد و شيوه جنگ را تغيير داد.
اوايل جنگ كه برخی معتقد به جنگ‌های چريكی بودند، حسن باقری می‌گفت جنگ‌های چريكی بايد مكمل جنگ‌های منظم باشند تا موثر شوند. گفته می‌شود تيم سه نفره حسن باقری، «غلامعلی رشيد» و «رحيم صفوی» برای شكست حصر آبادان روی «طرح حمزه» كار می‌كردند. این طرح اولیه برای عملیات شکستن حصر آبادان بود که بعدا به عملیات ثامن الائمه تبدیل شد.
سپاه پاسداران حسن باقری را يكی از نظريه‌پردازان خود در جنگ با عراق می‌داند. «محمد علی جعفری»، فرمانده کل سپاه در خاطرات خود می‌گويد حسن باقری گردان‌های سپاه در خوزستان و سازمان تيپ‌های رسمی سپاه را تدوين كرد.
«حسن ظريف‌منش»، از فرماندهان سپاه نیز سه كار مهم حسن باقری در سازمان سپاه را تشكيل واحد اطلاعات عمليات، تشكيل توپخانه و تشكيل گردان‌ها و تيپ‌های زمينی نيروی زمينی می‌داند.
اين جمله باقری مشهور است: «اگر در شناخت دشمن هزار شهيد هم تقديم شود، می‌پذيريم. اما در اثر ناآگاهی از وضعيت دشمن، منطقه و زمين، يك شهيد هم پذيرفتنی نيست.»
گفته می‌شود که از اسیران عراقی برای شناسایی استفاده می‌کرد با این دیدگاه كه شيوه فكركردن عراقی‌ها شبيه هم است. آن‌ها را در موقعيت تصميم‌گيری، شبيه به موقعيت ارتش عراق قرار می‌داد و برنامه نظامی این کشور را پيش‌بينی می‌كرد.
او مسووليت تيم‌های شناسايی فرماندهی لشكرهای ۲۵ «كربلا» و ۱۴ «امام حسين» را برعهده داشت. در عمليات «طريق‌القدس»، معاون فرمانده عمليات بود و در عمليات‌های «فتح‌المبين» و «بيت‌المقدس»، قرارگاه «نصر» سپاه پاسداران را فرماندهی می‌کرد. در عمليات‌های بیت‌المقدس، «ثامن‌الائمه» و فتح‌المبین نيز حضور داشت.
آخرين مسووليت حسن باقری، جانشينی فرماندهی نيروی زمينی سپاه بود كه تا بهمن ۱۳۶۱ و کشته شدنش ادامه داشت. زمانی که کشته شد، ۲۸ سال داشت.
«قاسم سليمانی» گفته است: «حسن باقری واقعا مثل بهشتی بود برای جنگ و هيچ‌وقت هم خلاء حسن پر نشد.»
حسن باقری پیش از پیوستن به سپاه پاسداران، به عنوان خبرنگار در روزنامه «جمهوری اسلامی» مشغول به کار بود. گفته می‌شود بنا به دعوت «سازمان امل»، از طرف این روزنامه سفر ۱۵ روزه‌ای به لبنان و اردن انجام داشته و گزارشی درباره وضعیت مسلمانان دراین دو کشور نوشته است.
میراث برادر بزرگ‌تر
برادر کوچکتر نیز مانند برادر بزرگ‌تر، به فعالیتهایش در حوزه اطلاعات و عملیات مشهور بود. محمدحسین افشردی، معروف به محمد باقری، در سال ۱۳۳۹ در تهران متولد شد.
محمد باقری كه پيش از انقلاب اسلامی دانشجوی مهندسی مکانیک «دانشگاه پلیتکنیک» بود، پس از انقلاب در تسخیر سفارت امریکا در ایران شرکت داشت. او از تابستان سال ۱۳۵۹ به عضویت سپاه پاسداران درآمد.
به گفته خودش، در جنگ هشت ساله ايران و عراق، در تمامی عملیات‌ها به جز عملیات ثامن‌الائمه (شکست حصر آبادان) حضور داشته است. در عمليات طريق‌القدس، محمد باقری برای نخستين بار كنار برادرش حسن حضور داشت.
او را از جمله طراحان و مغزهای متفکر عملیاتی می‌دانند كه سال ۱۳۷۵ «احمد كاظمی»، فرمانده لشکر ۸ نجف اشرف و فرمانده ارشد سپاه در استان کردستان، در عمق ۱۰ کیلومتری خاک عراق برای حمله به گروه‌های کُرد مسلح مخالف حکومت ترتیب داده بود.
او در سال ۱۳۸۷، همراه با «مصطفی ایزدی» به درجه سرلشکری رسيد و نام خود را در زمره معدود فرماندهان نظامی ايران ثبت كرد که پیش از رسیدن به فرماندهی کل سپاه، ارتش و یا ریاست ستادکل نیروهای مسلح، به درجه سرلشکری رسيده بود.
با وجودی كه تا پيش از رسيدن به فرماندهی ستاد کل نیروهای مسلح، محمد باقری کمتر در رسانهها حضور داشت اما در پشت پرده نقش‌های مهمی ايفا می‌كرد.
او سپس در حالی كه معاونت ارکان و امور مشترک ستادکل و معاونت اطلاعات و عملیات این ستاد را در كارنامه خود داشت، هشتم تیرماه ۱۳۹۵ با حکم رهبر ایران، جایگزین «حسن فیروزآبادی» در ستاد کل نیروهای مسلح شد.
اما پس از رسيدن به اين سمت، باقری به عنوان عالیترین مقام نظامی جمهوری اسلامی ایران، به حوزه‌هايی ورود كرد كه فرمانده قبلی به آن وارد نمی‌شد؛ مثلا او در شهريورماه ۱۳۹۶ در راس هياتی به تركيه سفر كرد. گفته می‌شود كه در اين سفر، علاوه بر روابط دوجانبه، مساله دخالت نظامی ایران در سوريه و عراق و رفراندوم اقلیم کردستان عراق به بحث گذاشته شد. باقری تيرماه ۱۳۹۷ هم سفری به پاكستان داشت.
فروردين ۱۳۹۶ ، ماجرای اهدای ادكلن از سوی محمد باقری به تعدادی از نمايندگان مجلس شورای اسلامی خبرساز شد. «حسينعلی حاجی دليگانی» در جلسه علنی روز ۱۵ فروردين‌ماه گفت: «ديروز كه از كازيو نامهام را برداشتم، ديدم كه سرلشكر باقری، ریيس ستاد كل نيروهای مسلح يك عدد ادكلن فرانسوی همراه با تقديرنامه فرستادهاند.»
در جلسه فردای آن روز، «سیدحسین نقوی حسینی»، نماینده ديگر مجلس اين‌گونه از باقری دفاع كرد: «جناب آقای "]مسعود[مطهر"، نماینده ستاد کل نیروهای مسلح به تعداد انگشت شماری از نمایندگانی که از طرحهای ستادکل پشتیبانی کردند، ادکلن بیارزش مادی داده بود و خودش هم تهیه کرده بود و هیچ ارتباطی به ستاد کل نیروهای مسلح ندارد و فقط به سه نفر داده است.»
هر چند او در مواضع سیاسی، مانند دیگر فرماندهان سپاه و یا رییس سابق ستاد کل نیروهای مسلح، کمتر موضعگیری می‌کند اما مواضعش نزدیک به آن‌ها است. او پس از خروج امریکا از توافق «برجام» گفته بود: «برجام از اول هم مطلوب ملت ما نبود.»
او در سخنانی ديگر كه طی ماه‌های اخير گفته، مشکلات اقتصادی را به «دشمن» نسبت داده و افزوده است اطلاعات متقن دارد كه دولت ترامپ در پی تغییر رژیم ایران است.
مطالب مرتبط:
محمدرضا نقدی؛ ارتقا پس از شکنجه شهرداران
محمدباقر ذوالقدر؛ سردار ستادی و حامی گروه‌های فشار
حسن طهرانی مقدم، افسانه‌های پدر موشکی ایران
محسن رضایی؛ بازنده جنگ و اقتصاد و سیاست
محمدعلی جعفری، معماری که سردار شد
علی شمخانی؛ طراح تغییرات ساختاری در سپاه
یحیی رحیم صفوی؛ فرمانده ای که در فهرست پیشنهادی محسن رضایی نبود
سردار سرکوب اعتراض ها در ایران و سوریه
چارت تشکیلاتی و شرح وظایف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ چارت تشکیلاتی و شرح وظایف
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر