سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مهمترین نهاد جمهوری اسلامی به شمار میرود. ردپای این نهاد نظامی- امنیتی در همه عرصهها دیده میشود؛ از فرهنگ و سینما و محیط زیست گرفته تا اقتصاد و سیاست و محاکم قضایی. اما درعین حال، در هیچ حوزهای حاضر به پاسخگویی نیست.
سپاه در روزهای پس از انقلاب ۱۳۵۷، به دستور روحالله خمینی تشکیل و مهمترین ماموریتش، حفاظت از انقلاب و دستآوردهای آن عنوان شد. اما در سالهای اخیر، روز به روز به فعالیتهای آن افزوده شده است. زیر مجموعههایش بزرگ و بزرگتر شدند و تبدیل به یک نهاد موازی با دولت شد؛ نهادی که در همه امور جاری کشور دخالت میکند و میخواهد از اقتصاد تا فرهنگ و سیاست در ایران را در دست بگیرد.
«ایرانوایر» در مجموعهای، به این نهاد قدرتمند و مرموز جمهوری اسلامی پرداخته و برای نخستینبار، تمام زیر مجموعهها و فعالیتهای سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی را جمعآوری کرده و جزییات حضور این نهاد را در حوزههای مختلف با اینفوگرافی و نمودار اینتراکتیو نشان داده است.
در اینفوگرافی تهیه شده، چارت سازمانی سپاه به شکل تصویری نمایش داده شده است و تمام نهادهای تحت امر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در یک عکس گنجانده شدهاند؛ یک عکس خانوادگی سپاه پاسداران با تمام نوهها و نتیجهها که احتمالا به راحتی از حافظهتان پاک نمیشود.
در صفحه اینتراکتیو، چارت سازمانی سپاه با همه زیر مجموعههای آن مشخص شده است. با اسکرول موس در این صفحه، میتوانید ببینید هر مجموعه از کجا آمده و به کجا وصل است؛ درست مثل یک شجرهنامه خانوادگی.
این مجموعه بیشک خالی از اشکال نیست. بنابراین، منتظر نظرات و انتقادات شما هستیم تا تغییرات ضروری را در آن اعمال کنیم.
***
فرمانده کل قوا
- فرمانده کل قوا: بر اساس اصل ۱۱۰ قانون اساسی، «فرماندهی کل نیروهای مسلح» و نصب و عزل و قبول استعفای فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از وظایف و اختیارات رهبر جمهوری اسلامی ایران است. در مواد ۱، ۱۲ و ۲۸ اساسنامه سپاه پاسداران، مصوب ۱۵ شهریور ۱۳۶۱ نیز این موضوع مورد تصریح قرار گرفته است. دامنه اختیارات رهبر در سپاه محدود به عزل و نصب نیست. بر اساس تبصره بند ط ماده ۱۵ اساسنامه سپاه، «محتوی و برنامههای آموزشی و عقیدتی سیاسی و انتشارات و تبلیغات باید به تایید مقام رهبری یا نمایندهای که در سپاه تعیین نمایند، برسد.» طبق ماده ۱۸ اساسنامه مصوب ۱۵ شهریور ۱۳۶۱، نماینده رهبری، عضو شورای عالی سپاه است و طبق ماده ۲۰، بدون حضور او جلسات شورای عالی سپاه رسمیت نخواهد یافت. از فعالیت شورای عالی سپاه در حال حاضر گزارش خاصی منتشر نشده ولی نامش کماکان در اساسنامه سپاه وجود دارد. نماینده رهبر جمهوری اسلامی در سپاه طبق ماده ۲۷ این اساسنامه، دارای دفتر مستقل است و نقش نظارتی بر «کلیه امور سپاه» را دارد.
- دفتر نظامی فرماندهی کل قوا: سابقه تشکیل دفتر نظامی فرماندهی کل قوا به سال ۱۳۶۸ باز میگردد. رئيس این دفتر با حکم فرمانده کل قوا منصوب میشود و «مسئول پیگیری امورات نظامی، انتصابهای فرماندهان و ابلاغ احکام و دستورات فرمانده کل قوا» به نیروهای مسلح از جمله سپاه را بر عهده دارد. این دفتر نقش واسطه را بین رهبر جمهوری اسلامی و نهادهای نظامی در ماموریتهای محوله ایفا میکند.
- دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی کل قوا: «دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی کل قوا» که زیر نظر فرمانده کل قوا اداره میشود، نهاد رابط و ناظر بر نمایندگیهای ولیفقیه در نیروهای مسلح از جمله سپاه پاسداران است. این دفتر وظیفه هماهنگی و سیاستگذاری برای نمایندگیهای ولیفقیه و سازمانهای سیاسی و عقیدتی فعال در نیروهای نظامی و انتظامی را بر عهده دارد. رئيس این دفتر توسط رهبر جمهوری اسلامی منصوب میشود و با ستاد کل نیروهای مسلح در ارتباط است. در زیر مجموعه رئيس دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی کل قوا، «جانشین رئيس دفتر»، «معاونت نظارت و بازرسی»، «معاونت سیاسی»، «معاونت تربیت و آموزش»، «واحد ویژه امور روحانیون» و «مرکز راهبردی فرهنگ» فعالیت دارند. از اسفند ۱۳۹۶، با انتصاب علی سعیدی به عنوان مسئول این دفتر، شاهد گسترش سریع تشکیلات، اختیارات و ماموریتهای این دفتر بودهایم. علی سعیدی، پیش از این نماینده ولیفقیه در سپاه بود.
- دفتر عمومی حفاظت اطلاعات فرماندهی کل: «دفتر عمومی حفاظت اطلاعات فرماندهی کل»، یک نهاد مستقل است که زیر نظر فرمانده کل قوا اداره میشود و مسئول ایجاد هماهنگی بین سازمانهای حفاظت اطلاعات فعال در نیروهای مسلح از جمله سپاه پاسداران است. این دفتر وظیفه انتقال نظرات فرمانده کل قوا به سازمانهای حفاظت اطلاعات نیروهای نظامی و انتظامی را بر عهده دارد. رئيس این دفتر که توسط فرمانده کل قوا منصوب میشود، عضو «شورای سیاستگذاری حفاظت اطلاعات نیروهای مسلح» و «شورای هماهنگی اطلاعات کشور» است.
- مرکز مطالعات راهبردی سپاه: مرکز مطالعات راهبردی در ۲۹ مرداد ماه ۱۳۸۴ به دستور آیتالله علی خامنهای، فرمانده کل قوا تشکیل شد. هدف از تشکیل این مرکز، «تعیین راهبردهای عمومی سپاه» اعلام شده است. تشکیل این مرکز منجر به تعیین فعالیتهای استراتژیک، راهبردی و سیاستگذاری سپاه در یک مجموعه مرتبط با سپاه شده و سیاستگذاری ماموریتها و سپاه را تخصصیتر کرده است. به گفته «محمدعلی جعفری»، فرمانده کل سپاه، رصد تغییرات محیطی در اطراف کشور و ترسیم استراتژیهای اصلی سپاه برای جهتگیری حرکتی این نهاد نظامی یکی از وظایف اصلی این مرکز است.
در سالهای گذشته، طرحهای کلانی نظیر تغییر ساختار نیروی زمینی و بسیج، سپاه استانها، تشکیل گردانهای ویژه مقابله با تهدیدات شهری و ارتقای سطح فعالیت اطلاعات سپاه در «مرکز مطالعات راهبردی سپاه» بررسی و سپس اجرایی شده است.
این مرکز همچنین طرحی با عنوان «طرح راهبردی غدیر» را با ۱۲ هدف و ۵۱ راهبرد تهیه کرده است که شامل رسالت، ماموریت و دکترین، تهدیدات و سازماندهی سپاه است. مجموعه این فعالیتها در راستای «طرح تحول و تعالی» سپاه صورت میگیرد. طرح تحول و تعالی سپاه شامل ۱۲ ماموریت و ۱۵۱ راهبرد است. این طرح از سال ۱۳۷۸ در سپاه به دستور فرمانده کل قوا تنظیم و اجرایی شده است.
مرکز مطالعات راهبردی سپاه در حال حاضر در برخی معاونتهای سپاه پاسداران دارای دفتر است و در حال گسترش تشکیلات و فعالیتهای خودش است. این مرکز همچنین فعالیتهایی چون برگزاری همایش و یا انتشار کتاب را هم در دستور کار قرار داده است. نخستین رییس این مرکز، محمدعلی جعفری بود. او سال ۱۳۸۶ به عنوان فرمانده کل سپاه منصوب شد و «علیاکبر احمدیان» از سوی فرمانده کل قوا حکم ریاست این مرکز را دریافت کرد. در حکم صادره برای علی اکبر احمدیان اشاره به پیشنهاد فرمانده سپاه نشده و از او خواسته شده که با فرمانده سپاه در تعامل باشد. بر این اساس میتوان نتیجه گرفت که این مرکز به طور مستقیم زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی ایران فعالیت میکند. -
نماینده ولیفقیه در سپاه
نمایندگی ولیفقیه در سپاه طبق اساسنامه مصوب ۱۵شهریور ۱۳۶۱ در ساختار سازمانی سپاه به عنوان یک «معاونت سپاه» شناخته میشود ولی در عمل به صورت یک تشکیلات مستقل است که به طور مستقیم زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی فعالیت میکند. این نهاد از نظر سازمانی جزو ارکان تشکیلاتی و یا سلسله مراتب فرماندهی سپاه محسوب نمیشود ولی نقش تعیین کنندهای در ساختار بالادستی دارد. عناوین برنامههای نمایندگی ولیفقیه در سپاه، از طریق دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی کل قواو ستاد کل نیروی های مسلح به تصویب میرسد. نماینده ولیفقیه در سپاه همچنین عضو هیات مرکزی گزینش و هیات عالی انضباطی سپاه است. بر اساس ماده ۳۳ اساسنامه سپاه، نماینده ولیفقیه میتواند بر کلیه امور سپاه و تصمیمات فرماندهان از نظر انطباق با موازین شرعی و دستورات رهبر جمهوری اسلامی نظارت کند و اگر موردی را مغایر تشخیص دهد، مسئولین ملزم به تجدیدنظر هستند. همچنین بر اساس تبصره ۲ ماده ۳۱ اساسنامه سپاه، این نهاد در عهدهدار شدن مسئولیت واحدهای آموزش، عقیدتی و سیاسی و تبلیغات و انتشارات حق تقدم دارد. آموزشهای قرآنی و اخلاق، توانمندی علمی آموزشی روحانیون، ارتقای منزلت اجتماعی و انعکاس عملکرد سپاه، اعزام مبلغین روحانی، انجام فعالیتهای مخصوص، بررسی و تایید محتوای محصولات فرهنگی سپاه، برگزاری مراسم، مناسبتها و فضاسازی معنوی، تایید شرعی ضوابط و مقررات سپاه، تایید صلاحیت مکتبی کارکنان و نظارت بر سازمان، تربیت مربیان و اساتید عقیدتی سیاسی، توانمندسازی طلاب رزمی تبلیغاتی، توسعه فناوری اطلاعات، توسعه و تعمیق آموزش عقیدتی سیاسی کارکنان، هدایت و ارتقای بینش سیاسی و انجام امور مطالعاتی و تحقیقات و پژوهش، از جمله وظایفی است که این نهاد در سپاه دنبال می کند.
در زیرمجموعه این نهاد، «جانشین نماینده ولیفقیه»، معاونت های زیر قرار دارند.
«معاونت تربیت و آموزش عقیدتی»، هدف این معاونت ارتقای معنویت و تریبت و ساماندهی نیروهای مومن سپاه است. از اقدامات این معاونت می توان به برگذاری دوره های تربیت آموزشیار قرآن برای پاسداران اشاره کرد. از دیگر فعالیتهای این معاونت "اعزام استاد اخلاق به رده های مختلف سپاه و آموزش دوره های رزم مقدماتی نخبگان و اعضای هیات علمی سربازان در شهر قم، راه اندازی و تشکیل اتاق فکر و تهیه لوح فشرده اخلاق و احکام" است.
«معاونت هماهنگ کننده»، به آموزش و ساماندهی نیروهای سپاه و اقشار بسیح و همجنین طلاب می پردازد. به گفته معاون هماهنگ کننده نمایندگی ولی فقیه در سپاه در اسفند ماه ۱۳۹۲” این نمایندگی اکنون از امکان آموزش ۲۲۰ هزار نفر در طول سال برخوردار است و از سوی دیگر با داشتن هفت هزار نفر استاد سازمانی، غیر سازمانی و مدعو، قویترین شبکه استاد و مربی را در اختیار دارد."
«معاونت فرهنگی و تبلیغات»، در زمینه ارتقای فرهنگی سپاه پاسداران عمل می کند. از فعالیتهای این معاونت برگزاری کلاسها و مسابقات قرآن برای کارکنان سپاه به خصوص زنان می باشد. از نمونه اقدامات اخیر این معاونت ساخت کلیپ فرهنگی در موضوعات مختلف و کتابهای صوتی برای گسترش کتابخوانی است.
«معاونت امور روحانیون»، ظاهرا این معاونت در جهت کنترل و نظارت برفعالیت روحانیون در حوره علمیه و هماهنگی آن با آیت الله خامنه ای فعالیت می کند. برای این منظور، این معاونت با هدف "بصیرت افزایی و ولایتمداری" روحانیون و تبعیت آنها از خامنه ای اقدام میکند.
«معاونت نیروی انسانی» این معاونت مسئول تامین و تقویت نیروی انسانی سپاه است.
«معاون طرح و برنامه و بودجه». در زمینه بودجه طرح و برنامه های نمایندگی سپاه برای آمادگی سپاه و بسیج برای مقابله با تهدیدات داخلی و خارجی در حوره فرهنگی فعالیت می کند. به گفته معاون طرح و برنامه و بودجه سپاه در سال ۱۳۹۴ این تهدیدات به سه طیف سخت نیمه سخت و نرم تقسیم بندی میشوند. در این زمینه "اجرای ماموریت در حوزه سخت، نیمه سخت و نرم بر عهده فرماندهی و آماده کردن پاسداران و بسیجیان در برابر تهدیدات نرم، بر عهده نمایندگی" است.
«معاونت روابط عمومی و انتشارات»، «تربیت و آموزش عقیدتی-سیاسی» و «معاونت سیاسی» سپاه نیز در چارت اداری از زیرمجموعههای فرمانده کل سپاه محسوب میشوند ولی در عمل این معاونتها توسط نماینده ولی فقیه منصوب و کنترل میشوند. در زیرمجموعه معاونت سیاسی سپاه، نهادهای مهمی چون «دفتر سیاسی سپاه» و «شبکه ملی هادیان سیاسی سپاه» قرار دارند که وظیفه هماهنگی و شبکهسازی سیاسی در سپاه را بر عهده دارند. سابقه تشکیل دفتر سیاسی سپاه که «اداره سیاسی سپاه» هم خوانده میشود، به سال ۱۳۵۸ باز میگردد. این دفتر طبق بند۲۸ اساسنامه سپاه، جزو مجموعه فرمانده کل سپاه است و مسئولیت «گردآوری و تدوین و تحلیل اخبار و رویدادهای سیاسی» را بر عهده دارد ولی در جریان تغییرات داخلی ساختار سپاه، مسئولیت این دفتر بر عهده «نمایندگی ولی فقیه در سپاه» قرار گرفته است. بولتن «رویدادها و تحلیلها» یکی از مهمترین نشریات داخلی سپاه است که توسط دفتر سیاسی سپاه منتشر میشود. این بولتن دارای دو طبقهبندی خیلی محرمانه (ویژه فرماندهان سپاه) و عمومی (ویژه ردههای مختلف سپاه) است. این دفتر همچنین روزنامه جوان و هفتهنامه صبح صادق را منتشر میکند. «سایت بصیرت» نیز به این دفتر وابسته است.
یک نهاد مهم دیگر، «دفتر نظارت نمایندگی ولیفقیه در سپاه» است که «مسئول نظارت بر کلیه امور سپاه و تهیه گزارش جهت نماینده رهبری میباشد.» عبارت کلیه امور سپاه ابهام برانگیز است. ظاهرا این دفتر در زمینه فعالیتهای نظامی، امنیتی و اقتصادی سپاه شان نظارتی ندارد و صرفا در حوزه عقیدتی و سیاسی فعال است. یک نهاد دیگر دفتر تایید شرعی ضوابط و برنامه ها است. این دفتر در ۱۳۹۴ تشکیل شد و مسئولیت تایید شرعی ضوابط و برنامه های سپاه را بر عهده دارد. دیگر نهادهای وابسته به نمایندگی سپاه عبارتند از:
«پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق» در سال ۱۳۵۹ با عنوان مرکز تحقیقات اسلامی و با هدف تدوین متون آموزشی عقیدتی و پژوهشهای مورد نیاز سپاه و بسیج تشکیل شد. در سال ۱۳۷۳ به عنوان پژوهشکده از سوی وزارت علوم به ثبت رسید ودر سال ۱۳۷۶ با سه گروه سیاسی اجتماعی و ا لهیات راه اندازی شد. در سال ۱۳۹۲ به پژوهشگاه و در سال ۱۳۹۳ به درخواست ستاد فرماندهی با ابلاغ آیت الله خامنه ای به پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق ارتقا یافت. این پژوهشگاه " دارای پژوهشکده های الهیات، سیاسی، اجتماعی، مرکز متون، مرکز آموزش و تحصیلات تکمیلی، معاونت فناوری اطلاعات و تولید رسانههای دیجیتال، مرکز چاپ و نشر، دفتر نشریات علمی است. این پژوهشگاه همچنین دارای یک اندیشکده است "که بر اساس وظایف و ماموریتها قابلیت افزایش پژوهشکده دفاعی- امنیتی و پژوهشکده فقه اطلاعاتی را داراست." پژوهشکدهها دارای ۱۲ گروه علمی تخصصی هستند و در اجرای پروژههای پژوهشی توسعهای، کاربردی و بنیادی در حوزه علوم انسانی و اسلامی فعالیت دارند. از آثار پـژوهشگاه انتشارات زمزم هدايت با انتشار بيش از ۶۰۰ عنوان کـتاب می باشد.
مجتمع عالی شهید محلاتی:مرکز آموزش عالی تربیت مربی عقیدتی، سیاسی در شهر قم واقع شده و به «مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی» مشهور است. این مرکز در سال ۱۳۶۱ تحت نظر سپاه تاسیس شد. ماموریت اولیه این مرکز، تربیت مربیان عقیدتی – سیاسی برای سپاه بود. سال ۱۳۶۶، تاسیس این مرکز به تصویب وزارت علوم رسید و سپاه دامنه فعالیتهای آن را به حوزههای فرهنگی و اجتماعی و تربیت روحانیون شاغل در نیروهای مسلح گسترش داد. عمده سیاستگذاریهای مجتمع عالی شهید محلاتی تحت نظر نمایندگی ولی فقیه در سپاه انجام میشود.در زیرمجموعه این مجتمع، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشکده فرهنگ و ارتباطات، دانشکده عقیدتی سیاسی، مرکز آموزش روحانیون، مرکز آموزش علمی و کاربردی قرار دارند. اعضای دفتر نمایندگی ولی فقیه در سپاه که مسئولیت تایید شرعی ضوابط و برنامههای سپاه را بر عهده دارند. همچنین آموزش بدو خدمت تمام روحانیونی که قصد فعالیت در نیروهای مسلح ایران را دارند، در این مجموعه انجام میگیرد. این مرکز همچنین علاوه بر سپاه، از ارتش و نیروی انتظامی نیز در مقطع کاردانی و کارشناسی دانشجو میپذیرد. جزییات زیر مجموعه ها و مراکز مجتمع آموزشی خاتم الانبیا به شرح زیر است:
دانشکده الهیات و معارف اسلامی: در زمینه الهیات و معارف اسلامی فعالیت می کند.
دانشکده فرهنگ و ارتباطات: تارنمای این دانشکده در دسترس نمیباشد ولی بنا به اظهارات مسیول روحانی سپاه در سال ۱۳۸۵ فعالیت این دانشکده ظاهرا با هدف تطبیق علوم ارتباطات با فرهنگ و آموزه های دینی صورت می گیرد.
دانشکده عقیدتی و سیاسی: تارنمای این دانشکده در حال خاظر در دسترس نیست. ظاهرا این دانشکده در حوزه تربیت مربیان عقیدتی سیاسی سپاه فعالیت می کند. از مهمترین نشریات این دانشکده فصلنامه دین و سیاست می باشد.
مرکز آموزش روحانیون: راه اندازی این مرکز در سال ۱۳۹۰ و پس از توصیه خامنه ای به منظور "آموزش روحانیون مشغول به کار در نیروهای مسلح در بدو خدمت و حین خدمت" در دستور کار قرار گرفت. دراین راستا سپاه پاسداران این مرکز را در قم و زیر نظر مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی تاسیس کرد و از آن پس این مرکز به عنوان یک دانشکده مشغول فعالیت است. به گفته رئیس مرکز آموزش روحانبون در سال ۱۳۹۴ " در چهار سال اخیربیش از ۲ هزار روحانی از بخشهای مختلف نیروهای مسلح برای تعالی نیروهای مسلح زیر پوشش آموزش های ۷۵ روزه تا ۴ ماهه این مرکز قرار گرفته اند." او همچنین اعلام کرد که " آموزش های مهارت افزایی و کار کردن در یک سازمان سبب افزایش بهره وری روحانیون شده و از سوی دیگر برنامه های تربیتی در اولویت این مرکز قرار دارد."
مرکز علمی و کاربردی شهید محلاتی: این مرکز در سال ۱۳۸۵ تاسیس شد و اولین دوره آموزشی را در رشته مروج سیاسی برگزار کرد. بر اساس تارنمای مرکز علمی کاربردی این مرکز دوره های مختلفی را بر اساس نیازهای جامعه ارائه میدهد و در طی ده سال از تاسیس آن ۲۰۰۰ فارغ التحصیل زن و مرد در دو مقطع "کاردانی و کار شناسی حرفه ای" بوده است. این مرکز در مقطع کاردانی در رشته های "تربیت بدنی، امور فرهنگی، روابط عمومی، مدیریت امور اداری، مدیریت امور دفتری، مروج اندیشه و تربیت اسلامی و تربیت مبلغ اسلامی" دانشجو می پذیرد. این مرکز همچنین به ارائه " رشته های روابط عمومی مدیریت امور فرهنگی تربیت مبلغ قرآن هدایتگری سیاسی" در مقطع کارشناسی حرفه ای فعالیت دارد.
نماینده ولیفقیه همچنین در تمام سازمانهای وابسته به سپاه در سطح ملی و استان ها، تشکیلات و نماینده دارد. ««سازمان بسیج طلاب و روحانیون»، که در چارت اداری یکی از سازمانهای اقشار ۲۲گانه تحت نظر سازمان بسیج مستضعفین است، در عمل زیر نظر نمایندگی ولی فقیه در سپاه فعالیت میکند. در طول چهار دهه گذشته، این افراد نماینده ولی فقیه در سپاه بودهاند: حسن لاهوتی (شهریور تا آذر ۱۳۵۸)، فضل الله محلاتی (خرداد ۱۳۵۹ تا آذر ۱۳۶۰)، محمدرضا فاکر (آذر ۱۳۶۰ تا تیرماه ۱۳۶۲)، حسن طاهری خرم آبادی (تیرماه ۱۳۶۲ تا آذر ۱۳۶۲) فضلالله محلاتی (آذر ۱۳۶۲ تا اسفند ۱۳۶۴)، محمود محمدی عراقی (اسفند ۱۳۶۴ تا اسفند ۱۳۶۷ در مقام جانشین نماینده ولیفقیه)، عبدالله نوری (اسفند ۱۳۶۷ تا تیرماه ۱۳۶۹)، محمود محمدیعراقی (تیرماه ۱۳۶۹ تا بهمن ۱۳۷۰)، محمدعلی موحدیکرمانی (بهمن ۱۳۷۰ تا دی ماه ۱۳۸۴)، علی سعیدی (دی ماه ۱۳۸۴ تا اسفند ۱۳۹۶)، عبدالله حاجصادقی (اسفند ۱۳۹۶ تاکنون (دیماه ۱۳۹۷)).
مطالب مرتبط:
- سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ چارت تشکیلاتی و شرح وظایف
- فرماندهی کل سپاه و چارت تشکیلاتی آن
- نماینده ولیفقیه در سپاه و معاونت های وابسته به آن
- نهادهای اطلاعاتی و امنیتی سپاه و زیرمجموعه های آن
- نهادهای فرهنگی و علمی تحت نظر سپاه
- نهادهای اقتصادی تحت نظارت سپاه؛ بخش اول ، قرارگاه خاتم الانبیا
- نهادهای اقتصادی تحت نظارت سپاه؛ بخش دوم، بنیاد تعاون سپاه
- قرارگاههای سپاه
- سپاه استان ها
- نیروی زمینی سپاه و قرارگاههای وابسته به آن
- نیروی قدس سپاه
- نیروی دریایی سپاه
- نیروی هوافضای سپاه
- بسیج مستضعفین؛ سازمانها و معاونت ها
- نهادهای اجتماعی و فرهنگی تحت نظارت بسیج
- نهادهای علمی تحت نظارت بسیج
- پایگاه های مقاومت بسیج
- قرارگاهها و تشکیلات نظامی وابسته به بسیج
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر