هفت نفر میشدیم در یکی از شبهای آتن در اتاق پناهجویی که به بقیه جای خواب داده بود. در میانمان پسر حدودا ۱۲ سالهای نشسته بود. هِدسِت به گوش داشت و با موسیقی سر تکان میداد. صاحب اتاق ناگهان خطاب به او با خنده فریاد کشید که چرا همه پولهای خود را خرج کرده است. پسر هدست از گوش برداشت، به سمت طاقچه دیواری رفت، چاقو را برداشت و خطاب به صاحب اتاق گفت: «بیا، بیا من را بکش!»
دو سالی میشد که «سهیل» آتن را به تنهایی دوام میآورد؛ دنیای پناهجویی او بین بازداشتگاه، کمپ کودکان زیرسن و خیابانهای سراسر پرخطر آتن سپری میشد. پسری بود لاغراندام و با چهرهای تکیده که گاه دستهایش روی هوا میپریدند. موقع راه رفتن، پاهایش را محکم روی زمین میکوبید، دستانش را در جیبهایش میگذاشت، بازوها را از بدنش فاصله میداد، کلاه بر سر میکشید و به تنهایی در پرخطرترین محلههای آتن رفت و آمد داشت.
میگفتند تمامی خانواده پرجمعیتش توانسته بودند قاچاقی خود را به اروپا برسانند و حالا در آلمان ساکن هستند. اما این پسر جا مانده بود!
میگفتند بارها از سوی خانواده، پناهجویان در کمپ و افراد خیابانها مورد آزارجنسی و تجاوز قرار گرفته است. پریشانحال بود. سهیل فقط یکی از دهها هزار کودک مهاجری است که به تنهایی به یونان میرسند.
به تازگی دادگاه حقوق بشر اتحادیه اروپا مسالهای را تایید کرده که سالها است نهادهای حقوق بشری بر آن پافشاری دارند؛ اینکه زندانی کردن پناهجویان کودک، به ویژه بدون همراه در سلولهای پلیس و بازداشتگاهها منجر به نقض جدی حقوق آنها میشود.
یونان بازداشت کودکان تنها را توسط پلیس انکار میکند؛ اگرچه تا ۳۰ مارس امسال، ۸۲ کودک تنها در مکانهایی که به اصطلاح «بازداشتگاه محافظتی» خوانده میشود، بازداشت بودهاند. محل این بازداشتگاهها، سلولهای ایستگاههای پلیس یا اداره مهاجرت در اقصی نقاط یونان است. البته اینها جدای از کمپهایی هستند که کودکان به آنها فرستاده میشوند و جدای از کودکان تنهایی به شمار میروند که بارها بازداشت میشوند، از کمپها فرار میکنند و به خیابانها پناه میآورند؛ خیابانهایی که با کودکان مهربان نیستند.
بارها نهادهای حقوق بشری هشدار دادهاند که کودکان بازداشت شده ناچار به تحمل شرایطی غیربهداشتی هستند و چهبسا در کنار بزرگسالان نگهداری میشوند که سوءاستفاده و آزار را به همراه دارد. این کودکان به گفته سازمان غیرانتفاعی «دیدهبان حقوق بشر»، بعد از بازداشت، به مشکلات طولانیمدت مثل افسردگی، اضطراب، تروما، از دست دادن حافظه و تاخیر در رشد مبتلا میشوند.
سهیل هم وقتی میخواست از آنچه در بازداشتگاهها و کمپ بر او گذشته است صحبت کند، صورتش مچاله میشد و نمیتوانست ادامه بدهد. مدام سر تکان میداد و میگفت: «نمیخواهم. اذیت میکنند. آدم بزرگها اذیتم میکنند.»
یونان هنوز چارهای برای مشکلات کمپها پیدا نکرده و معضلاتش رو به افزایش است. بعد از تابستان ۲۰۱۸، اتحادیه اروپا تصمیم گرفت برای حل بحران پناهجویان، آنها را در یونان نگهداری کند. «قانون دوبلین» را هم به این کشور برگرداند تا اگر پناهجویی در یونان انگشتنگاری شد، هرجای دیگری پناهندگی خواست، به این کشور برگردانده شود. به همین دلیل، شمار پناهجویان در یونان رو به افزایش است. کمپهایش بیش از ظرفیتشان مهاجر دارند، بهداشت و درمان مناسب نیست، بازار اشتغال ورشکسته است و مواد مخدر به وفور یافت میشود؛ شرایطی اسفناک در دنیای پناهجویی.
سختتر از این شرایط، در بازداشتگاههای پلیس در جریان است. بسیاری برای ماهها در بازداشت نگه داشته میشوند بدون آنکه از حق هواخوری برخوردار باشند. هستند پناهجویانی که بیناییشان به همین خاطر آسیب دیده است. حالا سرانجام دادگاه حقوق بشر اتحادیه اروپا متقاعد شده است که کودکان، به ویژه آنهایی که تنها هستند، در بازداشتگاههای پلیس هم از سوی برخی از بازداشت شدگان و هم از سوی برخی از ماموران پلیس مورد آزار و آسیب جدی قرار میگیرند. برهمین اساس، دادگاه حکم به آزادی همه آنها داده است.
این در حالی است که وقتی این کودکان آزاد میشوند، یا به کمپها میروند و یا بعد از مدتی، خیابانها را به کمپها ترجیح میدهند. پس بیپناه در کمپها و خیابانها سرگردان میشوند تا زمانی که آینده و سرنوشتشان مشخص شود. بسیاری از آنها حتی کارتپول هم ندارند؛ تنها سیستمی که پناهجو میتواند به طور قانونی درآمد داشته باشد؛ حقوق پناهجویی در یونان.
سهیل هم که بارها بازداشتگاه و کمپ را از سر گذرانده است، حالا در خیابان به سر میبرد. بزرگسالها از او میخواهند برایشان سیگاری بخرد یا کارهایشان را انجام دهد تا به او جای خوابی بدهند. در این سالها حتی کارتپول هم به او نداده بودند. میگفت وقتی بالاخره کارتش را دریافت کند، میرود دنبال زندگیاش: «اول از همه یک دوچرخه میخرم.»
در آتن، پناهجویان ماهیانه ۱۵۰ یورو حقوق دارند که البته ممکن است برخی اوقات هم پرداخت نشود.
طبق آخرین آمار «یونیسف» (صندوق کودکان ملل متحد) که مربوط به سال ۲۰۱۷ است، در همان سال حدود ۳۳هزار کودک مهاجر به یونان، ایتالیا، بلغارستان و اسپانیا رسیدهاند. تعداد کودکانی که بدون همراه و به تنهایی در این جمعیت هستند، نسبت به سال قبل ۳۱درصد افزایش داشته است. ۳۷درصد مهاجران و پناهجویانی که در سال ۲۰۱۷ به یونان رسیدهاند، کودکان هستند که ۱۳درصد آنها همراه ندارند و به تنهایی زندگی میکنند.
البته این آمار کودکانی است که هویت آنها ثبت شده است. یک درصد این کودکان در یونان بین صفر تا چهار ساله هستند؛ چه آنهایی که خانواده دارند و چه آنهایی که رها شدهاند.
برای همین، این سازمان سپتامبر ۲۰۱۸ از اتحادیه اروپا خواست تا مهاجران کودک در یونان را هرچه سریعتر اسکان بدهد. به گفته یونیسف، در شش ماه نخست سال ۲۰۱۸، بیش از هفت هزار کودک به هزاران کودک دیگر در مراکز پذیرش و اردوگاههای ناامن در یونان پیوستهاند. در بسیاری از این مراکز البته کودکان و بزرگسالان با هم زندگی میکنند و کودکان در معرض آسیبها و آزارهای جدی قرار دارند.
اما همه کودکان در کمپها نیستند. بسیاری اگر بازداشت نشوند و به بازداشتگاهها یا کمپهای بسته برده نشوند، در خیابانها زندگی میکنند؛ خیابانهایی که در دنیای پناهجویی از همان قوانین کمپها و حتی جنگلهای پناهجویی تبعیت میکنند ولی بسیار پرخطرتر و بیپناهتر. گروهی از پناهجویان هستند که برای دوام آوردن در زندگی خیابانی، گروههایی برای خود تشکیل دادهاند. روابط انگار که مافیایی باشد. دعواهای شبانه و خماریهای روزانه محیطی است که این کودکان در آن رها شدهاند.
در یکی از سفرها توانستم به کمپ بستهای در نزدیکی آتن بروم؛ همانزمان که «کاروان امید» شکست خورده بود و پلیس با حمله به منطقه آنارشیستهای آتن(اگزارخیا)، دو ساختمان را از پناهجوها خالی کرد و به کمپ برد. با ونی هشت نفره که شیشهای نداشت، از ورودی کمپ به ایست بازرسی اول رسیدم. مدارک شناسایی را تحویل دادم، مدتی در صف منتظر ماندم تا پلیس وسایلم را بازرسی کند. بعد از مدتی انتظار، پلیس دیگری با کاغذی در دست آمد و شماره بلوکی را خواند که مد نظرم بود؛
فضایی بزرگ و سر باز، پر از کانکس. هر شش تا ده کانکس با فنس از دیگری جدا شده بودند؛ مربعهایی دورتادور فنسپیچی شده که درون خود صورتهای تکیده بسیاری را جای داده بودند.
گروهی فوتبال بازی میکردند و گروهی دیگر آویزان به فنسها، به بیرون خیره بودند. با همراهی پلیس از میان آنها گذشتم تا به پناهجویانی رسیدم که شب گذشته بازداشت و به این کمپ آورده شده بودند. آنها اجازه نداشتند از مربع خود خارج شوند و من هم از بیرون مربع، از لای فنسها، فقط میتوانستم انگشتانشان را در دست بگیرم.
این شرایط ظاهری کمپهای بسته است با محیطی آلوده، کمبود وسایل بهداشتی، نبود پزشکهای متخصص و عدم امکان انتقال بیماران به بیمارستان؛ شرایطی که در بیشتر کمپهای پناهجویی یونان وجود دارد. بسیاری از کودکان و جوانانی که با آنها در طول سفرم مصاحبه کردهام، وقتی از این کمپها یاد میکردند، از مرگ و میر پناهجویانی خبر میدادند که گاه بدنشان چند روز در کانکس یا اتاق پناهجویی میماند. بسیاری از آنها هیچوقت هویتشان مشخص نمیشود.
برای همین، در گزارش سازمان دیدهبان حقوق بشر هم آمده است که کودکان تنها و بدون همراه در یونان نباید حتی یک روز دیگر را در سلولهای بازداشتگاهها بگذرانند و دولت یونان باید به حکم دادگاه حقوق بشر اتحادیه اروپا به سرعت پاسخ دهد و این کودکان را به مکانهای امن منتقل کند.
امنیت البته از زندگی این کودکان انگار که رخت بربسته است. سهیل سه شب پس از آن دیدار کوتاه، توسط پلیس بازداشت و به بازداشتگاه منتقل شد. فعلا کسی از او خبری ندارد تا آزادی و کمپ و شاید دوباره خیابان...
مطالب مرتبط:
پایانی بر کاروان امید؛ پناهجویان به کمپهایشان بازگردانده شدند
روایت نوزدهم؛کمپهای اطراف آتن؛ اینوفتیا و مالاگاسی
هشدارهای بینالمللی درخصوص وخامت شرایط پناهجویان در ترکیه و یونان
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر