هم زمان با آغاز فصل تازه از مذاکرات صلح میان حکومت افغاستان و گروه تروریستی «طالبان»، درتاریخ ۹ دی ماه سال جاری هیاتی از سوی گروه طالبان با «عباس عراقچی»، معاون وزارت امور خارجه ایران در تهران دیدار کرد. پس از این دیدار، عراقچی به کابل رفت و با «محمد اشرف غنی»، رییس جمهوری و «عبدالله عبدالله»، رییس اجراییه این کشور طی دیدارهای جداگانه، از تلاش‌های تهران برای آوردن صلح در کشور همسایه شرقی خود سخن گفت و در مورد دیدارش با هیات گروه طالبان گزارش داد.
پیش از این، سخن گوی وزارت خارجه افغانستان به رسانه‌ها گفته بود از سفر هیات طالبان به تهران اطلاعی نداشته و باید هر اقدامی که در راستای صلح افغانستان از سوی کشورهای همسایه رخ می دهد، با رهبری کابل و هماهنگی آن ها انجام شود. اما «اسدالله زائری»، معاون «شورای عالی صلح» افغانستان در گفت وگو با «ایران وایر» می‌گوید هرگونه دیدار و گفت وگو که در مورد پروسه صلح این کشور انجام می‌شود، در هماهنگی با حکومت است.
به گفته آقای زائری، دیدار هیات طالبان با تهران در هماهنگی با حکومت افغانستان انجام شده است و شورای عالی صلح از تلاش‌های جمهوری اسلامی برای تامین صلح در این کشور استقبال می کند و آن را خوش بینانه می‌خواند: «نشست تهران در هماهنگی، هم سویی و اجازه حکومت بوده است. فراموش نکنیم قبل از آن، آقای "علی شمخانی"، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به کابل آمده بود. بعد از انجام این گفت وگو هم معاون وزیر خارجه ایران به افغانستان آمد. ما از تلاش های ایران استقبال می کنیم.»
به باور او، جمهوری اسلامی می‌تواند یک میانجی خوب باشد: «کشورهای منطقه، از جمله ایران تاثیر گذاری بالایی روی طالبان دارند. تهران یکی از بازیگران منطقه است و چون از سابق با تحریک طالبان مناسبات داشته اند و اکنون هم دارند، می‌تواند یک بازیگر و میانجی خوب باشد و گفت وگوهای صلح را کمک و تسهیل کند. ولی نقش کامل ندارد چون کشورهای دیگری هم هستند که با تحریک طالبان خیلی روابط عمیق دارند. نقش آن ها اما برجسته تر است.»
پس از ۱۷ سال جنگ و خون ریزی در افغانستان با حضور نیروهای امریکا و ناتو در این کشور ولی دیده می‌شود که نه تنها گروه طالبان نابود نشده اند بلکه در حال نفس گیری هستند و در دو سال اخیر مناطق زیادی را تحت تسلط خویش در آورده اند. از آن میان می‌توان به حملات گروهی مخالفان مسلح دولت به ولسوالی‌های «مالستان» و «جاغوری» ولایت «غزنی» اشاره کرد که در ۱۷ سال گذشته جزو امن ترین مناطق افغانستان به شمار می‌رفتند ولی چند ماه پیش تا آستانه سقوط پیش رفته بودند.
اکنون که جنگ افغانستان تقریبا به بن بست رسیده، تلاش‌ها برای شکل گیری یک اجماع منطقه‌ای و بین‌المللی برای حل این معما در حال شکل گیری است.
«چمن شاه اعتمادی»، یک عضو مجلس نمایندگان افغانستان بر این باور است که با توجه به مشترکات فرهنگی و دینی میان کابل و تهران، نقش جمهوری اسلامی در مذاکرات صلح افغانستان برجسته تر از آن است که تاکنون تصور می‌شد: «برای این که ما به صلح برسیم، سه کار باید انجام شود؛ در قدم نخست، یک اجماع داخلی در داخل افغانستان باید شکل بگیرد. دوم، کشورهای منطقه پروسه صلح را حمایت کند. در قدم سوم هم نقش جامعه جهانی و ناتو به همین میزان برجسته است و آن ها باید در این زمینه تلاش کنند.»
اما بحث اصلی و آن چه که همواره برای حکومت افغانستان دغدغه بوده، عدم صداقت کشورهای دخیل در پروسه صلح این کشور بوده است. در طول سال‌های گذشته نیز بارها چنین نشست‌هایی برای حل بحران افغانستان برگزار شده اما هیچ کدام نتیجه‌ای در پی نداشته اند؛ آن چه که این نماینده مجلس نیز به آن اشاره و آن را یکی از نگرانی‌ها در مذاکرات صلح افغانستان عنوان می‌کند.
او می‌افزاید این نگرانی وجود دارد که جمهوری اسلامی نیز در رفتارهای خویش صادقانه عمل نکند: «مشکل عمده در گفت وگوهای صلح برای همیشه همین نکته بوده که به کشورهایی که می‌خواهند روی پروسه صلح تاثیرگذاری داشته باشند، یک مقدار بی اعتماد بوده است. به تعبیر دیگر، رفتارهای خیلی صادقانه و مخلصانه نداشته اند. از این جهت، در مورد ایران هم این نگرانی وجود دارد.»
آقای اعتمادی تاکید دارد که اگر کشورهای همسایه، از جمله ایران و پاکستان خواهان پایان جنگ و برقراری صلح در افغانستان هستند، باید در عملکرد خویش برای تسهیل مذاکرات صلح صادق باشند: «رفتارهای صادقانه این دو کشور می‌تواند روند مذاکرات صلح افغانستان را چند گام به جلو ببرد.»
قرار است به زودی یک تفاهم نامه همکاری میان ایران و افغانستان به امضا برسد تا این دو کشور همسایه در بخش‌های مختلف، از جمله همکاری‌های اقتصادی، روابط خود را گسترش دهند. آقای عراقچی در دیدار با رییس اجراییه افغانستان گفته بود که متن این تفاهم نامه در حال نهایی شدن است و دو کمیته روی آن کار می‌کنند که به زودی آماده خواهد شد.
مقامات و کارشناسان سیاسی افغانستانی در پیوند به نقش ایران در مذاکرات صلح این کشور نظر مشابهی دارند. «وحید مژده»، یکی از کارشناسان سیاسی افغانستان در مورد نقش کشورهای همسایه، از جمله ایران در مذاکرات صلح این کشور می‌گوید در صورتی که این کشورها در یک هم گرایی منطقه‌ای قرار بگیرند، افغانستان از بحران کنونی نجات خواهد یافت: «اگر یک هم گرایی منطقی شکل بگیرد، بدون شک ما از این مشکل که چهار دهه افغانستان را زیر فشار گرفته است، بیرون خواهیم آمد.»
به گفته آقای مژده، طی چندین دهه جنگ در افغانستان، نه تنها این کشور در آتش جنگ سوخته است بلکه همسایه‌های آن، از جمله ایران نیز از آن متضرر شده اند.
او معتقد است نگرانی از تداوم این وضعیت، ایران را وادار کرده است که برای تسهیل مذاکرات صلح وارد میدان شود.
می‌گوید وخیم شدن وضعیت امنیتی در افغانستان سبب خواهد شد که شهروندان این کشور به کشورهای همسایه، از جمله ایران پناه ببرند و این کار سبب به وجود آوردن مشکلات برای جمهوری اسلامی می شود. از سوی دیگر، تداوم جنگ در افغانستان باعث افزایش تولید «مواد مخدر» در این کشور خواهد شد که تهران از این بابت نیز نگران است: «برای ایران دو مساله مهم وجود دارد که می‌تواند مشکل آفرین شود؛ یکی موضوع مواد مخدر است که این یک پدیده خطرناک است و دوم بحث مهاجرت است. در صورتی که وضعیت در افغانستان بدتر شود، سیل مهاجران به این کشور همسایه سرازیر می شود.»
به باور آقای مژده، بحث اصلی اما رقابت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است که بازیگران دخیل در مورد صلح افغانستان هر کدام تلاش دارند میدان را در اختیار گرفته و بازی را به نفع خود به پیش ببرند. او می گوید این رقابت‌ها سبب عدم هم گرایی کشورهای منطقه شده است.
او معتقد است تنش‌ها میان کشورهای همسایه و رقابت‌های بین‌المللی که هدف شان ایجاد تنش میان ایران و عربستان صعودی، امارات و ایالت متحده امریکا است هم در این زمینه بی تاثیر نیستند: «رقابت‌های منطقه‌ای را باید در نظر گرفت. دخیل شدن پای عربستان صعودی و امارات در مساله افغانستان برای ایران قابل قبول نیست. در حالی که ایران توسط امریکا نادیده گرفته شده است. این مسایل می توانند در رابطه با مسایل ایران و افغانستان تاثیرگذار باشند.»
این کارشناس سیاسی معتقد است که سفر هیات طالبان به تهران، بخشی از تلاش‌های این گروه برای جلب حمایت‌های سیاسی کشورهای منطقه است که پس از بازگشت هیات طالبان از تهران، با افتخار اعلام کردند از دیپلماسی قوی برخوردارند و کشورهای منطقه را متقاعد کرده اند تا از گروه طالبان حمایت سیاسی کنند.
«ذببح الله مجاهد»، سخن گوی گروه طالبان نیز پس از بازگشت هیات این گروه از تهران، در صفحه توییتر خود نوشته بود هیات رهبری طالبان هر ازگاهی به کشورهای همسایه سفر می‌کند تا حمایت‌های سیاسی، اخلاقی و همکاری آنان را در راستای پایان اشغال افغانستان و تامین صلح در این کشور جلب کند.
از نظر این گروه رادیکال و تندرو اسلامی، امریکا و ناتو که برای مبارزه با تروریسم در افغانستان به سر می برند، این کشور را تحت اشغال خود در آورده اند.
چند روز بعد از دیدار هیات طالبان از تهران و گفت وگوی آن ها با عراقچی، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه این کشور طی سفری که به هند داشت، در گفت وگو با شبکه تلویزیونی «NDTV» نقش داده نشدن به طالبان در حکومت آینده افغانستان را غیرممکن خوانده و گفته بود باید به این گروه در حکومت آینده افغانستان نقش داده شود.
این اظهارات آقای ظریف با واکنش‌های گسترده مقامات افغانستانی روبه رو شد. «شاه حسین مرتضوی»، معاون سخن گوی ریاست جمهوری این کشور در واکنش جدی در برابر اظهارات آقای ظریف، او را سخن گوی طالبان خطاب کرده و گفته بود: «ایران به جای شنیدن صدای طالبان، باید به صدای مخالفان سیاسی خویش گوش دهد و از این شیوه برای حل مشکلات داخلی خویش استفاده کند.» هر چند این پست را چند ساعت بعد از فیس بوکش برداشت.
«ادریس زمان»، معین سیاسی وزارت خارجه افغانستان نیز در واکنش به گفته‌های آقای ظریف، این کار وی را مداخله آشکار در امور داخلی افغانستان عنوان کرده بود. هم زمان، «وحید عمر»، سفیر افغانستان در ایتالیا نیز ضمن سپاس از مشورت مقامات ایرانی، در صفحه توییترش نوشته بود: «شما نیز قدرت را با مجاهدین خلق و شورای مقاومت به اشترک گذاشته، کروبی و موسوی را از زندان آزاد نمایید و با عربستان صعودی نیز صلح کنید.»
با تمام این ها، حال که تنور مذاکرات صلح میان گروه طالبان و دولت افغانستان داغ است، باید دید که جمهوری اسلامی به گفته‌های خویش مبتنی بر حمایت پروسه صلح افغانستان صادق خواهد بود یا خیر؟ سوالی که گذشت زمان به آن پاسخ خواهد داد.
مطالب مرتبط:
یک نماینده مجلس افغانستان: ایران پناهگاه طالبان است
استاندار پیشین فراه: طالبان در ایران آموزش می‌دیدند
یک مقام سابق امنیت ملی افغانستان: از ایران می‌آیند و به طالبان مین‌گذاری یاد می‌دهند
«بر خلاف تصور عمومی، ایران سال‌هاست با طالبان مذاکره می کند»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر