شوک جدید قیمت ها بر بازارِ همیشه در حال انتظارِ خودرو

ونوس امیدوار؛شهروندخبرنگار

شش ماه است که «نیلوفر» منتظر است از «ایران خودرو» تماس بگیرند و بگویند خودرو‌ او آماده تحویل است. تیرماه امسال بود که برای خرید خودرو «هایما» در یکی از نمایندگی های ایران خودرو ثبت نام کرد. او کل هزینه، یعنی ۱۰۳ میلیون تومان را پرداخت تا براساس قرارداد، شهریورماه ماشین خود را تحویل بگیرد؛ اما هنوز منتظر است.

مسوولان نمایندگی ایران خودرو به او گفته اند فعلا باید منتظر بماند و شاید این انتظار تا پایان سال طول بکشد ولی در عوض سعی خواهند کرد به او سود مشارکت ماهیانه 20 درصد پرداخت کنند تا بخشی از زیانش جبران شود.
با وجود پرداخت کامل هزینه خودرو در زمان ثبت نام اما به دلیل تغییر و تحولات قیمت‌ها، او مجبور است اضافه قیمت خودرو  را هم در زمان تحویل پرداخت کند!

سال ها است که بسیاری از مردم در ایران برای خرید خودرو به شیوه ثبت نامی و از طریق نمایندگی‌های خودروسازان داخلی اقدام می‌کنند. اگرچه در این روش، متقاضی مجبور است مدتی را در انتظار بماند تا ماشین مورد نظرش را تحویل بگیرد اما از طرف دیگر می گویند این حُسن را دارد که آن را با قیمتی حداقل ۵ تا ۱۰ درصد زیر قیمت بازار می خرد.

قیمت خودرو در کشور همواره تحت تاثیر تحریم ها و نوسات نرخ ارز، فراز و نشیب های زیادی را پشت سر می‌گذارد. دو شرکت خودروسازی اصلی کشور، یعنی «ایران خودرو» و «سایپا» که انحصار بازار را در دست دارند، بر این امواج سوار هستند و با تاثیرگذاری بر قیمت ها، آن طور که می‌خواهند، بازار را مدیریت می‌کنند.

امسال اما بازگشت تحریم های امریکا علیه ایران و افزایش نرخ دلار تا سه برابر دوباره بر آسمان اقتصادی ایران سایه افکند و بیش از پیش انواع بازار، به ویژه بازار خودرو را دست خوش تحول کرد.

«شهاب»، یکی دیگر از ثبت نام کنندگان برای محصولات سایپا است. او می‌گوید: «اسفند پارسال برای خرید "ساندرو" در یکی از نمایندگی‌های سایپا ثبت‌نام کردم. قرار بود ماشین را خرداد امسال تحویل دهند اما پس از چند ماه امروز و فردا کردن، آبان ماه تماس گرفتند و گفتند به دلیل اعمال مجدد تحریم ها و لغو قراردادها با شرکت رنو، قادر به تحویل ساندرو نیستم و شما به جای آن می توانید "پراید" و یا "تیبا" تحویل بگیرید!»

این موضوع، شهاب و بسیاری از ثبت نام کنندگان را برآشفت. پس از پی گیری های متعدد، به آن‌ها گفته اند اگر همان خودرو ثبت نامی را می‌خواهید، فعلا باید صبر کنید.

۱۹ آبان ماه بود که شرکت خودروسازی سایپا نامه‌ای منتشر کرد و در آن از مشتریان به دلیل تاخیر پیش آمده در تحویل محصولات شرکت «پارس رنو»، اعم از «تندر۹۰»، «پارس تندر»، «ساندرو» و «ساندرو استپ‌وی» و رعایت نکردن تعهد زمانی پوزش خواست. در همین نامه اعلام کرد مشتریان می توانند یا خودرو «پراید ۱۳۱»، «پراید ۱۵۱»، «تیبا» و یا «ساینا»(محصولات سایپا) را به همراه سود ۲۷  درصد بابت هرماه تاخیر دریافت و یا صبر کنند تا خودروی مورد نظر خود را با قیمت تعیین شده در زمان تحویل به همراه  سود ماهانه ۲۷ درصدی تحویل بگیرند.

بازگشت تحریم های امریکا علیه ایران و افزایش نرخ دلار تا سه برابر دوباره بر آسمان اقتصادی ایران سایه افکند و بیش از پیش انواع بازار، به ویژه بازار خودرو را دست خوش تحول کرد.

عمل نکردن به تعهد زمانی و حتی رعایت نشدن کمی و کیفی خودرو از سال ها پیش به امری کاملا عادی برای مشتریان شرکت های خودرو سازی دولتی در ایران تبدیل شده است؛ موضوعی که برای بسیاری از متقاضیان قابل پیش بینی است و حتی بسیاری از آن‌ها از ابتدای ثبت نام، این تاخیر را هم محاسبه می‌کنند.

«سعید» دانشجوی رشته مهندسی عمران است که به تازگی ماشین پراید صفر خریده و نیمه وقت در یکی از تاکسی های تلفنی شهر کار می کند تا مخارج تحصیل و امور روزمره خود را بپردازد. ماشین او نو و تمیز است و حتی روکش پلاستیکی صندلی‌های عقب آن هنوز جدا نشده‌اند اما جای ضبط آن خالی است و او از طریق گوشی موبایلش به رادیو وصل می‌شود و یا موزیک پخش می‌کند: «این ماشین را چند ماه پیش از سایپا تحویل گرفتم. از همان ابتدا ضبط و پخش نداشت. وقتی از مسوول نمایندگی سوال کردم پس کو ضبط ماشین؟ در جواب گفت برخی خودروهای جدید ضبط و پخش ندارند اما جای آن تعبیه شده است تا بتوانی از بازار آزاد بخری یا همین جا ما برایت نصب کنیم و پولش را به مبلغ ۴۰۰ هزار تومان جداگانه حساب کنید.»

تاخیر در تحویل خودروهای ثبت نامی امسال به اوج رسیده است زیرا خودروسازان به خاطر بالا رفتن نرخ دلار، قادر به تهیه قطعات نیستند و حتما می‌بایست قیمت خودرو افزایش پیدا کند تا تولید برای آن ها امکان پذیر و زیان آن ها جبران شود؛ موضوعی که چند ماهی بین دولت، مجلس شورای اسلامی، شورای رقابت و سازمان حمایت از مصرف کنندگان در کشمکش بود تا بالاخره دولت در برابر انحصارگران بازار خودرو کوتاه آمد و در نیمه اول آذر ماه امسال قیمت انواع خودرو را افزایش داد. براساس تصمیمات جدید، قیمت رسمی خودرو حداقل ۱۰ میلیون تومان گران‌تر شده است؛ به عنوان مثال، قیمت کارخانه ای پراید که تا پیش از قیمت گذاری جدید ۲۲ میلیون تومان بود، حالا به ۳۲ میلیون تومان رسیده است. طبق این تصمیم دولت، قرار بر این است قیمت در بازار آزاد انواع خودروها تنها پنج درصد بیش تر از قیمت کارخانه باشد.

بازار خودرو ایران همواره منتقدان سرسختی در بین کارشناسان و حتی مسوولان داشته است. «همایون هاشمی»، نماینده مردم میاندوآب، شاهین‌دژ و تکاب در مجلس شورای اسلامی چندی پیش در رابطه با انحصار حاکم بر این بازار گفته بود: «طرح سامان دهی بازار خودرو که از سوی دولت و کمیسیون صنایع دنبال می‌شود، به ضرر منافع ملی است زیرا تغییراتی در آن ایجاد شده که به نفع مصرف‌کنندگان نیست و ردپای مافیای خودرو در آن پر رنگ شده است. این در حالی است که ما نباید با جان مردم بازی کنیم و اگر لازم است، خودروهای پاک و سبز هم چون برقی و هیبرید به کشور آورده شوند.»

اما «علی علیلو»، رییس هیات تحقیق و تفحص از خودرو سازان در مجلس نهم مشکل اصلی صنعت خودرو را قیمت گذاری نمی‌داند بلکه معتقد است انحصار، تصدی گری، مدیریت دولتی در صنعت خودرو و رانت خواری بلای جان این صنعت و بازار در ایران شده است.

مشکلات بازار خودرو در ایران تنها شامل خودروهای تولید داخل نمی شود، تسلط دولت بر بازار موجب شده است خودروهای وارداتی هم از این مشکلات بی‌نصیب نباشند. برخی مسوولان از انبار شدن ۱۶ هزار خودرو بلاتکلیف در گمرک های کشور و هشت هزار خودرو خریداری شده و معطل مانده در کشورهای تولید کننده خبر ‌داده اند. این در حالی است که بین ۱۰ تا ۱۰۰ درصد بهای این خودروها توسط خریداران به شرکت‌های فروشنده پرداخت شده است و جزو اموال و سرمایه‌های ایرانی‌ها محسوب می‌شوند. اما ظاهرا باید فعلا منتظر بمانند تا دولت پس از اجرا شدن نرخ های جدید تولیدات داخلی، فکری هم به حال آن ها بکند.

«فعلا باید صبر کنید»، داستان دنباله داری است که نیلوفر، شهاب و خیلی های دیگر هم چنان باید آن را برای دست یافتن به خودروی مورد نظرشان دنبال کنند.

مطالب مرتبط:

وام خرید خودرو؛ رونق بازار یا کلاهبرداری جدید خودروسازان؟

بازار خودروی ایران؛ رویاهای گمشده در گرانی دوباره