وام خرید خودرو؛ رونق بازار یا کلاهبرداری جدید خودروسازان؟

سه ماه پیش بود " امید" 10 میلیون تومان وام بانکی گرفت، 10 میلیون تومان هم پس انداز داشت. قصد داشت یک خودروی صفر کیلومتر بخرد. به نمایندگی های مختلفی سر زد، قیمت ها را کلی بالا و پایین کرد تا بالاخره عزمش را جزم کرد و علی رغم میل باطنی تصمیم گرفت برای پراید ثبت نام کند.

در همین گیر و دار بود که چند پیام مشابه از گروه های مختلف در تلگرام دریافت کرد. همه آنها پیغام مشترکی داشند: " هموطن به کمین نخریدن خودروی  صفر بپیوندید."  در این پیام توصیه شده بود با نخریدن خودروهای داخلی، مسولان و خودرو سازان را مجبور کنید تا قیمت خودروها را کاهش داده و کیفیت آن ها را بهبود بخشند.

همین پیام ها موجب شد امید از تصمیمش برای خریدن پراید صرف نظر و تا زمانی که قیمت خودرو پایین نیامده است، صبر کند. حتی براساس شنیده هایش ممکن است تا پایان سال و پس از رفع تحریم ها خودروهای خارجی با کیفیت تر و ارزان تر وارد کشور شود.

چند ماهی است که از راه افتادن کمپین نه گفتن به خرید خودروی صفر تولید داخل می گذرد. کمپینی که به دلیل قیمت بالا، کیفیت پایین قطعات، عدم تعهد نمایندگی ها و خدمات نامناسب پس از فروش و تاخیر در تحویل به موقع خودرو به خریدار در شبکه های اجتماعی راه افتاد.

واکنش دولتی ها به این کمپین منفی بود. نعمت زاده، وزیر صنعت و معدن گفت این یک اقدام ضدانقلابی است، اظهارنظری جنجالی که مدت ها طول کشید تا تصحیح و عذرخواهی اندکی از بار منفی اش بکاهد. اما آیا واقعا این کمپین تاثیر داشته است؟

"سیما" یکی از کارکنان شرکت خودروسازی سایپاست. او به ایران وایر می گوید: "چند ماهی است که وضعیت شرکت به کلی به هم ریخته است. حقوق کارگران پیمانکار خط تولید سه ماه است که پرداخت نشده وحق بیمه ها واریز نمی شود، کارگران در استفاده از بیمه درمان شان مشکل دارند."

او دو سال است که در زمینه مونتاژ قطعات خودرو کار می کند: " تا پیش از راه افتادن کمپین با وجود رکود اقتصادی حاکم بر بازار و تحریم های اقتصادی به دلیل اینکه سایپا بیشتر محصولات ارزان قیمتش مانند پراید و تیبا را به صورت اقساطی به فروش می رساند، اوضاع ظاهرا رو به راه بود. اما دو سه ماهی است که وضعیت تغییر کرده است. تولید در بیشتر خطوط به نصف کاهش یافته است، کارگران را به زور به مرخصی اجباری می فرستند و اگر از کسی کوچکترین نارضایتی وجود داشته باشد، سریع حکم لغو قراردادش صادر می شود."

وی معتقد است تا سال 90 اوضاع تولید و فروش خودرو خوب بود اما اعمال تحریم های اقتصادی غرب رفته رفته اثر خود را بویژه در بحث کیفیت گذاشت و نارضایتی را به اوج رساند. و امروز آنچه شرکت های خودروساز داخلی را به این روز نشانده، کیفیت پایین محصولات است، موضوعی که بالاخره باعث شده کاسه صبر مردم لبریز شود.

بیکار شدن 10 هزار نفر از کارکنان شرکت های خودروسازی که پیش بینی می شود تا پایان سال به 300 هزار نفر برسد، انباشت 100 هزار خودرو در انبارها، تغییر شرایط خرید خودرو اقساطی به انواع روش ها با پرداخت ودیعه کمتر و طولانی تر کردن زمان بازپرداخت، ادعای مسئولان مبنی بر بهبود کیفیت خودروهای تولیدی امسال و همچنین مشاهدات عینی بازار نشان  دهنده وضعیت آشفته خودروسازان ایرانی و قرار گرفتن در لبه سقوط به پرتگاه سایر بخش های تولیدی است.

" نرگس" 12 سال است که در کارخانه تولید کمربندهای ایمنی سایپا و ایران خودرو کار می کند. او در خصوص وضعیت فعلی کارخانه های خودرو سازی می گوید: " طی ماه های شهریور و مهر حدود 60 نفر از کارگران خط تولید اخراج  و اضافه کارها کنسل شده است. تا پیش از این مجبور بودیم شش روز هفته را کار کنیم حتی گاهی روزهای تعطیل رسمی هم سر کار می رفتیم اما چند ماهی است که دو روز آخر هفته کارخانه کاملا تعطیل شده است."

وی که از دیر پرداخت شدن حقوقش در این چند ماه به شدت ناراضی است، می افزاید: "تولید در کارخانه ما و کارخانه های مشابه به یک چهارم کاهش یافته است. همین میزان تولید هم روانه بازار نشده بلکه در انبارها ذخیره می شود."

او به نقل از مسئولان و مدیران کارخانه می گوید: "دوران تحریم های خارجی را تحمل کردیم و با هر زحمتی که بود کارخانه را نصفه و نیمه سرپا نگهداشتیم اما این تحریم داخلی مردم ویران کننده بوده است. "

اما روی دیگر این سکه از آب گل آلود ماهی گرفتن ایران خودروست. این کارخانه که تولید کننده انواع خودروی پژو و سمند در این سال های گذشته در مقایسه با سایپا وضعیت بهتری داشت و به همین جهت محصولاتش را فقط به صورت نقدی به فروش می رساند. راه افتادن کمپین باعث شد این کارخانه نیز به فروش اقساطی و دریافت سودهای کلان در دراز مدت روی بیاورد.

" مسعود"  که نمایندگی ماشین های ایران خودرو در یکی از شهرهای غربی کشور را دارد می گوید:" با وجود اینکه مسئولان مدعی هستند در برابر خواسته مردم کوتاه آمده و کیفیت خودروها را بهبود بخشیده اند اما این موضوع صحت ندارد تنها باعث شده ایران خودرو دست به فروش اقساطی بزند. به همین دلیل طی هفته های اخیر تعداد مراجعات مردم به نمایندگی های محصولات این کارخانه کمی بیشتر شده است."

او بر خلاف روایت نرگس و سیما: " راه اندازی این کمپین در فروش محصولات ایران خودرو شاید 5 تا 10 درصد تاثیر داشته، به عنوان مثال کمپین باعث شده کار از سه شیفت به دو شیفت کاهش یابد و یا قرارداد با یکسری قطعه سازها به دلیل افت کیفیت کنسل شود اما آنچه در یکی دو سال اخیر بازار خودرو را تحت تاثیر قرار داده، رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید نقدی مردم بوده است."

وی ضمن تایید افت کیفیت خودروهای داخلی در سال های اخیر می گوید: "هنوز مردم آنطور که باید و شاید به این افت کیفیت " نه" نگفته اند و با کمی تسهیل در شرایط خرید و وعده پرداخت وام بلند مدت دوباره به خرید روی آورده اند، در حالی که اگر مردم 20 تا 30 روز در برابر هر وعده ای مقاومت کنند و خودرو نخرند مسئولان مجبور به تجدید نظر در تولیداتشان می شوند."

اما بازار خرید و فروش خودروهای دست دوم هم از این تلاطم بی نصیب نمانده است. " حسین " صاحب یک نمایشگاه اتومبیل در شرق تهران است. او می گوید: "قدرت خرید عموم مردم در سال های اخیر به شدت کاهش یافته، کمپین نخریدن خودرو هم بر آن دامن زده است. با اینکه "نه" مردم به خرید خودروی صفر است اما آنها تمایل چندانی هم  به خرید خودروهای دست دوم ندارند. به طوریکه از ابتدای تابستان تا به حال تنها دو  معامله خرید و فروش خودرو داشته ام. انگار همه منتظرند تا معجزه ای اتفاق بیفتد و خودروهای خارجی ارزان و با کیفیت وارد بازار شود."

این دست اندرکار بازار خودرو می افزاید: " پاسخ ظلمی که در تمام این سال ها، خودروسازان بر مردم روا داشتند حالا " نه " گفتن به خرید محصولاتشان شده است. طی چند سال اخیر محال بود شما خودرویی ثبت نام کنی اما حداقل با 4 ماه تاخیر واگذار شود بدون پرداخت ریالی جریمه دیر کرد. به ندرت پیش می آمد خودروی صفری را که به تازگی تحویل گرفته ای، بخصوص محصولات ساپیا، بدون نقص و ایراد باشد. خودروها ضمانت نامه یکساله دارند اما زمانی که برای رفع نقص خودروی تازه تحویلی به نمایندگی مراجعه می کنی یا باید مدت ها در انتظار بمانی تا قطعه را عوض کنند و یا هزینه مضاعفی بابت تعویض آن بپردازی."

اما آنچه این روزها دوباره انگیزه حامیان کمپین نه گفتن به خرید خودروهای صفر داخلی را تقویت کرده، حمایت همه جانبه دولت از خودروسازان و وعده پرداخت وام 25 میلیون تومانی با سود 16 درصد طی یک دوره 7 ساله است. دولت امیدوار است با این اهرم تشویقی در کنار پرداخت 1000 میلیارد تومان وام ارزان قیمت به خودروسازان، آنها را از خطر سقوط نجات دهد و بازار خودرو را از رکود خارج کند.

وام 25 میلیون تومانی به ظاهر با 16 درصد سود پرداخت می شود اما یک حساب سرانگشتی نشان می دهد دولت برای بازپرداخت آن، 84 قسط به مبلغ حدود 500 هزار تومان طی 7 سال تعیین کرده، یعنی وام گیرنده باید رقمی حدود 42 میلیون تومان بازپرداخت کند، این یعنی سود 66درصد.

همین موضوع تحریک طرفداران کمیین خودرو را افزایش داده و این روزها آنها از این اقدام به عنوان " کلاهبرداری جدید خودروسازان" یاد می کنند و آن را از طریق شبکه های اجتماعی به اطلاع دیگران می رسانند.

"شیما " یکی از اعضای این کمپپن در این رابطه می گوید: " از آنجایی که قیمت نهایی خودرو در زمان ثبت نام اقساطی مشخص نیست و نمایندگی ابتدا مبلغی را به عنوان پیش پرداخت دریافت و مبلغ نهایی را در زمان تحویل اعلام می کند، مطمئن  باشید این اقدام حقه ای برای افزایش قیمت خودرو ها و کمک به خودروسازان از ورشکستگی. "

او می افزاید: " چرا باید ما در ایران پراید بی کیفیت را به قیمت 20 میلیون تومان بخریم اما همین خودرو در کشورهای دیگر زیر 10 میلیون تومان فروخته شود، چرا باید یارانه حمایت از تولید و یا زد و بندهای اقتصادی و سیاسی دولتمردان را مردم بپردازند."