بر اساس قوانین، کدام ماموران و چه نهادهایی حق بازداشت شهروندان را دارند؟ آیا بازداشت از سوی نهادهایی که مجوز بازداشت ندارند وجاهت قانونی دارد؟
بر طبق قوانین ایران فقط مامورانی که ضابط دادگستری محسوب می شوند می توانند با وجود شرایط، اقدام به دستگیری یک شهروند نمایند. در مورد دستگیری متهمین سیاسی توسط مامورین وزارت اطلاعات قابل ذکر است که از تصویب قانون برنامه پنجم توسعه، وزارت اطلاعات حق بازداشت و بازجویی گسترده از متهمان سیاسی و مطبوعاتی را به هیچ وجه نداشت و فقط می توانست این جرایم را کشف کرده و به ضابطین قضایی و مقامات قضایی اطلاع دهد زیرا ضابط دادگستری محسوب نمی شد. این امر به صراحت در قانون تاسیس وزارت اطلاعات بیان شده و از قوانین دیگر نیز قابل برداشت است. در ماده ٢٠٥ قانون برنامه پنجم توسعه نیز ماموران وزارت اطلاعات نسبت به جرایم سازمان یافته ضد امنیتی ضابط تلقی شده اند بنابراین بازهم نمی توانند در جرایم غیر سازمان یافته امنیتی به مانند ضابطین دخالت کرده و اقدام به دستگیری کنند. قابل ذکر است اکثریت غالب افرادی که از طرف ماموران وزارت اطلاعات به بهانه جرایم علیه امنیت دستگیر می شوند بر فرض ارتکاب آن جرم نیز به صورت سازمان یافته عمل نکرده اند. به هر ترتیب دخالت ماموران وزارت اطلاعات یا نیروهای سپاه در دستگیری و بازجویی از متهمین سیاسی و مطبوعاتی، برخلاف قانون صورت می پذیرد.