آخرین جلسه دادگاه «حمید نوری»، دادیار پیشین زندان «گوهردشت» کرج در استکهلم سوئد برگزار شد و قاضی اعلام کرد حکم او تا ۲۳ تیر ۱۴۰۱ صادر خواهد شد.
حمید نوری، معروف به «حمید عباسی»، متهم است که در «جنایت جنگی» و «قتل عمد» دستهجمعی زندانیان سیاسی زندان گوهردشت در تابستان ۱۳۶۷ نقش داشته است. به همین دلیل نیز چند روز پیش دادستان سوئد خواستار حبس ابد برای او شد. حالا، در روز پایانی این دادگاه، خبرگزاری «ایسنا» از اعدام قریبالوقوع «احمدرضا جلالی»، پزشک ایرانی سوئدی که در ایران به اتهام «جاسوسی برای اسرائیل» به اعدام محکوم شده، خبر داده است.
پیش از این گمانهزنیهایی درباره تلاش جمهوری اسلامی برای تبادل حمید نوری با احمدرضا جلالی مطرح شده بود.
در آخرین جلسه دادگاه نوری چه گذشت؟ چرا خبر اجرای حکم اعدام احمدرضا جلالی به نقل از «یک منبع مطلع»، درست در روز پایانی دادگاه منتشر شد و آیا جمهوری اسلامی خواهد توانست دادیار پیشین خود را از خطر زندان برهاند؟
برای پاسخ به این سوالات، با «لادن بازرگان»، خواهر «بیژن بازرگان»، از جانباختگان کشتار زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ گفتوگو کردهایم.
***
روزهای پایانی دادگاه نوری چهگونه گذشت؟
دادگاه حمید نوری ۹ ماه پیش در سوئد آغاز شد و ۹۲ جلسه دادرسی را در پی داشت. روز چهارشنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ آخرین روز این دادگاه بود و قاضی اعلام کرد تا چهاردهم جولای ۲۰۲۲ یا ۲۳ تیر۱۴۰۱ حکم را اعلام خواهد کرد.
حمید نوری با نام مستعار «حمید عباسی» متهم است در کشتار زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ در زندان «گوهردشت» کرج نقش داشته است. او اگرچه اول ادعا کرد که عباسی نیست و در گوهردشت کار نمیکرده است اما بیش از ۳۵ شاهد در جریان دادگاه خلاف این موضوع شهادت دادند و بر نقش و حضور او در اجرای فتوای «روحالله خمینی»، بنیانگذار جمهوری اسلامی و رهبر پیشین آن در تابستان ۱۳۶۷تاکید داشتند.
در این ۹ ماه، دادگاهی تمام و کمال با هیات منصفه و قاضی که خود نوری هم از آنها تشکر کرده، برگزار شده است. نوری از زمان بازداشت خود در آبان ۱۳۹۸، وکلایی داشته است که به تمامی مدارک پرونده دسترسی داشتهاند؛ حقوقی که هنوز هم از بسیاری از زندانیان در ایران دریغ میشود. با این وجود، فرزندان او در چندین مصاحبه اعلام کردهاند که با پدرشان بدرفتاری شده است.
دختر حمید نوری در مصاحبهای با «پرستیوی»، شبکه انگلیسی زبان صداوسیمای ایران اعلام کرده که پدرش در بدترین شرایط بازداشت شده است و او را چندین پلیس به زور و در مقابل چشمان مسافران ایرانی از هواپیما خارج کردهاند.
او همچنین مدعی شده که حقوقبشر از جهت خانواده اصلا رعایت نشده است و آنها در چند روز اول بازداشت، از پدرشان خبری نداشته و نگران شدهاند.
پسر حمید نوری نیز در مصاحبهای با «امید منتظری»، خبرنگار و تحلیلگر بخش فارسی شبکه «بیبیسی» که فرزند «حمید منتظری»، از قربانیان کشتار سال ۱۳۶۷ است، گفته که جلسات دادگاه را ضبط میکند تا تمام عمری که از پدرش گرفته شده است را ثبت کند تا برای نوههای او بماند.
او همچنین گفته است نوهها که از دیدار پدربزرگشان محروم ماندهاند، باید بدانند چه ظلمی بر پدربزرگ آنها رفته است. جلسه پایانی به دفاعیات وکلای حمید نوری اختصاص داشت.
«لادن بازرگان»، خواهر «بیژن بازرگان»، جوان ۲۹ سالهای که دوره محکومیت او به زودی قرار بود تمام شود ولی در تابستان ۱۳۶۷ اعدام شد، میگوید جلسه آخر بیشتر دفاعیات وکلای نوری بوده و حرف آخر هم به خود حمید نوری اختصاص داده شده است.
او که در این دادگاه برای شهادت حضور یافته بود، میگوید: «وکلای نوری سعی کردند با استفاده از تفاوتهایی که بین شهادت شاکیان و شاهدان وجود داشت، ادعا کنند که آن چه اینها میگویند، حقیقت ندارد و این افراد به خاطر آسیبی که دیدهاند، به دنبال این هستند که یک نفر را به عنوان متهم معرفی کنند و در نتیجه موکل آنها را مقصر میدانند.»
بازرگان با اشاره به این که در این جلسه دادگاه، نوری و وکلایش حق دفاع از او را داشتهاند ولی تمامی زندانیانی که در مرداد و شهریور ۱۳۶۷ اعدام شدند، از حق دادرسی عادلانه محروم بودند و در حین گذراندن حکم زندان خود، ناگهان اعدام شده بودند، میگوید: «وکلای او فرصت کردند به بهترین نحو از موکل خود دفاع کنند و این یعنی دادگاه عادلانه و صالح.»
او ادامه میدهد: «قاضی به نوری گفت که دادگاه را با حرفهای او به پایان میرساند و این فرصت به او داده شد که با چاپلوسی از قاضی و هیات منصفه، از وکلا و خانوادهاش هم تشکر کند.»
لادن بازرگان که سالها است در زمینه دادخواهی برای برادرش و سایر کشتهشدگان دهه ۶۰ فعال است، این گفتههای نوری را اشتباهی از جانب او میداند و میگوید: «با این کارش، بیانیهای که خانوادهاش داده و ادعا کرده بودند که با او بدرفتاری شده است و حتی موضوع فرجامخواهی خود را زیر سوال برد.»
بازرگان همچنین به لحن تمسخرآمیز حمید نوری حین گفتن این که همه شاکیان و شاهدان را دوست دارد، همانطور که در آنزمان هم همه را دوست داشته است، تاکید میکند و میگوید: «او در نطقی خواست که بین ملتهای ایران و سوئد دوستی برقرار شود. انگار که دشمنی بین مردم ایران و سوئد وجود داشته و دشمنیها را رژیم جمهوری اسلامی ایران ایجاد نکرده است. در آخر هم گفت آشتی آشتی آشتی، انشالله فردا با هم برویم تو کشتی.»
چرا در ایران خبر اعدام قریبالوقوع احمدرضا جلالی مطرح شد؟
ظهر روز چهارشنبه ۱۴ اردیبهشت، همزمان با آخرین جلسه دادگاه نوری، خبرگزاری «ایسنا» در خبری که تمام متن آن در یک گیومه و به شکل یک نقل قول منتشر شده، نوشته است که حکم اعدام احمدرضا جلالی، زندانی دو تابعیتی ایرانی سوئدی که به خاطر جاسوسی برای اسرائیل محکوم به اعدام شده است، تا پایان اردیبهشت، یعنی دو هفته دیگر اجرا خواهد شد. همین داخل یک گیومه قرار گرفتن کل متن خبر، نشان میدهد که احتمالا این متن از سوی نیروهای امنیتی و قضایی به دست ایسنا رسیده است.
در خبری که این خبرگزاری منتشر کرده، همچنین از محاکمه حمید نوری با عنوان «دادگاه نمایشی» یاد و گفته شده که این محکمه برای فشار بر دولت ایران جهت رهاسازی احمدرضا جلالی بوده است.
در متن همین خبر، ایسنا به نقل از تحلیلگرانی که نام آنها آورده نشده، نوشته است: «دولت ایران با اجرای حکم احمدرضا جلالی، ضمن اجرای یک حکم قضایی لازمالاجرا، امکان اقدامی دیگر مشابه بازداشت حمید نوری را از دولت سوئد سلب خواهد کرد.»
احمدرضا جلالی پزشک و پژوهشگری است که اردیبهشت ۱۳۹۵ به دعوت «دانشگاه تهران» به ایران سفر کرد و پیش از بازگشت به سوئد بازداشت شد. ایران مدعی است که این پژوهشگر با «موساد» در ارتباط بوده و اطلاعاتی را برای ترور دانشمندان هستهای در اختیار این نهاد امنیتی قرار داده است؛ اتهاماتی که از سوی احمدرضا جلالی بارها تکذیب شدهاند.
بسیاری معتقدند صدور حکم اعدام برای جلالی اهرم فشار جمهوری اسلامی برای آزادی حمید نوری است که دادگاه او در سوئد برگزار شد و جمهوری اسلامی قصد مبادله او را با نوری دارد.
این موضوع البته امروز به صورت برعکس در خبرگزاری ایسنا بازتاب یافته است. این خبرگزاری نوشته است که مقامات قوه قضاییه احمدرضا جلالی، پزشک ایرانی سوئدی را اعدام خواهند کرد تا رویه فشار آوردن به نظام متوقف شود.
با این حال، «ویدا مهراننیا»، همسر احمدرضا جلالی که در سوئد است، پیشتر در مصاحبهای با «صدای امریکا» اعلام کرده بود که حاضر است همسرش با هر فرد دیگری جز حمید نوری مبادله شود.
او همچنین گفته بود که هیچ خبری در این زمینه از وزارت خارجه سوئد و دفتر وزیر خارجه که با او در ارتباط بودهاند، نشنیده و این موضوع تنها در برخی رسانههای ایران مطرح شده است.
به باور لادن بازرگان، خواهر دادخواه، این خبر برای این اعلام شده است تا جمهوری اسلامی به دولت سوئد فشار بیاورد که حمید نوری را آزاد کنند.
او در این باره توضیح میدهد: «جمهوری اسلامی خواسته است که عکسالعملی از خود نشان دهد و با تهدید به مرگ یک انسان بیگناه، باعث شود حکم نوری را کمتر یا او را آزاد کنند.»
لادن بازرگان همچنین با اشاره به این که احتمالا حکومت قصد انتقامجویی از شاهدان و شاکیان این پرونده را نیز دارد، میگوید: «من از صمیم قلب امیدوارم به هر وسیلهای که شده، ایشان نجات پیدا کنند. هرچند رژیم میخواهد برای انتقامجویی از ما، در ما احساس گناه ایجاد کند و مسوولیت جنایت خود را به دوش ما بیندازد ولی من ذرهای احساس گناه نمیکنم. این رژیم به قول نوید افکاری، برای طناب دارش، دنبال گردن میگردد. این حکومت جدا از این که ما چه بکنیم یا چه نکنیم، جنایتهایش را انجام میدهد، چون بدون جنایت سرپا نخواهد ماند.»
آیا اعلام خبر اعدام قریبالوقوع جلالی تنها اقدام جمهوری اسلامی برای نجات حمید نوری است؟
البته اقدامات جمهوری اسلامی برای نجات حمید نوری، دستیار «محمد مقیسه»، قاضی دادگاه انقلاب که در سال ۱۳۶۷ در زندان گوهردشت بود، به همینجا هم ختم نشده است. وزارت امور خارجه ایران روز ۱۲ اردیبهشت با احضار سفیر سوئد در تهران، مراتب اعتراض شدید جمهوری اسلامی را به برگزاری دادگاه حمید نوری و کیفرخواست دادستان این کشور اعلام کرده و خواستار آزادی این متهم اعدامهای تابستان ۱۳۶۷ شده بود.
آیا ممکن است دولت سوئد به خاطر نجات احمدرضا جلالی، از اجرای حکم نوری صرفنظر کند؟
لادن بازرگان با گفتن این که از رهایی احمدرضا جلالی از اعدام خوشحال میشود، حتی اگر در ازای آن حمید نوری آزاد شود، میگوید: «زندان رفتن یا نرفتن نوری دردی از ما دوا نمیکند. ما مثل جمهوری اسلامی نیستیم که به دنبال قصاص یا چشم در برابر چشم باشیم. برای ما اهمیت داشت که رنج ما به رسمیت شناخته شود و کشتار ۱۳۶۷ به عنوان یک کشتار ثبت و نقش تمام سران رژیم در انجام این جنایت علیه بشریت گفته شود که همه این اتفاقات در این دادگاه افتاد. حالا این که حمید نوری بهعنوان یک مهره، یک معاون دادستان چند سال در زندان بماند، موضوع مهمی نیست.»
این خواهر دادخواه در پایان نیز میگوید: «برای دولت سوئد، جان انسانها مهم است. آنها جمهوری اسلامی و خلخالی نیستند که بگویند حالا ما میکشیم و اگر بی گناه بود، به بهشت میرود. برای ما هم نجات جان انسانها و آقای جلالی مهم است. من به سهم خودم میتوانم بگویم که اگر مبادله کردن این جنایتکار باعث نجات جان یک انسان بیگناه میشود، من رضایت دارم. آن چه که برای من مهم بود، این بود که این حرفها در این دادگاه زده و رژیم جمهوری اسلامی و حمید نوری عادلانه محاکمه شوند و جنایت رژیم علیه هزاران نفر زندانی و خانوادههای آنها در جهان ثبت شود.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر