روز یکشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۱، خبرگزاری «ایلنا» به نقل از «رامین پاشایی»، معاون پلیس سایبری ایران، از تشدید طرحی با نام «شناسایی و مقابله با لایوهای غیر اخلاقی» خبر داد و نوشت اجرای این طرح تاکنون موجب بازداشت چند نفر و پلمب چند واحد صنفی شده است.
این مقام پلیس سایبری ایران در این گفتوگو از تعداد افراد بازداشت شده اطلاعات دقیقی ارایه نکرد اما آنها را صاحبان چند سالن ورزشی که در آنها لایوهای (پخشهای مستقیم) اینستاگرامی اجرا شده بودند، معرفی کرد.
طرح شناسایی و مقابله با لایوهای غیراخلاقی به دنبال چیست و چه افرادی را هدف قرار میدهد؟ آیا آنگونه که پلیس سایبری ایران ادعا کرده است، امکان رصد لایوهای اینستاگرامی وجود دارد؟
***
سبک زندگی شمار زیادی از شهروندان ایران پس از همهگیری کرونا تحت تاثیر محدودیتهای اجباری و بعدها خودخواسته، تغییرات قابل توجهی کرد. در شهرهای بزرگ و با تعطیلی مکانهای سرپوشیده، بسیاری از فعالیتهای عمومی به چهاردیواری خانهها منتقل شدند؛ مانند دورکاری کارمندان، برگزاری کلاسهای آموزشی و حتی سرگرمیها.
یکی از فعالیتهایی که در دوران همهگیری کرونا از محیطهای عمومی به بستر اینترنت منتقل شد، کلاسهای ورزش بود.
«سوفی»، مربی پیلاتس در یکی از باشگاههای شناخته شده شهر تهران به «ایرانوایر» میگوید: «من پیش از کرونا، هر روز هفته صبحها در این باشگاه کلاس پیلاتس برگزار میکردم. بعد از ظهرها هم یک روز در میان در باشگاه دیگری کلاس داشتم و سه روز هفته نیز بعد از ظهرها را خالی میگذاشتم برای رسیدگی به کارهای شخصی. اما با شیوع کرونا آنقدر تقاضا برای برگزاری کلاس زیاد بود که همه روزها پر شدند.»
به گفته سوفی، ویژگی ورزش در خانه این بود که حتی کسانی که به دلایل مختلف، از جمله دوری و شلوغی مسیرها و نداشتن وقت کافی برای رفت و آمد ورزش نمیکردند، به ورزش در خانه تمایل نشان دادند: «خیلی از زنانی که همسن و سال مادرم بودند یا بچه کوچک داشتند، دست تنها بودند و یا باشگاه نزدیک منزلشان نبود، در این روزها برای فرار از کسالت و کرختی روزهای قرنطینه آمدند روی مت و ورزش کردند.»
این مربی پیلاتس در خصوص این که کلاسهای آنلاین با چه شیوهای برگزار میشدند، میگوید: «یک سری از کلاسها روی برنامههایی مثل زوم یا اسکایپ برگزار میشدند که به خاطر اینترنت ایران و مشکلات زیادش، گاهی با مشکل برخورد میکردند. ممکن بود چندین بار ارتباط شرکت کنندهها با کلاس قطع شود، تعداد نفرات محدود باشد و مسایلی از این دست. اما لایو اینستاگرام از بهترین ابزارها بود.»
او با اشاره به تشدید طرح مقابله با لایوهای غیراخلاقی میگوید: «ما در باشگاه خودمان الزامی برای رعایت حجاب نداریم اما صفحه اینستاگرام ما عمومی نیست؛ یعنی فقط کسانی که صفحه را فالو میکنند، محتوا را میبینند. لایوها را هم پابلیک برگزار نمیکردیم؛ یعنی افراد ثبتنام میکردند، بسته به ساعت کلاس، لایو برای افراد ثبتنام شده باز میشد. اما خیلی از باشگاهها و حتی افراد شناخته شده در داخل و خارج از ایران لایو عمومی و رایگان برگزار میکردند و احتمالا آنها از تشدید اجرای این طرح آسیب خواهند دید.»
این مربی پیلاتس با انتقاد از افزایش محدودیتهای حجاب و گشت ارشاد میگوید: «مردم بیرون از خانه که اینطور مورد اذیت و آزار قرار میگیرند. تا جایی که ممکن است، فعالیتهای تفریحی خود را به محل امن خانهها بردهاند اما آقایان به جای این که جلوی افرادی که سایتهای شرطبندی، قمار و تبلیغات کذب را بگیرند، مستقیم آمدهاند سراغ باشگاههای ورزش و استخرها. همه چیزمان به همه چیزمان میآید.»
محدودیتهای تازه برای ورزشکارانی که لایو میگذارند، چیست؟
«کسب در آمد مالی هنگفت» و «به انحطاط کشیدن نوجوانان و جوانان» از دلایل مقابله با برگزار کنندگان لایوهای اینستاگرامی عنوان شدهاند.
رامین پاشایی، معاون پلیس سایبری ایران گفته است: «بر اساس تجزیه و تحلیل پروندههای متشکله در این حوزه، علت اصلی ارتکاب جرم این افراد در مرحله اول، کسب در آمد مالی هنگفت و در مرحله بعدی، به انحطاط اخلاقی کشاندن کاربران که بیشتر آنان جوانان و نوجوانان بودند، است.»
او بر ادامه رصد «جریانات غیراخلاقی» در فضای مجازی، از جمله اینستاگرام توسط سامانههای هوشمند تاکید کرده است.
«رویا» مربی شنای کودکان در یکی از استخرهای سرپوشیده شیراز است. او به «ایرانوایر» میگوید: «شاید یکی از اولین جاهایی که بابت لایو گذاشتن از شنای کودکان طی دو هفته گذشته تذکر دریافت کرده است، مجموعه ما باشد. من مربی کودکان زیر دو تا پنج سال هستم. تفکیک جنسیت نداشتیم. آموزشها هم این طوری هستند که هر کودک را به صورت خصوصی، هشت جلسه آموزش میدهیم تا شنا یاد بگیرد و بعد در آموزش تکنیکها، مسوولیت هر دو تا سه بچه را یکی از مربیان برعهده دارد. من و همکاران معمولا وقتی بچهها راه میافتادند، از پیشرفتشان فیلم میگرفتیم یا لایو میگذاشتیم اما از دو هفته قبل ممنوع شده است.»
به گفته رویا، از طرف پلیس سایبری استان فارس برای مدیریت مجموعه ورزشی که یکی از بخشهایش هم استخر است، اخطار آمده است و فعالیتهای آنها به صورت مشروط میتوانند ادامه پیدا کنند: «ما در لایوها هیچوقت تصاویر خودمان به عنوان مربی را نشان نمیدادیم و فقط از بچهها، آنهم در حال شنا فیلم میگرفتیم. حواسمان هم بود که از بچههایی که لباس شنای مناسب و بسته دارند، فیلم بگیرم. عموما چهرهها هم مشخص نبودند. اغلب بچهها کلاه و عینک شنا داشتند اما باز هم حساس شدهاند. گفتهاند مربی زن نباید به پسربچهها آموزش بدهد. دختربچهها و پسربچهها هم باید جدا جدا آموزش ببینند که عموما همینطور بود. لایو هم اجازه نداریم بگذاریم و خیلی شرطهای ریز و درشت دیگر. خدا میداند آخر این ماجرا میخواهد به کجا برسد. همکارانم میگویند ادای جدید است برای فیلترینگ اینستاگرام.»
این مربی شنا درباره دلایل برخورد با این لایوها میگوید: «ممکن است کسانی برای برنامهای که در لایو برگزار میشود، مبالغ هنگفتی بگیرند. ممکن است محتوایی که تولید میکنند هم نامناسب باشد. فضای مجازی ممکن است عرصه فعالیت همه جور آدمی باشد اما وقتی ورزشکارها، باشگاهها و استخرها اولین گروه هدف مقابله هستند، یعنی ایده درست دارد به شیوه نادرست اجرا میشود. البته که عجیب نیست و اولین بار هم نیست. از این مصداقها در کشورمان زیاد دیدهایم.»
آیا رصد شرکتکنندگان در لایوهای اینستاگرام ممکن است؟
خرداد سال جاری، پلیس سایبری ایران از بازداشت «سرشاخههای اصلی یک باند سازمانیافته» خبر داده و گفته بود این افراد با استفاده از امکان لایو در اینستاگرام و اپلیکیشن واتساپ، «بیبندوباری» و «پولشویی » را ترویج میکردند.
این خبر موجب شد که «طرح شناسایی و مقابله با لایوهای غیر اخلاقی» تشدید و درخواست فیلترینگ اپلیکیشنهای اینستاگرام و واتساپ توسط برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی صادر شود.
نمایندگان ۲۹ خرداد ۱۴۰۱با اعمال اصلاحیهای، دیوان عدالت اداری را از رسیدگی به شکایتها علیه شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی انقلاب فرهنگی منع کرده بودند.
پیش از این، در اردیبهشت ۱۳۹۹، در اوج همهگیری کرونا، رییس پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا برگزارکنندگان لایوهای پرتعداد اینستاگرام را در ایران، افراد «معتبر» و «شناخته شده» توصیف اما اذعان کرده بود که هویت دنبالکنندگان این افراد قابل رصد نیست.
«سیامک آرام»، استاد علوم دادهها در «دانشگاه علم و تکنولوژی هریسبورگ» در ایالت پنسیلوانیای امریکا درباره ادعای غیرقابل رصد بودن هویت افراد شرکتکننده در اینستاگرام به «ایرانوایر» میگوید: «این کار غیرممکن نیست. هم به شیوه دستی و چشمی و به صورت رندوم میشود تعدادی را شناسایی و رصد کرد و هم بعضی ابزارها وجود دارند که میتوانند تا حد و سطح خاصی امکان دسترسی به افراد را فراهم کنند.»
به باور این استاد دانشگاه، حتی اگر همه دنبالکنندگان رصد نشوند، اخطار یا بازداشت به چند نفر از آنها و بعد خبری شدن این اتفاق میتواند موجب ایجاد رعب و وحشت در میان کاربران شود و با این کار، هدف طراحان این طرح تامین خواهد شد.
سیامک آرام معتقد است برخورد نهادهای امنیتی و قضایی با تکنولوژی و ابزارهای جدید و کاربرانشان در داخل ایران همواره برخوردی امنیتی بوده است: «اگر خاطرتان باشد، در زمان راهاندازی ماهوارهها هم این ادعا مطرح میشد که ما هوایی رصد و شناسایی میکنیم و برخورد خواهد شد. بیشتر از این که چهقدر به لحاظ تکنولوژیک و لجستیک این مساله قابل انجام باشد، رعب و وحشتی که در میان گروه هدف ایجاد میشود، حائز اهمیت است. آنها به این روش به دنبال کنترل بیشتر روی فضای مجازی هستند.»
شمار زیادی از افرادی که در فضای مجازی فعالیت میکنند، از آیدی و اسامی مستعار برای صفحات خود استفاده میکنند. سیامک آرام با اشاره به همین نکته میگوید: «این برخوردها میتوانند باعث شوند تعداد بیشتری از این شیوه برای حضور در فضای مجازی استفاده کنند. از این هم که بگذریم، ممکن است فهرست حاضران در لایو یک سری افراد شناخته شده و اثرگذار را هم به دست آورند اما شناسایی تک تک آنها کار سادهای نیست.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر