مشاور حسن روحانی: می توان با شناسایی شهدا از "گمنام" دفن شدن‌شان جلوگیری کرد

استان وایر: حسام الدین آشنا، مشاور حسن روحانی، می گوید: می توان با تقسیم کار میان نهادهای مسئول از "گمنام دفن شدن شهیدان جلوگیری کرد."

حسام الدین آشنا با انتشار یادداشتی در صفحه فیس بوک خود با طرح این پرسش که "آیا ما حق داریم قبل از این که تمام تلاش‌مان را برای رساندن یک شهید به خانواده اش انجام دهیم، پیکر او را به صورت گمنام دفن کنیم؟"، به معرفی سه نهادمسئول در این خصوص پرداخته و تاکید کرده است که "می توان با تقسیم کار منطقی تری میان این سه نهاد از گمنام دفن شدن شهیدان جلوگیری کرد."

مشاور حسن روحانی با اشاره به اینکه "در جریان دفن شهدا سه نهاد مسئولیت دارند"، نوشته است: "نهاد اول کمیته جستجوی مفقودین است که تا چندی پیش بخشی از بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس وابسته به ستاد کل نیروهای مسلح بود و با اتمام ماموریت سردار باقرزاده در آن بنیاد، مستقل شد. این ستاد فعلا هم کار تفحص را انجام می دهد، هم شناسایی شهدا را دنبال می کند و هم مکان های دفن شهدا را معین می کند و هم مراسم را برگزار می کند."

به گفته حسام الدین آشنا "نهاد دوم بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس است که در وضع فعلی ساختن و نگهداری از یادمان های شهدای گمنام را هم بر عهده دارد و نهاد سوم بنیاد شهید و امور ایثار گران است که اگر چه قانونا هم پاسخگو و هم خادم خانواده های معزز مفقودین است ولی در چرخه امور مربوط به شهدای گمنام کاملا حذف شده است."

مشاور رئیس دولت یازدهم در پایان یادداشت خود تاکید کرده است که "می توان با تقسیم کار منطقی تری میان این سه نهاد از گمنام دفن شدن شهیدان جلوگیری کرد."

به رغم آنکه حسام الدین آشنا به جزئیات طرح شناسایی "شهدای گمنام" اشاره نکرده است اما پیشتر حتی برخی از رسانه های نزدیک به اصولگرایان که اکنون در ردیف از حامیان دفن پیکرهای کشف شده مفقودان دورا جنگ قرار دارند بر امکان شناسایی خانواده های آن ها خبر داده بود.

از جمله روزنامه کیهان در شماره شنبه چهارم آبان ماه سال 1392 از قول بهرام صمدی‌راد، مدیرکل پزشکی قانونی آذربایجان شرقی، خبر داده بود که "هویت شهدای گمنام شناسایی می‌شود."

کیهان از قول بهرام صمدی‌راد با اشاره به راه اندازی "آزمایشگاه ژنتیک DNA تبریز" به عنوان "هفتمین آزمایشگاه از این نوع در ایران، نوشته بود: "نوشته بود: "هویت شهدای گمنام با استفاده از تکنولوژی آزمایشگاه ژنتیک موسوم به «دی‌ان‌آ» در تبریز، شناسایی می‌شود."

مدیرکل پزشکی قانونی آذربایجان شرقی همچنین گفته بود که "تهران، خراسان رضوی، فارس و مازندران پیشتر دارای چنین مرکزی بودند و دقت آزمایشگاه ژنتیک DNA تبریز را بیش از 99.8درصد است."

جزئیات طرح شناسایی "شهدای گمنام"

حمد حسینی، مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان قم، در آبان ماه سالجاری درباره اینکه "ایرانی بودن شهدای گمنام چگونه محرز می شود" طی یادداشتی با توضیح درباره مراحل شناسایی شهدای گمنام ایرانی از عراقی، به ایجاد بانک ژنتیکی در این خصوص اشاره کرده و نوشته بود: "از سال­ها قبل بانک اطلاعات گسترده­ای از مشخصات ژنتیکی خانواده معظم شهدای گمنام در حال تهیه است که با بهره گیری قطعه کوچکی از نمونه پیکر مطهر شهدا گمنام یک بانک اطلاعاتی و یک نمونه از خانواده شهدا مفقود یک بانک اطلاعاتDNA یا ژنتیکی تشکیل و با استفاده از دانش زیست فن­آوری و ارتباط بین بانک معلوم (خانواده) و بانک مجهول (شهید گمنام) بررسی و پس از تطبیق شناسایی صورت می­ گیرد که این کار در استان های کشور در حال انجام است."

وی تاکید کرده بود که "در مورد تشخیص هویت واقعی شهدای  با انجام آزمایش DNAکه با همکاری مراکز علمی و تحقیقاتی و دانشگاهی به خصوص دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله صورت می­ گیرد، هویت آنان شناسایی می­ شود."

محمود تولایی، رئیس پژوهشکده فناوری‌های نوین زیستی و عضو هیات علمی دانشگاه بقیه الله، نیز در دی ماه سال 1387 طی گفت و گویی با جام جم آنلاین، وابسته به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی، با تاکید براینکه "با انجام آزمايش DNA شهدا گمنام نمي‌مانند"، به اجرای طرح شناسایی پیکرهای کشف شده مفقودان جنگ از یک دهه پیش اشاره کرده و گفته بود:"این پیکرها همراه با یک کارت سبز یا شناسنامه به معراج شهدا تحویل داده می‌شوند و سپس در اختیار ما قرار می‌گیرند. ما در این آزمایشگاه ضمن انجام بررسی‌های آنتروپومتری یا پیکرشناسی، از هر پیکر نمونه‌هایی که در اختیار است را در فرم‌های مخصوصی علامتگذاری می‌کنیم. در این فرم‌ها اطلاعات مربوط وحتی جزیی‌ترین اجزایی که همراه پیکر بوده مثل ساعت، انگشتر یا لباس خاص را ثبت می‌کنیم و در نهایت یک قطعه کوچک در حد 5‌‌‌سانتی‌متر از استخوان برمی‌داریم؛ البته گاهی ممکن است فقط یک دندان را برداریم و با همان قطعه کوچک، فرآیندهای بعدی که تهیه پودر و استخراج DNA ‌‌ است در دیگر بخش‌های این آزمایشگاه صورت می‌گیرد."

وی در قبال این پرسش که "چرا همچنان شهدای گمنام دفن می‌شوند؟"، گفته بود: "تکمیل این بانک‌ها و به نتیجه رسیدن، زمانبر است؛ اما از آنجا که اولا هیچ طریق سریع‌الوصول دیگری وجود ندارد و ثانیا والدین بزرگوار شهدا اغلب در سنین کهنسالی هستند، لازم است هرچه سریع‌تر نسبت به اخذ نمونه‌های خون والدین اقدام شود تا با این تلاش علمی و استعانت از خداوند متعال، امکان وصول به پاسخ هرچند در طول زمان میسر شود."

محمد تولایی در مصاحبه سال 87 خود تاکید کرده بود که تا آن زمان "بیش از 500 نمونه از بقایای استخوان‌های این شهدا مورد مطالعه قرار گرفته و اطلاعات ژنتیک آنها در مراحل مختلف بررسی هستند، این استخوان‌ها پس از کدگذاری به خاک سپرده می‌شوند و همزمان با پیشرفت این طرح و غنی شدن بانک اطلاعاتی مفقودان و خانواده‌ها ان‌شاء‌الله طی یکی دو سال آینده سرعت شناسایی مفقودان بیشتر خواهد شد و به مرور خانواده‌ها از نشان مزار عزیزانشان آگاه می‌شوند."

رئیس پژوهشکده فناوری‌های نوین زیستی همچنین گفته بود که "از زمان اجرای این طرح و برابر هماهنگی با مسوولان ذی‌ربط جستجوی مفقودان، مقرر شده است از تمام شهدای به دست آمده از عملیات تفحص، نمونه کوچکی به آزمایشگاه منتقل شود و با کدگذاری لازم در مناطق مختلف کشور دفن شوند تا پس از سپری شدن زمان تشکیل بانک‌هایDNA مورد اشاره، امکان راهنمایی خانواده‌های معظم میسر شود."

محمد تولایی در تابستان سالجاری نیز در گفت و گویی با سایت شهدای ایران گفت که برای شناسایی شهدای گمنام "از سال 1386 قادر به پاسخگویی بودیم به علاوه که مشکل دیگری که در سال 1391 مرتفع شد این بود که نرم افزار اصلی مورد نیاز را طراحی کردیم."

وی درعین حال گفت که "در حوزه ژنتیکی جنایی که یک لکه خون وجود دارد و 5 مظنون کار سختی نیست، ولی زمانی می بینیم یک پیکر شهید در اختیار است و 10هزار مادر شهید، سخت است. که این نرم افزارطراحی شده و در چهارمین همایش انفورماتیک رونمایی شد که دست یابی به این نرم افزار مطلوب دست یابی به بررسی های ژنتیکی را تسریع کرد با این حال توانسته ایم 150 شهید را شناسایی کنیم."

این عضو عضو هیات علمی دانشگاه بقیه الله اما دلایل عدم شناسایی یا معرفی شهدای گمنام به خانواده های شان را در این گفت و گو بیان نکرده است،اما  محمد احمدیان، معاون پیشین اطلاعات عملیات کمیته جستجوی مفقودان نیروهای مسلح، نوزدهم تیرماه در گفت و گویی با خبرگزاری فارس با اشاره به اعتراضات دانشجویی پس از 18 تیر سال 78 گفت بود که پس از این اعتراض " سردار محمد باقرزاده اکیپ های تفحص را جمع کرد و گفت: مردم تماس می گیرند و درخواست می کنند مراسم تشییع شهدا بگذارید تا عطر شهدا حال و هوای جامعه را عوض کند."

محمد احمدیان همچنین گفته است: چند روز پس از این دستور با پیدا شدن پیکر چند تن از کشته شدگان جنگ "دیگر در پوست خودم نمی گنجیدم؛ تا شب، نوزده شهید پیدا شده بود. روز بعد از شرهانی و فکه تماس گرفتند. از آنجا هم خبرهای خوشی می رسید؛ شب بعد سردار تماس گرفت" و "اصرار داشت که سریعتر شهدا را بفرستم؛ بعد هم از تعداد شهدا پرسید؛ همین طور که گوشی در دستم بود، گفتم: 16 شهید در فکه، 18 شهید در شرهانی و...» بعد تعداد شهدا را جمع زدم. هفتاد و دو شهید بودند.سردار گفت: الله اکبر، روز عاشورا هم همین تعداد به پای ولایت ایستادند؛ صبح فردا 72 فدایی رهبر برای یاری ولایت عازم تهران شدند."