برد نیجریه از بوسنی، یک خبر خوب و بد برای ایران

خبر خوش برای ایران این است که تیم بوسنی و هرزگوین، حریف ایران در آخرین بازی‌شان در گروه F، در بازیِ شنبه شب مقابل نیجریه به نظر آشفته می‌‌آمد. خبر از این جهت خوش است که ایران برای پیوستن به ۱۶ تیم نهایی‌، باید بوسنی را از سر راه بر دارد. خبر بد این است که نیجریه -  که برای صعود به مرحله بعد برای اولین بار از سال ۱۹۹۸، تنها به یک مساوی با آرژانتین نیاز دارد - یک بارِ دیگر ثابت کرد که وقتی‌ حریف به آن‌ها حمله می‌‌کند، به مراتب تیم بهتری می‌‌شوند؛ و در ضمن، این همان کاری است که آرژانتین حتما با آن ها خواهد کرد.

»استفان کشی‌»، مربی‌ نیجریه، با این برد مقابل بوسنی، اعتبار زیادی به دست آورد، ولی این نتیجه، همان قدر که محصولِ نقش خودِ «کشی» بود، ریشه در قماری تاکتیکی نیز از جانب «سافت سوشیچ» داشت؛ قماری که «سوسیچ» در آن مغلوب شد. قبل از مسابقه با نیجریه، «سوشیچ» اعلام کرده بود که به ۲-۴-۴ باز خواهد گشت، یعنی‌ با کشیدن «وداد ایبسویچ» به عقب، به همان آرایشی بر گردد که آن‌ها را در مسابقات مقدماتی جام جهانی‌، موفق کرده بود. با تمام این اوصاف، ترجیح داد به همان ۱-۳-۲-۴ وفادار بماند، هرچند در مقایسه با بازی مقابل آرژانتین، چند تغییر کلیدی ایجاد کرد. «سناد لولیچ»، بازیکن «لاتزیو»، را به دفاع آخر برد، و «هریس مدونیانین» را به پشت خط میانی هدایت کرد. این تغییر معنایش این است که «میرالم پیانیچ»  بیشتر نقش بازی ساز مرکز زمین را ایفا کند، و از آن سو، «زویزدان میسیمویچ» به سمت چپ متمایل شود.

این ایده احتمالا دو وجه داشت: فرستادن «پیانیچ» به جلو برای نزدیک شدن به «ژکو» و متمایل شدن «میسیموویچ» به مرکز زمین با هدف باز شدن فضا برای حرکت «لولیچ» در کنارۀ خط طولی. «پیانیچ» در نیمۀ اول، سه بار «ژکو» را در موقعیت گلزنی قرار داد، از جمله دو بار او را با «ویسنت انیه آما» (Vincent Enyeama) تک به تک کرد. بار نخست، «ژکو» دروازه بان را مغلوب کرد، اما به اشتباه آفسایدش گرفته شد؛ و بار دوم، «انیه آما» دروازه را نجات داد. کمی بعد، پیش از پایان نیمۀ اول، «پیانیچ» در سمت راست، باز هم فضا یافت و توپ را با یک پاسِ رو به عقب به «ژکو» داد که ضربه او این بار به بیرون رفت.

با این حال، وجوه منفی بسیار پررنگ­ تر از وجوه مثبت بود. «لولیچ» به طرز ترسناکی در دفاع راست تنها بود و فضای پشت سرش مکررا خالی می ماند و سردرگمی و بی ثباتیِ «امیر اسپاییک» (Emir Spahic) هم کمکی به پر شدنش نمی کرد. نیجریه بارها از همین منطقه حمله می کرد و بالاخره از همان جا بود که گلِ برتری اش در دقیقۀ 29 شکل گرفت. «امانوئل امنیکه» اسپاییکِ نگون بخت را مغلوب کرد و توپ را رو به عقب برای «پیتر اودموینیه» فرستاد و او هم آن را از بین پاهای هم تیمی اش در استوک سیتی، یعنی «آسمیر بگوویچ» (Asmir Begovic)، به درون دروازه فرستاد. هرگاه نیجریه تحت فشار قرار می گرفت، این راه فرار برایش باقی بود و حتی پس از به بازی آمدن «سجاد صالحوویچ» (Sejad Salihovic) – بازیکنی که به عنوان هافبک به میدان آمد اما بیشتر تجربۀ بازی در خط دفاعیِ چهار نفره را داشته – هم بسته نشد.

شاید «سوشیچ» نیجریه را پس از بازی اش برابر ایران دستکم گرفته بود. اگرچه در غیاب «ساندی امبا» – بازیکنی که دیر به تمرینات رسید و خودش می گفت دلیلش مشکلات صدور ویزا بوده – آن ها فاقد بازیکنی خلاق در میانۀ زمین بودند که به بازی سرعت دهد، اما این کمبود در برابر تیمی که فضای پشت سرش را برای حملات «امنیکه» خالی می گذاشت چندان به چشم نیامد. در برابر دفاع چندلایه ایران، نیجریه به بازیکنی نیاز داشت که با خلاقیت و زیرکی توپ را در فضاهای تنگ بگرداند: اما در برابر بوسنی، تنها کافی بود توپ را به فضاهای خالی بفرستند و بدوند.

«سوشیچ» برای بازگشت تیمش به بازی، غیر از به میدان فرستادن «ایبیسوویچ» و تغییر آرایش خط میانی به الماس تقریباً کار دیگری نکرد. این تغییر روش عملکرد بوسنی را به شدت محدود کرد، و همچنان «میسیموویچ» و «پیانیچ» سر راه یکدیگر بودند و وظایفشان تداخل داشت. یکی از جدی ترین شانس هایی که بوسنی در اواخر بازی خلق کرد نشان دهندۀ همین فشردگی بازی آن ها بود– توپی بلند برای «ژکو» فرستاده شد، مهارش کرد، چرخید و ضربه زد. به نظر می رسید «انیه آما» فریب خورده، اما او در حالی که به راست شیرجه زده بود پایش را به سمت چپ پرت کرد و توپ پس از برخورد به ران او، به تیرک عمودی خورد، و بیرون رفت.

علاوه بر این ها، بوسنی واقعا از خلاقیت در زمین بی بهره بود، چیزی که نقطۀ قوت «کشی» محسوب می شود:او در بستن بازی مهارتی خاص دارد، آن طور که به نظر می رسد حریف چنانکه باید برای جبران تلاش نمی کند، اتفاقی که در بازی یک چهارمِ نهاییِ جام ملت های آفریقا برابر ساحل عاج، در فینال برابر بورکینافاسو، و حالا مقابل بوسنی هم رخ داد. پیش از موقعیت عالی «ژکو» در اواخر بازی، بوسنی هیچ موقعیت جدی ای در نیمۀ دوم نداشت. درست است که گل سالم آن ها را کمک داور به اشتباه مردود شمرد، اما دلیل باخت آن ها ناتوانی شان در خلاصی از دامی بود که «کشی» گسترده بود.

این اتفاقات در دور آخر بازی های مرحله گروهی تأثیر خواهد گذاشت. نیجریه ترجیح می دهد عقب بنشینید و فشار حریف را بگیرد و ایران ثابت کرد آرژانتین در شکستن دفاعِ تیمی که خوب سازماندهی شده آن قدرها هم موفق نیست. از آنجا که تساوی آرژانتین - به عنوان تیم اول- و نیجریه هر دو را به مرحلۀ بعد می فرستد. پس کاملا محتمل است که دو تیم بازی را ساده بگیرند و از تک امتیازش راضی باشند. حتی ممکن است «آلخاندرو سابلا»، مربی آرژانتین، به چند بازیکن اصلی اش استراحت بدهد.

خبر خوب اما این است که بوسنیِ بی روحیه چیزی برای جنگیدن ندارد و احتمالا ترکیبی ضعیف تر را به میدان می فرستد. «سوشیچ» قطعا اشتباهش را تکرار نخواهد کرد و به احتمال زیاد «سید کولاسیناچ» (Sead Kolasinac) به دفاع چپ باز خواهد گشت – و در غیر این صورت «صالحوویچ» و «لولیچ» در آرایش 2-4-4 هر دو در سمت چپ بازی خواهند کرد. بعید است «میسیموویچ» باز هم در این سمت به بازی گرفته شود. بازی ضعیف «اسپاییک» هم که در ۱۰ دقیقه نخست دو پاس اشتباه داد و در تمام طول بازی هرگز خود را بازنیافت احتمالاً فرصت را برای بازیکن دیگری فراهم خواهد کرد.

درس دیگر برای ایران این است که وقتی بوسنی جلو می کشد، فضای پشت سرشان خالی می ماند. ایران می تواند همانند دو بازی قبل با آرایش فشرده 1-4-1-4 شروع کند و با اعتماد به نفسی به جا و معقول پیش برود و دست کم در انتظارِ دو یا سه شانس گلزنی در ضد حمله ها باشد و در اواخر بازی با جسارت بیشتری حمله کند. نیجریه شانس خوبی برای صعود در کنار آرژانتین دارد، اما هنوز فرصت هست. ایران تنها باید بوسنی را شکست دهد و به اتفاقات خوب امیدوار باشد.