رقبای ایران را بهتر بشناسیم، سهم استیون کشی در پایان ناکامی های نیجریه‎

در کنفرانس خبری بعد از پیروزی غافلگیرکنندi تیم نیجریه بر ساحل عاج در مرحلۀ یک‌چهارم نهایی جام ملت های آفریقا، «مارک گلیسن» (Mark Gleeson)، گزارش‌گر یک شبکه تلویزیونی آفریقای جنوبی، دستش را بالا برد تا از مربی تیم، «استیون کشی» (Stephen Keshi)، چیزی بپرسد.

کشی فریاد زد: «مرد بزرگ! سال‌ها است ندیدمت. کجا بودی؟»

گلیسن پاسخ داد: «دنبال اخبار تیم های بزرگ بودم.»

کشی به صندلی خود تکیه زد و خندۀ بلندی سر داد. او همیشه همین‌طور اهل شوخی و خنده بود.

اولین بار او را در جام ملت های آفریقای 2002 در مالی دیدم؛ وقتی در تیم ملی، یکی از دستیاران «شایبو آمادو» (Shaibu Amodu) بود. روی یک تخت، کنار استخر لم داده بود و روزنامه نگارها دور و برش چمباتمه زده بودند. او همیشه خودش را آرام نشان میدهد، انگار خیالش از همهچیز راحت است. اما در واقع، سرسخت، پوستکلفت و چنان مصمم است که میتواند در فوتبال پرتلاطم نیجریه راه خود را باز کند.

 بیشک جز نیجریه، هیچ تیم فوتبال دیگری فشار چنین حجم بزرگی از رسانهها را که هر یک با غوغا و جنجال حرف خودش را میزند، بر دوش ندارد. افزون بر این، نیرویی سیاسی از درونِ فدراسیون فوتبال نیجریه همواره در تلاش است تا از راه تحمیل بازیکنانی خاص و یا اخراج اجباری برخی دیگر، بر تاکتیکهای تیم اثر بگذارد.

کشی خود میگوید: «باید چشم و گوشم را ببندم و کاری را بکنم که فکر میکنم درست است.»

 بار دومی که کشی را دیدم، فهمیدم که نباید با او درافتاد. در قاهره و در جریان جامملتهای آفریقای 2006، پس از پیروزی دو بر صفر جمهوری کنگو بر توگو، تیمی که کشی مربی آن بود، به همراه گروهی از خبرنگاران در پارکینگ ورزشگاه منتظر مصاحبه با بازیکنان بودم که ناگهان همگی متوجه سر و صداهایی در اتوبوس تیم توگو شدیم. صداها بالا گرفتند و ناگهان کشی گلوی «امانوئل آدبایور» (Emmanuel Adebayor) را گرفت و تنها مداخلۀ سایر بازیکنان بود که از یک درگیری تمام عیار جلوگیری کرد.

هیچ گاه معلوم نشد دعوا بر سر چه بود اما خراب شدن رابطۀ کشی با ستارۀ تیمش، به قیمت از دست رفتن شغلش تمام شد؛ هرچند میتوانست توگو را به جام جهانی برساند.

در گفت‌وگویی طی روزهای بعدی رقابتها، آن ظاهر آسانگیر فروریخت و به من گفت: « روزی مربی نیجریه خواهم شد و آنوقت میفهمند مربی یعنی چه.» حق کمابیش با او بود.

 کشی در نوامبر 2011، جایگزین «سامسون سیاسیا» (Samson Siasia)، مربی نیجریهای شد که آن روزها در بدترین وضع بود. آنها به شکل تقریباً غیرقابل باوری از صعود به جام ملتهای آفریقا در گینۀ استوایی و گابون بازمانده بودند؛ چیزی که کشی از آن به نفع خودش استفاده کرد: «مربیگری در فوتبال کار سادهای نیست. میلیونها مربی هستند که بیش‌ترشان بعد از بازی، به شما میگویند باید با کدام ترکیب به میدان میرفتید. من همۀ تلاشم را خواهم کرد که شادی را به مردم نیجریه بازگردانم.»  او از همه خواست صبور باشند و به گونه‌ای تناقضآمیز، تیم ملی نیجریه را با القای این ایده که آن‌ها دیگر تیم بزرگی نیستند، قهرمان کرد.

طی این سالها، مدام میدیدیم که سروکلۀ «عقابها»، لقب تیم نیجریه، پیدا میشود؛ با غرور و افاده گام برمیدارند، در بازی افتتاحیه فاجعهبار بازی میکنند، با مشقت راهی نیمهنهایی میشوند و بعد هم به خانه می‌روند. کشی این رویه را تغییر داد. هیچ غروری در کار نبود. او خود را از شر خودبینها و دستوپا چلفتیها خلاص کرد.

در سال 2012، حتی در مقطعی «جان اوبی میکل» (Mikel John Obi) هم از تیم خط خورد. کشی دیده بود که زامبیا چه گونه در سال 2012 با تیمی که در ذهن‌شان ساخته بودند، قهرمان شد: متواضع، سختکوش و مطیع دستورهای تاکتیکی.

نتیجه این که 17 بازیکن از 23 بازیکنی که برای جام ملتها انتخاب کرد، تجربۀ بازی در این رقابتها را نداشتند و 6 بازیکنش در لیگ نیجریه شاغل بودند.

این ترکیب، انتقادها را برانگیخت. اما در نیجریه هر کاری کنی، یکی هست که انتقاد کند. با این حال، صلابت «گادفری اوبوابونا» (Godfrey Oboabona) در دفاع مرکزی و نمایش «ساندی امبا» (Sunday Mba) که گل پیروزی و تنها گل بازی فینال را در برابر بورکینافاسو به ثمر رساند، ثابت کرد حق با او بود.  

 مخالفتها اما هم‌چنان ادامه داشت. یک هفته پیش از شروع رقابتها، شایع شده بود که تحرکاتی برای اخراج کشی در کار است. حتی در کنفرانس مطبوعاتی پس از بازی نهایی، شایع شد که فدراسیون فوتبال نیجریه سراغ «هرو رنارد» (Herve Renard) رفته است؛ کسی که زامبیا را در سال 2012 به قهرمانی رسانده بود.

 با توجه به دستاوردهای کشی، انتظار این بود که از او تقدیر شود اما به نظر میرسید فدراسیون فوتبال نیجریه در پی بیرون راندن او است.

این فدراسیون در ماه مارچ امسال، در نامهای که به شکل گسترده در رسانهها منتشر شد، از کشی توضیح خواست که چرا به جای شرکت در جلسهای راجع به مباحث تاکتیکی در «ابوجا»، در میزگرد رسانهای و میهمانی ناهار «تامتام» (Tomtom)، حامی مالی تیم ملی نیجریه شرکت کرده است. در این نامه که امضای «امانول ایکپمه» (Emmanuel Ikpeme)، مدیر فنی فدراسیون را پای خود داشت، آمده بود: «شما پیش از روز 13 فوریۀ 2014 به خارج از نیجریه سفر کردید؛ روزی که رییس جمهور "گودلاک جاناتان" (Goodluck jonathan) میزبان اعضای تیم شرکتکننده در رقابتهای قهرمانی کشورهای آفریقا [(CHAN): رقابتهایی بین تیمهای آفریقایی متشکل از بازیکنان شاغل در لیگهای این قاره] بود. این برای ما بسیار مایۀ سرافکندگی است.»

فدراسیون فوتبال نیجریه سپس از او خواست فهرست اولیۀ 35 نفرهای را برای جام جهانی معرفی کند. کشی از ارایۀ این فهرست سرباز زد و گفت هنوز بسیار زود است.

او گفت تا نزدیکی رقابتها صبر خواهد کرد و سپس 25 بازیکن را انتخاب میکند که پیش از ارسال ِفهرست نهایی به فیفا، نام دو نفر از آن‌ها خط خواهد خورد. فدراسیون فوتبال نیجریه نامۀ دیگری بیرون داد که در آن «در مقام یک سازمان مسوول»، به حسب وظیفه، از کشی میخواست این اتفاقات را توضیح دهد.

یک سازمان  واقعاً از این مسوولتر نمیتواند باشد! این همان فدراسیونی بود که 7 ماه به کشی حقوقی پرداخت نکرد. دو طرف سرانجام در ماه دسامبر به توافق رسیدند. عذر فدراسیون کمبود بودجه بود اما همزمان با اعتراض به فقری که مانع پرداخت حقوق کشی میشد، فدراسیون فوتبال نیجریه در پی یک مربی خارجی میگشت تا کنار او کار کند.

کشی آنقدر صبر و تحمل به خرج داد که  بالاخره طاقتش طاق شد و  حالا همان کاری را میکند که خودش درست میداند. آیا می‌توان او را سرزنش کرد؟

 ماجرا هم‌چنان ادامه دارد. در ژوئن گذشته، وقتی نیجریه در مرحلۀ گروهی از رقابتهای جام کنفدراسیونها کنار رفت، «آمینو میگاری» (Amino Maigari)، رییس فدراسیون فوتبال نیجریه اعلام کرد که کشی دیگر در انتخاب بازیکنان اختیار تام ندارد.

با وجود نمایش نسبتاً خوب نیجریه و باخت به اروگوئه، قهرمان امریکای جنوبی و اسپانیا، قهرمان جهان و اروپا، حذف از رقابتهای جام کنفدراسیونها به بهانهای برای مداخله تبدیل شد.

در این که کشی گاهی ناسازگار و ستیزهجو است، شکی نیست و چه بسا همین نکته اختلاف بین او و فدراسیون فوتبال نیجریه را عمیقتر کند. اما شاید با آن سرسختی تا پای مرگ، تنها کسی باشد که زیر این فشارها دوام بیاورد. او لیاقتش را دارد. هر چه باشد، سهم او در پایان دادن به ناکامی‌های نیجریه، از هر بازیکن دیگری بیش‌تر بوده است.