نیکول فریدنی؛ عکاس و طبیعت‌نگار برجسته ارمنی

مرسده پرتوی، شهروندخبرنگار

ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌ خود ساخته‌اند. خبرنگاران و شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل adyan@iranwire.com تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.

***

«نیکول فریدنی»، عکاس و طبیعت‌نگار برجسته ارمنی و ملقب به‌ پدر عکاسی نوین وعکاسی طبیعت ایران روز ۲۸ دی ۱۳۱۴ خورشیدی در شیراز در خانواده‌ای ارمنی متولد شد. 

او در دو سالگی به همراه خانواده‌اش به اصفهان نقل مکان کرد. دوره دبستان را در مدرسه «شاه عباس»، واقع در محله «جلفا» گذراند و سپس با خانواده‌اش به تهران آمد.

نیکول در سن ۱۴ سالگی به کرمان رفت و تا پایان دبیرستان را در کرمان ماند. آن‌جا بود که استعداد عکاسی او شکوفا شد و از همان وقت دوربین به دست گرفت.

نیکول فریدنی عکاسی را به صورت تجربی و خودآموز یاد گرفت. به دلیل آشنایی‌ خود  به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی، منابع مختلفی را مطالعه می‌کرد و با اصول عکاسی طبیعت در دنیا آشنا می‌شد. 

او در رشته‌های مختلفی از عکاسی فعالیت می‌کرد اما مهم‌ترین کارهایش مربوط به عکاسی از طبیعت و بناهای تاریخی شهرهای مختلف ایران بودند.

آرشیو عکس طبیعت نیکول فریدنی را کامل‌ترین آرشیو عکس طبیعت ایران می‌دانند؛ مجموعه‌ای که نمایان‌گر تصاویری از نقاط مختلف این سرزمین است و شاید امروز چیزی از آن باقی نمانده باشد. برخی از عکس‌های او حاصل روزها و ساعت‌ها تلاش در مناطق طبیعی بکر ایران هستند؛ مناطقی که پای کمتر انسانی به آن‌ها رسیده است.

فریدنی درباره علاقه‌اش به عکاسی طبیعت گفته بود: «عکاسی اصولاً همیشه با طبیعت ارتباط دارد. من به ‌جز اینکه به عکاسی از طبیعت علاقه دارم به خود طبیعت نیز علاقه‌مندم. در عکاسی از طبیعت از عکاس انتظار نمی‌رود که حتماً صحنه‌های خاصی را ثبت کند، عکاس تنها باید از عکس‌هایش، هر چه‌قدر هم که عجیب باشند، لذت ببرد. فرق عکاس طبیعت با سایرعکاسان این است که زود خسته ‌ نمی‌شود، مقاوم و جسور است، گرفتن چند عکس او را ارضا نمی‌کند، فردی جست‌وجوگر و کنجکاو است، طبیعت را کالبدشکافی می‌کند و به لایه‌های درونی و پنهانی طبیعت وارد می‌شود و آنچه از منظر همگان دیدنی نیست، به زیباترین شکل به نمایش می‌گذارد.»

فریدنی را پدر عکاسی نوین و سلطان عکاسی طبیعت ایران می‌دانند. او در سال ۱۳۸۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دکترای افتخاری در رشته عکاسی گرفت و دریافت جایزه اول عکاسی از کشور سوئد یکی از افتخاراتش بود. او در منزل خود گالری کوچکی داشت که از عکس‌هایش در آن نگه‌داری می‌کرد. از عکس‌های فریدنی علاوه بر ایران، نمایشگاه‌های متعددی در کشورهای مختلف، از جمله کانادا برگزار شده است.

قریب به نیم قرن عکاسی از مناظر طبیعی، آثار تاریخی، مردم و ابنیه ایران، ۱۵ سال عکاسی هوایی در شرکت نفت، ۴۰ سال ظهور و چاپ حرفه‌ای کارنامه اجمالی او در عکاسی است

ز آثار فریدنی چندین کتاب با عنوان «مناظر طبیعی ایران» به چاپ رسیده است. «کتاب ایران» (دو جلدی سیاه و سفید)، «کتاب اصفهان»، «کتاب یزد»، «کتاب گیلان»، «کتاب فرش ایران» (چاپ ژاپن) و «چشم‌اندازهای ایران به میهمانی دیدگان» نیز از جمله آثار این هنرمند هستند.

بخش دیگری از عکس‌های فریدنی، مردم‌نگاری‌های او از شهرهای مختلف ایران است. عکس‌هایش از نوع پوشش و آداب و رسوم زندگی مردم، امروز می‌تواند به عنوان سندی برای تاریخ زندگی آن دوره مورد استفاده و استناد قرار بگیرد.

فریدنی سال ۱۳۵۵ همراه خانواده‌اش به کانادا سفر کرد اما به دلیل علاقه‌اش به عکاسی از طبیعت ایران، دوام نیاورد و پس از چند ماه، دوباره پا به کویرها و دشت‌ها و جنگل‌های ایران گذاشت: «من در ایران به دنیا آمده‌ام، همین جا زندگی می‌کنم ودوست دارم همین جا بمیرم.»

نیکول فریدنی از سال ۱۳۷۰ با آژانس «سفیر» همکاری داشت و عکس‌هایش را در اختیار این آژانس گذاشته بود. او آن‌قدر به ایران علاقه‌مند بود که هر ماه برای عکاسی به یک منطقه از کشور سفر می‌کرد.

نیکول فریدنی که به خاطر بیماری پارکینسون، چند سال آخر عمرش ویلچرنشین شده بود، دستانش می‌لرزید و عکاسی برایش مشکل شده بود. او در تاریخ ۱۷ بهمن ۱۳۸۶ درگذشت و پیکرش در قطعه «هنرمندان» در «بهشت زهرا» تهران به خاک سپرده شد.