کیفیت سنجی در کار رسانه، به روشهای مختلفی انجام میشود. یکی از پارامترهای تعیین کیفیت یک محتوای رسانهای، میزان تاثیری است که بر مخاطب میگذارد. تغییر جهانبینی و تغییر نگرش نسبت به یک مساله اجتماعی یا فرهنگی، پس از تماشای یک فیلم، خواندن یک کتاب یا شنیدن یک داستان، نشانه اثرگذاری آن محتوای رسانهای و کیفیت آن است. همین ویژگی سبب میشود که رسانه ابزار مهمی در فعالیتهای ترویجی باشد، چراکه اثرگذاری بر مخاطب، اولین هدف هر پروژه ترویجی است.
***
بسیار شنیدهایم که رسانههای نوظهور مثل شبکههای اجتماعی، سبک زندگی مردم را تغییر دادهاند و نگرش آنها را به جهان پیرامونی دگرگون کردهاند و… . این رویداد نشانه نشر آثار کیفی توسط این رسانهها و حذف یا کاهش فیلترینگ و سانسور است. رسانههایی که توانستهاند یک سبک تازهای از زندگی را ترویج دهند و مخاطب آن را به مدل رفتاری خود تبدیل کرده است.
طبیعی است که این تغییر سبک زندگی، به مذاق حکومتهای ایدئولوژیک و سنتگرا، خوش نیاید و از جریان رسانهای خود بخواهند که با این تغییر سبک زندگی مقابله کنند. حال پرسش این است که آیا با محتوای جعلی، دیس اینفورمیشن، بیمحتوا و کم ارزش، میتوان به جنگ محتوای با کیفیت رسانهای رفت؟
برای روشن شدن این مساله به این گزارش خبرگزاری تسنیم که با عنوان «"خطر بزرگ انگلی" که کودکان شما را در پارکها تهدید میکند!»، در روز ۱۹مرداد۱۴۰۱ منتشر شده بنگرید.
در این گزارش آمده: «والدین با توجه به آلودگی گسترده پارکها و بوستانها در شهرهای مختلف کشورمان به "بمبهای انگلی" ناشی از حضور سگها، باید بهشدت مراقب سلامت کودکان خود در جلوگیری از ابتلا به بیماریهای خطرناکی مانند "کمپیلوباکتریوزیس" باشند.»
این گزارش میافزاید: «اگر گذرتان به یکی از پارکهای تهران افتاده باشد حتما شاهد این صحنه بودهاید که برخی شهروندان، سگهای خود را برای گردش به بوستانها آوردهاند. شهروندانی که بدون توجه به تابلوی ممنوعیت ورود حیوانات، اقدام به سگگردانی در پارکها میکنند، اما بههنگام دفع مدفوع سگهایشان، اقدام به جمعآوری آن نمیکنند که این مساله باعث شده است پارکهای شهرهای مختلف کشورمان تبدیل به مکانی فوقالعاده آلوده برای شهروندان بهویژه کودکان شود. زیرا مدفوع سگها حامل انگلها و باکتریهای بسیار خطرناکی برای انسان است. یکی از این باکتریها که از طریق مدفوع سگها منتقل میشود "کمپیلوباکتر" است.»
این گزارش در ادامه به تشریح خطرات این باکتری روی آورده و از سگ و مدفوع آن به عنوان عامل شیوع این باکتری یاد کرده و هشدار داده که این بمب انگلی و باکتریایی یک تهدید جدی برای کودکان است.
روشن است که نگرانی خبرگزاری تسنیم، شیوع باکتری و بیماریهای ناشی از آن نیست، که اگر چنین بود باید بیش از این مساله به موضوع آبهای آشامیدنی آلوده در مناطق محروم ایران، مواد غذایی آلوده، آلودگی کشنده هوا و … میپرداخت. نگرانی تسنیم از «تغییر سبک زندگی» و «ترویج فرهنگ غربی در ایران اسلامی» است. این یک نگرانی جدی درون حاکمیت است و تسنیم به عنوان عضوی از تیم رسانهای حکومت برای مقابله با این تغییر به میدان آمده است. تسنیم نیز در این جدال رسانهای، تنها نیست بلکه سایر نهادهای رسانهای جمهوری اسلامی نیز با گزارشهایی از این دست به مقابله با این تغییر سبک زندگی روی آوردهاند، مثل این گزارش جام جم که با عنوان «حقوق شهروندی زیرپای سگ گردان ها» در ۱۸مرداد۱۴۰۱ منتشر شده و به نقض حقوق شهروندان توسط صاحبان سگهای خانگی به دلیل ایجاد آلودگی صوتی پرداخته است.
دقت در صحت اطلاعات به عنوان مهمترین اصل کلیدی در کار رسانهای، شرط اول در تولید محتوای باکیفیت است. حکومت اگر از آثار و پیامدهای تولیدات باکیفیت رسانهای که منجر به تغییر سبک زندگی شده ناراحت است، نمیتواند با تولیدات جعلی انتظار داشته باشد جلوی تغییر سبک زندگی را سد کند. گزارش تسنیم مصداق یک مطلب جعلی است چرا که:
باکتری کمپلو یا Campylobacter آنگونه که در وب سایت مرکز کنترل و پیشگیری بیماریها CDC آمده، بیش از آنکه از طریق مدفوع حیواناتی چون سگ و گربه به انسان منتقل شود از طریق غذا و آب به انسان منتقل میشود. در وب سایت CDC آمده: مرغ، بوقلمون، گاو و سایر حیوانات میتوانند ناقل باکتری کمپلو باشند و هنگام ذبح حیوانات، این باکتری به سایر نقاط حیوان هم منتقل شود، ۲۴درصد مرغی که از فروشگاهها می خریم به این باکتری آلوده است. شیر میتواند ماده غذایی آلوده به این باکتری باشد، زمانی که پستان گاو دچار عفونت باشد این باکتری را به شیر میدهد به همین دلیل پاستوریزه مصرف کردن شیر خیلی مهم است. میوهها و سبزیجات می توانند از طریق تماس با خاک یا آب حاوی مدفوع گاوهها در چراگاهها و پرندگان یا سایر حیوانات آلوده به این باکتری باشد. دریاچهها و نهرها میتوانند آلوده باشند؛ شستن میوه و سبزیجات با آب تصفیه نشده میتواند عامل انتقال این باکتری باشد. بنابراین دست گذاشتن روی یک عامل از دهها عامل انتقال باکتری، نشانه جعلی و جهت دار بودن این خبر است.مرکز کنترل و پیشگیری بیماریها CDC راه پیشگیری از آلوده شدن به این باکتری را شستن دستها با آب و صابون قبل، حین و بعد از تهیه غذا و خوردن غذا، بعد از توالت رفتن، پس از تعویض پوشک نوزاد، پس از سرفه و عطسه و فین کردن، قبل و بعد از پانسمان زخم بدن، پس از دست زدن به حیوانات خانگی و مدفوع آنان و پس از دست زدن به زباله و خالی کردن سطل زباله دانسته است. پس زود زود شستن دستها با آب و صابون راه پیشگیری از چنین باکتریای است، نه وحشتآفرینی نسبت به حیوانات خانگی.فریم بندی اطلاعات کار معمول رسانههاست. یعنی رسانهها، اخبار را فریم بندی شده به مخاطب عرضه میکنند. ولی وقتی این فریمبندی جهتدار و تنها گوشهای از واقعیت را با هدف گمراه کردن مخاطب مورد توجه قرار دهد، دیگر نام آن کار حرفهای نیست، بلکه فریبکاری رسانهای است و چنین محتوایی در ردیف فیک نیوز یا اخبار جعلی قرار میگیرد.
همین سبک را خبرگزاری جام جم در مطلب «حقوق شهروندی زیرپای سگ گردانها» عینا تکرار کرده است. جام جم نیز به جای پذیرش و احترام به انتخاب سبک زندگی توسط مردم، ایجاد سر و صدا توسط سگها را مورد توجه قرار داده و آن را ناقض حقوق همسایگان و شهروندان دانسته، بدون اینکه پاسخ دهد چرا تا به امروز مساله آلودگی صوتی ناقض حقوق مردم نبوده است؟ چرا یک شبه مردم صاحب چنین حقی شدهاند؟ برای مخاطب مجهز به تفکر انتقادی، روشن است که صداوسیما دغدغه حقوق شهروندی ندارد، بلکه از خو گرفتن مردم با حیوانات خانگی و از رفتار آنها چون شهروندان غربی در عذاب است وگرنه آلودگی صوتی هیچوقت در این نظام در تضاد با حقوق مردم نبوده است.
۴۳ سال است بسیاری از مردم نسبت به آلودگی صوتی مساجد، هیاتها و مانورهای نظامی و شبه نظامی و … معترضاند، ولی آنها کمترین اعتنایی به این آلودگیها ندارند. ضمن اینکه در همه جای دنیا یک سری قواعد و مقرراتی برای داشتن حیوانات خانگی وجود دارد که به سادگی میتوان به جامعه آموزش داد و انتظار داشت که شهروندان به آن عمل کنند. برای مثال در آمریکا در خیلی از مجتمعهای مسکونی داشتن حیوان خانگی ممنوع است یا حیوان خانگی با سایز بزرگ ممنوع است. یعنی افراد هر مجتمع در خصوص نحوه اداره ساختمان خود تصمیم میگیرند و همه ساکنان باید رعایت کنند. یا جمع کردن مدفوع حیوان خانگی الزامی است و کسی که رعایت نکند هم جریمه میشود و هم عرف جامعه به شهروندان اجازه نمیدهد که مدفوع حیوان را در خیابان رها کنند. کار رسانه و سازمانهای مدنی آموزش افراد جامعه است، نه تولید محتوای جعلی و مضر.
محتوای جعلی، جهتدار و مخرب، کمترین اثری در مخاطب ندارد. مخاطبان اینقدر شعور دارند که از خود بپرسند اگر این حیوانات تا این اندازه خطرناک بودند چرا اکثریت مردم دنیا حیوانات خانگی را به عنوان عضوی از خانواده پذیرفتهاند و با آنها به یک همزیستی مسالمتآمیز رسیدهاند.
داشتن تفکر انتقادی و حفظ تردید در مواجهه با تولیدات رسانههای حکومتی راه حفاظت از خود و دیگران در برابر اخبار جعلی، دیس اینفورمیشن و پروپاگانداست.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر