شيخ هارون؛ بحرانی که دیر يا زود رخ می‌داد

در کنار پايه بعضی چراغ‌های راهنمایی و رانندگی در خيابان‌های استرالیا، دسته گل‌های تازه ديده می‌شود. گل‌ها يادآور کسانی نفری هستند که در همان نزديکی در اثر حادثه‌ای از پای درآمده اند.

امروز انبوهی از دسته‌های گل در نزديکی «کافه لينت»، در مرکز خريد «مارتين» سيدنی ديده می‌شد. «تونی ابوت»، نخست وزير استراليا هم دست گلی برای يادبود «کاترينا داوسون» و «توری جانسون» به مرکز خريد مارتين آورد.

کاترينا 38 ساله، وکيل و مادر سه فرزند و توری 34 ساله، مدير کافه‌‌ای که گروگان‌گيری در آن‌جا به وقوع پيوست، کشته شدگان حادثه گروگان‌گيری اخیر شهرسیدنی بودند.
امروز عکس‌های هر دو قربانی گروگان گيری بارها در شبکه‌های تلويزيونی به نمايش درآمد. کوتاه زمانی مانده تا تعطيلات آخر سال، تلويزيون‌های استراليا که همیشه در چنين روزهايی در اشغال آوازخوانان خوشحال هستند، چشمان گريان شهروندان اين کشور را نشان می‌دهند. حالا به نظر می‌رسد استرالیای آرام و دور از غوغای جهان، تنها تصويری از گذشته است.

تونی ابوت، نخست وزير استرالیا در نخستين مصاحبه مطبوعاتی پس از گروگان‌گيری، از تصميم دولت برای بررسی اين موضوع خبر داد که چرا «شيخ هارون» با سوابق کيفری قابل ملاحظه، تنها به قيد وثيقه آزاد بوده است. گرچه نه نخست وزير و نه پليس استراليا اطلاعی از چگونگی کشته شدن شيخ هارون و دو قربانی گروگان‌گيری در اختیار رسانه‌ها قرار نداده‌اند.  

منابع غیررسمی می‌گويند توری جانسون زمانی که شيخ هارون از خستگی يک روز پر تنش در حال به خواب رفتن بود، به سوی او يورش برده و می‌خواسته او را خلع سلاح کند اما هارون او را به ضرب گلوله از پای درمی‌آورد. همین شليک بوده که زمينه يورش نيروهای پليس به داخل کافه را فراهم می‌کند.

بر اساس شنيده‌های جسته و گريخته از زبان گروگان‌ها، کاترينا داوسون در حال محافظت از دوست باردار خود در جريان تبادل آتش ميان شيخ هارون و نيروهای پليس تير می‌خورد و در بيمارستان جان می‌سپارد.

دو زن باردار که در کافه به گروگان گرفته شده بودند، بلافاصله پس از خاتمه گروگانگيری تحت معاينه نيروهای امدادی قرار گرفتند و اکنون راهی خانه‌های خود شده‌اند.

منابع بیمارستانی می‌گويند سه زن 75، 52 و 43 ساله نیز که در اثر تيراندازی‌های متقابل گروگان‌گير و پليس مجروح شدند، در شرايط مساعد هستند.

اکنون که گروگان‌گيری به پايان رسیده، بحث بر سر مليت و دين «محمد حسن منطقی»، ملقب به شیخ هارون در میان شبکه‌های اجتماعی درگرفته است. اعضای جامعه مسلمانان استرالیا بر سر محکوميت عمل شيخ هارون به توافق رسيده‌اند و رهبران مذهبی مسلمان می‌گویند او بدون آن که از سوی مسلمانان نمايندگی داشته باشد، از سنت رواداری اجتماعی استراليا سوء استفاده کرده است.

رسانه‌های مختلف از زبان ساکنان محله مسلمان نشین «لاکمبا» در سيدنی می‌نويسند که هارون ديوانه‌ای بود که عرصه را بر زندگی مسلمانان تنگ کرده است.

بحث بر سر مليت ايرانی شيخ هارون نيز بخشی از گفت وگوهای جمعی در شبکه‌های اجتماعی‌ است. کانون بحث‌ها در دو نقطه است؛ محمد حسن منطقی چه گونه می‌توانسته با پرونده‌های کيفری متعدد در ايران و استراليا هم‌چنان آزاد بماند و آيا او پس از 18 سال زندگی در استراليا تا چه اندازه می‌توانسته نماينده‌ ملیت ايرانی خود باشد.

ساعاتی پس از پایان گروگان‌گيری در مرکز خريد مارتين در سيدنی، «کلايو ويليامز»، کارشناس امور تروريسم در استراليا در گفت وگو با شبکه تلويزيونی «فيرفکس» گفت:«شيخ هارون با هر نسبتی از اخلاص دینی و مليت، مایل بود با اسم و رسم گروهی افراطی به میدان بيايد اما نتوانست توجه کسی را جلب کند و در انتها گرگی تنها ماند. او از رهنمودهای گروه "داعش" برای به دست گرفتن ابتکار عمل شخصی در ايجاد بحران استفاده کرد. اما بحرانی که آغاز کرد به ضرر او تمام شد.»

شیخ هارون با آن که تنها ماند اما برای استراليا ورود به دوران تازه‌ای از تعاملات بين‌المللی را رقم زد. اعزام نيروهای نظامی استراليا به مناطق درگير در جنگ، اتفاقی يک طرفه نيست. طرف ديگر، اعزام نيروی نظامی تبديل خاک استرالیا به هدفی بالقوه برای درگیری‌های مسلحانه است.

گروگان‎گيری در کافه لينت به دست کسی انجام شد که از سال 2009 به تحرکات نظامی استرالیا و دنباله‌روی سياسی این کشور از امريکا معترض بود؛ گرچه سياستمداران استراليايی در يک دهه گذشته برای چنين روزی آمادگی فکری داشته‌اند.

پشيخ هارون دوشنبه، 15 دسامبر می‌توانست کسی ديگر با مليت يا دين متفاوتی باشد. بحران نيز می‌توانست کمی دیرتر يا زودتر رخ بدهد اما وقوع آن از سال‌ها پيش احتمال داده می‌شد.