احمد روحانی، شهروندخبرنگار، هرات
روزانه صدها شهروند افغانستانی با عبور از مرزهای این کشور، به صورت قاچاقی وارد کشورهای همسایه، از جمله ایران میشوند. در بین این افراد کودکان زیادی هستند که راه قاچاق در پیش میگیرند تا خودشان را به پاکستان و سپس ایران برسانند. کافی است سری به به ولایت مرزی نیمروز افغانستان بزنید تا در عرض چند ساعت دهها قاچاقبر انسان و کودکانی که خطر میکنند تا خودشان را از طریق این قاچاقبران به کشورهای همسایه برسانند، ببینید. با وجود تلاشهای زیاد، دولت افغانستان هنوز نتوانسته است از قاچاق انسان جلوگیری کند.
در قوانین حقوقی دو کشور ایران و افغانستان، قاچاق انسان، به ویژه قاچاق کودکان جرم است و قانون مجازات سنگینی برای قاچاقبران در نظر گرفته است. اما مشکل این جا است که این قوانین به درستی اجرا نمیشوند.
قانون چه میگوید؟
در جمهوری اسلامی منابع متعددی درباره قاچاق کودکان وجود دارد که یکی از مهمترین آنها، «قانون مبارزه با قاچاق انسان» است. «موسی برزین خلیفهلو»، حقوقدان و مشاور «ایرانوایر» میگوید در این قانون برای مجرمین به قاچاق انسان مجازات نقدی، زندان و حتی حکم اعدام در نظر گرفته شده است: «بر اساس قانون مبارزه با قاچاق انسان، مجازات قاچاق انسان دو تا ۱۰ سال حبس و جزای نقدی به میزان دو برابر وجوه حاصله است و اگر قاچاق شونده کمتر از ۱۸ سال سن داشته باشد، مرتکب شونده ممکن است به محاربه و افساد فیالارض متهم شود که مجازات آن اعدام است.»
او میگوید در برخی موارد ممکن است قاچاق کودکان شامل اتهام آدمربایی نیز شود؛ موضوعی که در ماده ۶۲۱ «قانون مجازات اسلامی» به آن پرداخته شده است. ماده ۶۲۱ قانون مدنی میگوید: «هركس به قصد مطالبه وجه يا مال يا به قصد انتقام يا به هر منظور ديگر به عنف يا تهديد يا حيله يا به هر نحو ديگر شخصا يا توسط ديگري شخصي را بربايد يا مخفي كند، به حبس از پنج تا ۱۵ سال محكوم خواهد شد.»
این قانون تاکید میکند در صورتی كه سن «مجنی عليه» كمتر از ۱۵ سال تمام باشد، مرتكب به حداكثر مجازات تعيين شده محكوم خواهد شد.
«شهلا فرید»، حقوقدان افغانستانی و استاد دانشکده حقوق «دانشگاه کابل» میگوید قانون اساسی افغانستان نیز قاچاق انسان، به ویژه کودکان را جرم شناخته شده و برای عاملان آن مجازاتهای سنگین در نظر گرفته است: «در قانون اساسی افغانستان قاچاق انسان و اختطاف (آدم ربایی) جرم شناخته و منع شده است. از آن جایی که در قانون اساسی فقط اساس و اصول آن مطرح شده، در کُد جزا افغانستان به طور خاص مورد بحث قرار گرفته است. قاچاقبری که افراد زیر سن قانونی، یعنی افراد کمتر از ۱۸ سال را قاچاقی میبرد، جزایش نسبت به آنهایی که با بزرگسالان برای قاچاقی رفتن قرارداد میبندند، بیشتر است.»
به گفته او، از آنجایی که کودکان از آسیب پذیری بیشتر برخوردارند و احتمال این وجود دارد که کودکان در هنگام قاچاق مورد تجاوز و سوء استفادههای جنسی قرار گیرند یا هم در هنگام قاچاق جان دهند، کُد جزا افغانستان با توجه به شرایط، مجازات مختلف را برای قاچاقبران انسان در نظر گرفته است: «زمانی که طفل قاچاق میشود، جزایش بیشتر است. چون اطفال صدمه پذیر هستند و زیادتر قربانی این نوع اعمال میشوند، حالت "مشدده" متفاوت است. اگر طفل در عین حالی که قاچاق میشود، به او تجاوز شود، جزایش برای قاچاقبر شدیدتر است. اگر در جریان قاچاق، طفل از بین برود و کشته شود، در آن صورت حتی جزای اعدام هم برای قاچاقبر در نظر گرفته شده است.»
خانم فرید میافزاید در «قانون منع خشونت» افغانستان نیز درباره قاچاق اطفال، به ویژه دختران اشاره شده است: «یک مورد هم قانون منع خشونت دارد که هرگاه طفل دختر مورد قاچاق قرار گیرد و در جریان قاچاق یا اختطاف (آدم ربایی) بر او تجاوز شود، عامل آن به اعدام محکوم میشود. ولی باز هم این حکم نظر به حالات و وضعیتی که جرم صورت میگیرد، تغییر میکند.»
مسوولان چه کسانی هستند؟
شهلا فرید میگوید از آن جایی که افغانستان اعلامیه جهانی حقوق بشر و کنوانسیون حقوق طفل را پذیرفته و به کنوانسیون حقوق مدنی و سیاسی نیز پیوسته است، مطابق با اسناد بینالمللی و قوانین ملی این کشور که در آن قاچاق انسان جرم در نظر گرفته میشود، ملزم است این قوانین را در کشور پیاده کند. اما به دلیل مشکلات و بحرانهای افغانستان، این قوانین به درستی اجرا نمیشوند.
او ادامه میدهد که نداشتن کنترل دولت افغانستان بر برخی از بخشهای خاک این کشور، کار را برای قاچاقبران انسان راحتتر و اجرای قانون را سختتر کرده است: «افغانستان هنوز در حالت جنگ و بحران است. زمانی که قاچاقبران از چنگ قانون فرار میکنند، به مکانهای پناه میبرند که در آن جاها دولت حاکمیت ندارد و کمتر قانون اعمال میشود.»
دولت افغانستان در سال ۱۳۹۰ «کمیسیون عالی مبارزه با قاچاق انسان و قاچاق مهاجران» را ایجاد کرد که این کمیسیون از ۱۶ نهاد دولتی و غیردولتی تشکیل و سرپرستی آن به وزارت عدلیه این کشور سپرده شده است. این کمیسیون در گزارش سال ۱۳۹۶ خود نوشته بود: «توسط ادارات عضو این کمیسیون در این سال، ۹۵ تن از قاچاقبران توسط ادارههای کشفی دستگیر و به نهادهای عدلی و قضایی معرفی شدهاند. از این میان، ۷۷ تن از مظنونان قاچاق انسان محاکمه شدهاند. در نتیجه، ۳۳ تن به حبس قصیر الی اعدام محکوم گردیدهاند.»
تلاشهای «ایرانوایر» برای تماس با وزارت امورداخله و پرسش درباره آخرین دستآوردهای این کمیسیون بینتیجه ماند.
پیش از این، کودکان افغانستانی که سفر قاچاقی به ایران را تجربه کردهاند، در گفتوگو با «ایرانوایر»، از تجربیات خود سخن گفتهاند. بد رفتاری قاچاقبران افغانستانی، پاکستانی و ایرانی تجربه مشترک همه کودکانی است که قدم در راه سفر قاچاقی میگذارند.
موسی برزین خلیفهلو، حقوقدان و مشاور «ایرانوایر» ضمن اشاره به اسناد متعدد بینالمللی و داخلی ایران در این رابطه، میگوید جمهوری موظف است برای پیشگیری از قاچاق کودکان افغانستانی به ایران، ساز و کارهای را پیشبینی کند تا از این کار جلوگیری شود: «اما به نظر میرسد که چنین ارادهای در حکومت ایران وجود ندارد.»
چه طور پیگیری کنیم؟
شهروندان افغانستان میتوانند با وزارت امور داخله افغانستان از طریق شماره ۰۰۹۳۲۰۲۲۰۱۷۵۸ تماس بگیرند و از آنها بخواهند برای جلوگیری از قاچاق کودکان این کشور به جمهوری اسلامی اقدامهای عملی انجام دهد. از طریق ایمیلinfo@moi.gov.af هم میتوان با وزارت امور داخله افغانستان مکاتبه کرد. وزارت عدلیه افغانستان که سرپرستی کمیسیون عالی مبارزه با قاچاق انسان را برعهده دارد نیز در این زمینه پاسخگو خواهد بود. شما میتوانید از طریق ایمیل info@moj.gov.af با وزارت عدلیه افغانستان تماس بگیرید و از فعالیتهای این وزارتخانه در راستای مبارزه با قاچاق کودکان سوال کنید. لطفا نتیجه یپگیریهای خود را با ما از طریق ایمیل shoma@iranwire.com به اشتراک بگذارید.
***
شما هم میتوانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کردهاند و یا مرتکب خلاف شدهاند شکایت دارید، لطفاً شکایتهای خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: info@iranwire.com
مطالب مرتبط:
کودک هستند؛ قاچاقی به ایران آمدهاند و دستفروشی میکنند
آزار جنسی تا کتک خوردن با چوب؛ روایت کودکان کار از برخورد با ماموران شهرداری
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر