پالس های تازه ایران در آستانه ماراتن هسته ای وین

 تیم مذاکره کننده هسته ای ایران به سرپرستی محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه این کشور امروز برای شرکت در ششمین دور مذاکرات هسته ای وارد وین شد. این مذاکرات حدود سه هفته طول خواهد کشید و می توان از آن به حساس ترین دور مذاکرات تاریخ پرونده هسته ایران یاد کرد.

بر اساس توافق قبلی، ایران و 1+5 باید تا 29 تیر (ییست جولای) یعنی آخرین مهلت تعیین شده برای توافق 6 ماهه، به توافق جامع هسته ای دست پیدا کنند. با این حال، مجید تخت روانچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده ایران دیروز به خبرگزاری ایرنا گفت در صورت نیاز، زمان مذاکرات باز هم افزایش خواهد یافت.

اقامت 18 روزه وزیر امور خارجه ایران در وین که تقریبا غیرمعمول است به خوبی اهمیت این مذاکرات را برای ایران مشخص کرده است. در عین حال این مسئله نشان دهنده انگیزه و اراده لازم تیم هسته ای ایران برای دستیابی به یک توافق است.

در آستانه کلید خوردن مذاکرات، محمدجواد ظریف مقاله ای در روزنامه لوموند فرانسه منتشر کرد و خواستار پرهیز طرف غربی از خیالبافی شد. وزیر امور خارجه ایران تاکید کرد: "ما آماده دادن تضمین هایی برای صلح آمیز بودن برنامه های هسته‌ای مان هستیم، اما از پیشرفت‌های فنی و دانشمندان خودمان نخواهیم گذشت و آن را ارزان نخواهیم فروخت."

سخنان مهم تر را اما عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده‌ هسته‌ای ایران گفت. او با بیان اینکه تیم مذاکره کننده ایران از دستورالعمل‌های لازم برای اینکه بتواند این گفت‌وگوها را به نتیجه برساند، برخوردار است، گفت: " اگر به خاطر اعتماد‌سازی محدودیت‌هایی را قبول کنیم، برای یک دوره‌ زمانی مشخص و موقتی خواهد بود."

وی تاکید کرد: "ما اعتماد‌سازی می‌کنیم تا طرف مقابل ما مطمئن شود که برنامه‌ صلح آمیز هسته‌ای ما به سمت مقاصد نظامی نخواهد رفت. طرف مقابل قطعا این موارد را به عنوان برد و دستاورد خود می‌تواند معرفی کند و ادعا کند که مانع ساخت بمب اتمی از سوی ایران شده است."

اظهارات عراقچی درباره پذیرش محدودیت ها برای دوره موقت و همچنین اشاره به رویکرد احتمالی غربی ها پس از مذاکرات به خوبی نشان می دهد تیم ایران مایل است در طول سه هفته آینده توافق جامع هسته ای را امضا کند، ولو با سرزنش هایی در داخل و خارج از کشور مواجه شود.

مجید تخت روانچی، دیگر عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران هم در گفت و گو با ایسنا با تاکید بر اینکه ایران محدودیتی ‌را در قالب این گفت‌وگوها برای همیشه و مادام‌العمر نمی پذیرد، گفته است به هیچ‌وجه اجازه نمی‌دهیم مباحثی که به مسایل دفاعی کشور ما مربوط می‌شود در مذاکرات مطرح شود.

تاکید بر عدم طرح مسائل دفاعی مانند برنامه موشکی یکی از برگ های برنده ای بوده که تیم هسته ای دولت روحانی سعی کرده در محافل داخلی کشور رو کند و آن را نشانه ای پایبندی این تیم به خطوط قرمز ترسیم شده از سوی رهبر ایران جلوه دهد. این رویکرد تا حدودی در اعتمادزایی محافل داخلی به تیم هسته ای ایران موفق بوده است.

با وجود چنین نشانه هایی، در ایران اما کماکان بازار گمانه زنی و پیش بینی درباره مذاکرات داغ است. محمدصالح جوکار، نماینده اصولگرای تندرو عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با تاکید بر اینکه مذاکرات پیش رو به نتیجه نمی رسد، علت شکست مذاکرات را کارشکنی‌ها، زیاده‌خواهی‌ها و زیاده‌طلبی‌ها از سوی آمریکایی‌ها اعلام کرد.

نقوی حسینی، سخنگوی این کمیسیون هم با تکرار این پیش بینی گفت: " آمریکایی‌ها با زیاده‌خواهی‌های خود قصد دارند دیپلمات‌های کشورمان را در صورت به نتیجه نرسیدن، مقصر جلوه دهند. در حالیکه آمریکایی‌ها به دنبال به بن‌بست رساندن مذاکرات هستند."

انتشار یادداشت جان کری، وزیر امور خارجه امریکا، در روزنامه واشنگتن پست هم در داخل ایران با واکنش منفی مواجه شده است. سایت مشرق نیوز که توسط اصولگرایان تندروی نزدیک به سپاه اداره می شود با انتقاد شدید از این یادداشت، نوشته است این یادداشت لحن تند و مطالبه گرانه ای که با حسن نیت و روند تعاملی برای توافق نهائی سازگار نیست.

رسانه های اصولگرا همچنین سخنان فواد ایزدی، کارشناس سیاسی نزدیک به محافل تندروی اصولگرا را برجسته کرده اند که گفته است: "برد- برد یک نظریه بازی است. حقیقتا من در مورد مذاکرات هسته‌ای به این واژه باور ندارم. سوابق آمریکا و بعضی از کشورهای ۱+۵ نشان داده است که این کشورها به فکر سرنگونی ایران هستند و در حقیقت این کشورها سیاستشان را عوض نکرده‌اند و می‌خواهند از طریق هسته‌ای بر کشور ایران فشار وارد کرده تا به هدف شان برسند."

با وجود این بدبینی های ریشه دار، در روزهای اخیر، اصولگرایان تندرو در ایران لحنی معتدلانه در قبال رویکرد تیم هسته ای ایران اتخاذ کرده اند و در اظهارنظرهایش بیشتر دولت آمریکا را مسئول شکست احتمالی مذاکرات معرفی می کنند.

پیش از این محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران هم گفته بود در صورت شکست مذاکرات، جهان متوجه می شود که مسئول شکست آمریکایی ها بوده اند. همسویی اظهارات ظریف و تندروها اتفاقی نیست، آنها در هفته های اخیر به تفاهم بیشتری رسیده اند، در واقع تندروها قانع شده اند که ظریف حداقل در پرونده هسته ای، کاملا تحت فرمان آیت الله خامنه ای رهبر ایران عمل می کند.

حسن روحانی، رئیس جمهور ایران هم دیروز با حمایت از تیم مذاکره کننده خطاب به منتقدان دولتش گفته بود: "تیم مذاکره‌کننده کشور، برای حرف زدن با شش قدرتی که در برابر ما هستند، کاملا تخصص و تجربه کافی دارد و سبک و سیاق مذاکره را می‌داند."

همچنین دیروز و امروز خبرگزاری دولتی ایرنا با انتشار مصاحبه های متعدد با کارشناسان حوزه هسته ای، با خوشبینی نسبت به توافق اظهار امیدواری کرده است. کارشناسان نزدیک به دولت به ایرنا گفته اند که توافق هسته ای کلید توافق و همکاری ایران و آمریکا در بحران های منطقه ای و جهانی است.

ارزیابی کلی فضای رسانه ای و سیاسی ایران نشان می دهد در حال حاضر فضای سیاسی داخل ایران ولو از جانب اصولگرایان تندرو از آمادگی بیشتری برای پذیرش یک توافق هسته ای برخوردار است.

در ماه های گذشته، انتقادات گسترده فنی و سیاسی مطرح شده، مذاکره کنندگان هسته ای به تشریح اقدامات خود پرداخته اند، درک طرفین در داخل کشور از خطوط قرمز احتمالی قوی تر شده و لحنی آرام تر درباره یکدیگر اتخاذ کرده اند.  از این منظر محمدجواد ظریف و همکارانش با روحیه ای قوی و اطمینان بخش تر می توانند با طرف های غربی مذاکره کنند. معنای چنین فضایی یک پایان خوب نیست ولی در دور پایانی ماراتن مذاکرات هسته ای وین، حداقل می توان آن را یک شروع خوب حسابش کرد.