عباس عبدی، تحلیلگر باسابقه و یادداشت نویس روزنامه، در گفت وگو با ایران وایر با شرح دلایل شگفتی در خصوص انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور ایران در میان تحلیلگران می گوید که «فضای بسته در میان منتقدین چندان کم رنگ تر از فضای بسته در میان حکومت و درداخل کشور نیست.» او همچنین در خصوص اینکه آیا روحانی اصلاحطلب است یا محافظهکار میگوید که روحانی «محافظهکار اصلاحطلب شده» است.
متن کامل این مصاحبه* را در زیر می خوانید:
- امیدمعماریان: شماری از تحلیل گران مسائل ایران از نتیجه انتخابات ریاست جمهوری اخیر شگفت زده شدند، چون انتظار داشتند نام کاندیدای دیگری از صندوق رای بیرون بیاید. دلیل این شگفتی چیست؟ چه عناصری را در فهم نظام سیاسی ایران نادیده گرفتند یا در محاسبات خودشان نیاوردند؟
عباس عبدی: علت اين شگفتي در رفتار مردم نيست، بلكه در بياطلاعي ناظران و تحليلگران است. اولين آن غلبه نفرت و شيفتگي بر تحليل است. بسياري از اين تحليلگران پيش از آن كه تحليل كنند، كنشگر بودهاند که يا بر كوره نفرت نسبت به حكومت دميدند، يا آن كه فضاي شيفتگي از خود را عطرآگين كردند. لذا لحظهاي هم حاضر نشدند كه اسطورههايي را كه براي كنشگري ساخته بودند مورد سوال قرار دهند. علت ديگر آن فقدان آزادي بيان بود. به نظر من فضاي بسته در ميان منتقدين چندان كمرنگتر از فضاي بسته در ميان حكومت و داخل كشور نيست. من كساني را ميشناسم كه در آن طرف مرزها وقتی که خصوصي نظر ميدهند، ميگويند از ترس ديگران جرئت نداريم برخي از حرفها را بزنيم. علت ديگر هم فقدان مشاركت مؤثر است. درباره هر يك از اين عوامل بايد جداگانه شرح دهم.
- معماریان: بین رسانه ها و شخصیت های جناج محافظه کار و اصلاح طلب در اینکه آیا آقای روحانی اصلاح طلب است یا محافظه کار روایت های مختلفی مطرح است و هرکدام او را نزدیک به خود می دانند. ولی آقای روحانی، بر اساس نزدیکی به کدام لایه های اجتماعی سیاسی و چه نوع مطالباتی توانست رای ۱۸ میلیونی کسب کند؟
عبدی: محافظهكار اصلاحطلب شده است!! به طور كلي بحث درباره خصوصيات رواني و فكري اشخاص مشكلات را حل نميكند. مگر احمدينژاد را فراموش كردهايد؟ از كجا به كجا رسيد؟ به نظر من محور اصلي آراي آقاي روحاني ترس از تداوم وضعيت موجود و كوششي براي برون رفت از اين وضع بود. آیا اصولگرایان منادی این شعار بودهاند یا خودشان مسئول بروز این وضع دلهرهآور هستند؟
- معماریان: با توجه به روشنگری هایی که در خصوص برنامه هسته ای ایران و مسیری که طی سالهای گذشته طی شده و موضوع تحریم های روزافزون درجریان مناظرههای انتخاباتی، به نظر شما آقای روحانی آیا امکان این را خواهد داشت که انعطاف پذیری یا امکان مانور بیشتری در این زمینه برای حل مشکلات جاری داشته باشد؟
عبدی: اين امكان به صورت بالقوه وجود خواهد داشت. بايد آن را فعلیّت بخشید و فراهم كرد، نه اين كه آن را توي سيني ميگذارند و تقديم ميكنند.
- معماریان: اگر بخواهید ترتیبی از اولویت های اصلی مردم در انتخابات ریاست جمهوری ارائه کنید این اولویت ها کدامند؟ نقش شخصیت یا کاراکتر کاندیدا در انتخابات ایران چقدر است؟
عبدی: اولويت اصلي مردم اقتصاد و معيشت است، ولي راه حل آن در سياست و مشكل دوپارگي موجود به علاوه پذيرش عقلانيت ابزاري در اداره امور كشور است. نقش شخصيت نامزدها هم فقط 30 درصد از كل آراست (اين درصدها فقط برداشت من است، چون هيچ راهي براي سنجش آن نيست) ولي ظرفيت نامزد برای این كه بتواند رأي تشكيلاتي گروهها را به خود جلب كند (30 درصد) و همچنین بتواند رأي گفتماني ايجاد كند (50 درصد) هم مهم است.
- معماریان: دراین انتخابات چطور؟
عبدی: در اين انتخابات آقاي روحاني تقريباً 15 درصد رأي شخصي خود را به همراه 15 درصد رأي تشكيلاتي و 20 درصد رأي گفتماني توانست كسب كند.
- معماریان: به نظر شما به خاطر چه دلایلی شورای مشورتی اصلاح طلبان آقای روحانی را به آقای عارف ترجیح داد و پیام این انتخاب چه بود؟
عبدی: از پاسخ دادن به اين پرسش در حال حاضر معذورم.
- معماریان: بسیاری از هواداران آقای روحانی، در گردهمایی های ایشان شعارهایی درخصوص حقوق مدنی سیاسی بخش هایی از مردم دادند که پس از انتخابات ۸۸ نادیده گرفته شده بود. با توجه به اینکه در ایران قوه قضاییه مجزا از قوه مجریه است آیا روحانی در این زمینه می توانند اقدام جدی بکنند؟ آیا این پشتوانه مردمی گسترده می تواند کمکی در این زمینه به ایشان کند؟
عبدی: مگر قرار است آقاي روحاني هر كاري را انجام دهد؟ پس حوزه عمومي و مردم چه كاری بايد انجام دهند؟ مگر با چند دقيقه وقت صرف کردن برای رأي دادن مشكلات كشور حل ميشود؟ همين كه آقاي روحاني با مواردي كه در اختيار خودش نيست نيز همراهي كند مهم است.
- معماریان: تحریم های اقتصادی را تا چه تاثیر گذار در نابه سامان بودن وضعیت اقتصادی می دانید؟ و آیا با توجه به تحولات اخیر امکان آن را می بینید که شرایطی پیش بیاید که این تحریم ها برداشته شود؟
عبدی: مشكلات اقتصادي در درجه اول معلول سياستهاي غيرعقلاني دولت بود. تحريمها تا حدود زيادي از همين امر ناشي ميشد. اين امكان براي كاهش يا متوقف كردن تحريمها هست، ولي نميتوانم به دقت بگویم که اوضاع چگونه خواهد شد. هر چند بسیار خوشبین هستم.
- معماریان: بسیاری از گروه های اجتماعی و سیاسی طی روزهای گذشته نامه ها و بیانیه هایی منتشر کرده اند و از آقای روحانی درخواست هایی مطرح کرده اند. نظرتان در مورد چنین اقداماتی و درخواست هایی چیست؟
عبدی: طرح اين درخواستها تا حدودي طبيعي است، ولي گمان ميكنم در كنار آن، عقلانيتي هم وجود دارد كه ميان واقعيات و درخواستها توازن برقرار شود. اصولاً رأي به آقاي روحاني نيز واجد همين عقلانيت است.
- معماریان: به نظر شما آیا انتخابات بازنده برنده داشت؟ چه کسی بیشترین باخت را کرد؟
عبدی: هر انتخاباتي برنده و بازنده دارد، ولي جمع جبري آن لزوماً صفر نيست. برنده اصلي در درجه اول مردم بودند و سپس حكومت. در ميان گروهها نيز اصلاحطلبان و اصولگرايان ميانهرو برنده اصلي بودند، تندروهاي دو طرف نيز بازنده شدند. البته اگر خود را هماهنگ كنند، آنان هم برنده خواهند بود. ولی فراموش نکنیم که بازی تمام نشده بلکه تازه آغاز شده است شاید از 12 راند فقط راند اول و دوم تمام شده است.
- معماریان: میلیون ها نفر در انتخابات شرکت نکردند. به نظر شما آقای روحانی یا پیروز انتخابات چه واکنشی به چنین افرادی باید داشته باشد؟
عبدی: اول اين كه به نظر من مشاركت خيلي بالای انتخاباتي در كشورهايي مثل ما تا حدودي ناشي از نارساييهاي سياسي است، زيرا اين نوع مشاركت در فضاي دوقطبي شكل ميگيرد كه عارضهاي جدي براي سياست در ايران است. اين مقدار مشاركت معقول و منطقي بود. برخي از روي اعتراض نميآيند، برخي هم چندان مشاركتجو نيستند و دلايل ديگر هم هست. ولي رئيس جمهور كه نبايد ميان آنها تمايز بگذارد. همه شهروند این کشور هستند.
- معماریان: بسیاری در آمریکا می خواهند بدانند که چه گامی باید برداشته شود که به بهبود شرایط کمک کند. به نظر شما آمریکا چگونه می تواند به تسریع حل مشکلات بین دوکشور کمک کند و چگونه باعث خراب تر شدن اوضاع خواهد شد؟
عبدی: روشن است كه من نميتوانم براي آمريكاييها تعيين وظيفه كنم. ولي انتظار دارم كه سعي در تخريب فضاي ايران نكنند. ما مشكلات زيادي داريم ولي خودمان بايد آنها را حل كنيم. اگر در صدد تحقير ايران باشند، پاسخ مثبتي نخواهند گرفت. ولي شايد فرصت دادن به دولت جديد براي استقرار بتواند اوضاع را بهبود بخشد.
* این مصاحبه به صورت کتبی و از طریق ای میل انجام شده است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر