نامش «دریا» است و 22 ساله. نامش ایرانی است اما خودش اکراینی. زاده کشوری است که این روزها شاهد کُشتار بسیار و انقلابی نو است. آخرین بار برای تعطیلات کریسمس به خانه رفت؛ وقتی هنوز «ویکتور یانوکوویچ» از کاخ ریاست جمهوری فرار نکرده بود و هزاران معترض مثل این روزها در «میدان استقلال» جمع بودند.
به خاطر کلاسهای دانشگاه، مجبور شد به آلمان برگردد اما این روزها دلش پیش وطن است؛ جایی که برخلاف کریسمس، این روزها بوی خون میدهد و اوضاع با سقوط یانوکوویچ، در هالهای از ابهام فرو رفته است. میگوید: «هر روز بعدازظهر، بعد از آن که پدر کارش تمام میشود، همراه مادرم خرید میکنند، بعد به میدان استقلال میروند و خریدها را بین مردم تقسیم میکنند.»
مردمی که در میدان استقلال استقامت میکنند، نیازهای خود را مرتب در صفحههای فیسبوک مینویسند تا دیگران بدانند چه چیزی باید خریداری شود. پدر و مادر دریا هم بر اساس همین نیازها، خرید میکنند:«هنوز به خانه نرسیدهاند که خبردار میشوند بیمارستانی نیاز به کمک دارد. پدر و برادرم راهی بیمارستان میشوند تا در جابهجا کردن مصدومان کمک کنند. بیمارستان به مردانی هم نیاز دارد که از درهای آن در برابر نیروهای پلیسی که برای انتقال مصدومان به زندان، به آن جا میروند، پاسداری کنند.»
مردم دو دسته شدهاند: عدهای که مستقیما مبارزه میکنند و عدهای که اگر توانایی جنگیدن ندارند، از آنهایی که میجنگند با هرچه در توان دارند، پشتیبانی میکنند.
همان شب، وقتی پدر و مادر دریا به سمت میدان استقلال در حرکت بودند، ماشینی از آنها تقاضای کمک میکند. مقدار زیادی تایر خودرو در صندوق داشته است که خواهش میکند هرکس یکی از آنها را تا «میدان» ببرد. اهالی میدان برای ایستادگی در برابر گازاشکآور، به این تایرها نیاز دارند.
دریا به من عکس جوانی را نشان میدهد؛ همکلاسی دانشگاهش. چند روز قبل در فیسبوک مینویسد که در راه میدان استقلال است، بعد از چند روز بیخبری، حالا میدانند مجروح شده و در بیمارستانی بستری است.
با این که انتقال و به اشتراک گذاشتن هرگونه خبر درباره تجمعها و اعتراضها ممنوع است اما همچنان فیسبوک یکی از پرهوادارترین راههای خبررسانی در اکراین است. معترضان تهدید کردهاند که اگر فیسبوک فیلتر شود، همه «کیاف» در میدان استقلال جمع خواهند شد .
این همه هزینه برای چه؟
همهچیز از نوامبر سال گذشته شروع شد. پارلمان اکراین که در دست حزب حاکم بود، شرط اول اتحادیه اروپا برای عضویت در این اتحادیه را تصویب نکرد. براساس خواسته اتحادیه اروپا، اکراین میبایست «یولیا تیموشنکو»، نخستوزیر پیشین زندانی خود را آزاد و برای معالجه به آلمان منتقل میکرد. اما این شرط به تصویب نرسید و مخالفان دولت، یعنی همان موافقان پیوستن به اتحادیه اروپا در شبکههای مجازی شروع به اعتراض کردند.
یکی از روزهای پس از رد درخواست اتحادیه اروپا از سوی پارلمان اکراین، «مصطفی نَیّم»، خبرنگار افغانالاصل اکراینی در فیسبوک خود نوشت: «اگر واقعا این همه مخالف هست، میتوانیم امشب برای نشاندادن اعتراض خود در میدان استقلال جمع شویم.»
این پیشنهاد با استقبالی همراه شد که شاید خود او را هم شگفتزده کرد. کامنت بعدی مصطفی نیّم این بود که: «اگر هزار نفر این پست را لایک کردند، به میدان میرویم.»
شب بیستویکم نوامبر، بیش از هزار نفر از شهروندان کیاف در میدان استقلال جمع شدند و بسیاری از آنها از همان شب تا کنون آن جا هستند.
بیستوهشتم ماه نوامبر، اجلاس رهبران اتحادیه اروپا در «ویلنیوس»، پایتخت کشور لیتوانی تشکیل شد اما با وجود برنامه قبلی دولت اکراین، «موافقتنامه تجارت آزاد» را امضا نکرد و تا روز آخر اجلاس، موضع خود را تغییر نداد.
جمعه بیست و نهم نوامبر، هزاران اکراینی برای اعتراض به یانوکوویچ، با دست گرفتن پرچم اتحادیه اروپا، به معترضان پیوستند. یانوکوویچ اعلام کرد که روسیه بر اکراین فشار آورده است که این توافقنامه را امضا نکنند.
بعد از ساعت 10 شب، پلیس ضد شورش با باتوم معترضان را پراکنده کرد. این اولین درگیری پلیس و مردم بود که منجر به دستگیری حدود 30 نفر و مجروح شدن تعدادی از معترضان شد.
آن شب، سران معترضان یکشنبه بعدی را برای راهپیمایی میلیونی تعیین کردند و مخالفان دولت که از فیسبوک برای خبر کردن بقیه استفاده میکردند، تنها یک روز وقت داشتند تا هموطنان خود را برای شرکت در این راهپیمایی تشویق کنند.
حالا خواسته مخالفان چیزی بیشتر از پیوستن به اتحادیه اروپا بود؛ آنها میخواستند رییسجمهور وقت برکنار و انتخابات زود هنگام برگزارشود.
از سوی دیگر، یولیا تیموشنکو، نخست وزیر پیشین اوکراین در پیامی که دخترش آن را خواند، از مردم کشورش خواست که تا برکناری دولت آرام ننشینند.
در روزهای بعد، معترضان ساختمان شهرداری و شورای شهر کیاف را تسخیر کردند، مجسمه لنین را پایین کشیدند و ساختمانهای دولتی را محاصره کردند.
دولت، تجمع بیش از 10 نفر، رانندگی بیش از 5 خودرو در کنارهم و انتشار اطلاعات از درگیریها را ممنوع اعلام کرد.
نخستوزیر استعفا کرد، رییس جمهور به سران مخالفان پیشنهاد نخستوزیری داد و بسیاری از معترضان دستگیرشده را هم آزاد کردند.
در درگیرهای روزهای نوزدهم و بیستم فوریه، بیش از 100 نفرکشته و هزاران نفر زخمی شدند. درپی آن، امریکا و کشورهای اروپایی حسابهای مسوولان دولتی را بلوکه و آنها را لغو روادید کردند. ارزش پول اکراین سقوط کرد اما خیابانها همچنان در دست معترضان است. آنها گفته بودند که تا برگزاری انتخابات مجدد، به خانه باز نمیگردند.
شبکههای اجتماعی، موتور معترضان
دریا میگوید: «آن چه به معترضان نیرو میدهد، ترس از بازگشتن به دوران کمونیستی و سلطه روسیه است.»
آگوست ۱۹۹۱، کشور اکراین بعد از70 سال، از سلطه اتحاد جماهیر شوروی درآمد و اعلام استقلال کرد؛ بدین معنا که تجربه زندگی کمونیستی هنوز در خاطر نسل اول و دوم اکراینیها وجود دارد.
سن دریا به اندازه سن آزادی کشورش است اما او هم در این مدت کوتاه، تغییرات زیادی را دیده که آخرین آنها، «انقلاب نارنجی» اکراین در سال 2004 بوده است.
از آغاز درگیریها در اکراین، همه از او درباره چگونگی سازماندهی اعتراضها میپرسند: «ما مردمی هستیم که دستکم در 20 سال اخیر شاهد تغییرات سیاسی فراوانی بودهایم؛ مردمی که تمام روزهای انقلاب نارنجی را هم در همین میدان استقلال شب و روز گذراندهایم. هرآن چه این روزها اتفاق میافتد، حرکت خود مردم است. اصولا مشکل معترضان این است که حزب سازمانیافتهای ندارند، بنابراین کسی آنها را هدایت نمیکند. اما آنها تجربه انقلاب نارنجی را دارند و با آن تجربه، میدانند که چگونه از هم پشتیبانی کنند؛ برای نمونه، شب اولی که معترضان تصمیم گرفتند تا صبح در میدان استقلال بمانند، چند خانم سالمند تعدادی ساندویچ درست کردند و برای تحصن کنندگان میدان استقلال بردند. این آغازی شد که دیگران هم بیاموزند که اگر نمیتوانند آن جا بمانند، نیازهای آنها را برطرف کنند.«
ترس از بازگشت به گذشته چنان در وجود معترضان رخنه کرده است که با گذشت سه ماه مبارزه شبانهروزی، با وجود دیدن غمگینترین صحنهها، شکنجهشدن تعدادی، کشته شدن دهها نفر و زخمی شدن صدها تن، مردم هنوز دست از مبارزه برنداشتهاند؛ مقاومتی که نشان دادهاند خودشان را هم غافلگیر کرده است.
دریا میگوید: «وقتی میبینی مردم چگونه از همه چیز خود برای آیندهای بهتر میگذرند، این که مثلا بوتیک فلان مارک معروف، یک درمانگاه کوچک شده، درآشپزخانه گرانترین رستورانها برای معترضانی که روزها است در خیابانها هستند، غذا تهیه میشود و بسیاری از مردم، خانوادههای خود را رها کردهاند و مبارزه میکنند، به هموطنانت افتخار میکنی.»
درگیریهای خیابانی و سلطه دولت جدا از این که باعث شده مردم در راستای اهداف خود، از شبکههای ارتباط جمعی استفاده بهینه کنند، سبب ابتکارات جالبی هم شده است؛ برای نمونه، «اتومیدان» مثل باقی اتفاقات اکراین، در فیسبوک سازماندهی شد. ماجرا این بود که عدهای از مردم تصمیم گرفتند هم زمان با ماشینهای خود به سمت کاخ ریاستجمهوری حرکت و خیابانهای اطراف آن را مسدود کنند و با بوقهای ممتد، مانع آرامش ساکنان کاخ شوند. یا این که عدهای از خبرنگاران و دستاندرکاران تلویزیون ملی اکراین در جریان این درگیریها، از کار دولتی کنارهگیری کرده و با راهاندازی یک تلویزیون آنلاین، سعی در اطلاعرسانی بدون سانسور دارند.
دریا میگوید: «برای هموطنانش، این تلویزیون که برنامهها را از راه یوتیوپ منتشر میکند و همچنین فیسبوک و توییترِافرادی که مستقیم از میدان، صفحه خود را به روز میکنند، مطمئنترین منابع خبری رویدادهای این روزهای اکراین هستند.»
شاید پایانی خوش
بیست یکم فوریه ، به نظر میرسد مخالفان به آن چه میخواستند رسیدهاند؛ «دویچهوله» خبر میدهد: «مجلس اوکراین طرح آزادی یولیا تیموشنکو، نخستوزیر پیشین این کشور را تصویب کرد.»
به نوشته همین خبرگزاری، «ساعاتی پیش از اقدام مجلس، یانوکوویچ، رییسجمهور اوکراین در جریان مذاکره با رهبران اپوزسیون، سند برگزاری انتخابات پیش از موعد ریاستجمهوری و مجلس و نیز اصلاح قانون اساسی را تصویب کرده است.»
خانواده دریا به او گفتهاند: «هنگامی که به معترضان گفته شد دولت کنونی برای اجرای مفاد این توافقنامهها تا پایان سال جاری وقت دارد، معترضان دوباره سکوت را شکستند و گفتند 10 ماه برای ماندن کسی که دوستان ما را کشته، زمان زیادی است.»
اعتراض دوباره مردم جواب داد؛ جمعه 21 فوریه، تیموشنکو آزاد شد و او همان شب در میدان استقلال برای مردم سخنرانی کرد. او در صحبتهای خود از مردم خواست تا احقاق خواستههاشان، میدان را ترک نکنند.
شنبه 22 فوریه، مجلس رای به عزل ویکتور یانوکوویچ داد و تاریخ 25 ماه مه را برای انتخابات تعیین کرد.
خبرگزاری «اینترفکس» اوکراین گزارش داد: « ماموران مرزی در "دونتسک" از پرواز هواپیمای حامل یانوکوویچ جلوگیری کردهاند. گویا یانوکوویچ میخواهد به روسیه فرار کند. از طرفی، از نزدیکان او خبر رسیده است که او در "خاروک"، شهری در شرق اکراین است و قصد ترک کشور را ندارد. هزاران نفر از شهروندان خاروک نیز در حمایت از او راهپیمایی کردهاند.»
پارلمان اوکراین 23 فوریه با اکثریت آرا، «الکساندر تورچینف»، رییس پارلمان را به عنوان رییسجمهور موقت کشور برگزید و «آرسن آواکوف»، حقوقدان مخالف دولت را تا زمانی که ائتلاف جدید شکل بگیرد، به سمت وزارت کشور منصوب کرد.
با این حال، مردم هنوز در میدان هستند. دریا میگوید: «تغییر موضع یک شبه پارلمان، مردم را به صداقت آنها مشکوک کرده است. مردم از کودتا میترسند؛ نگرانند که از اعتمادشان به نمایندگان اپوزسیون سوء استفاده شود. از سوی دیگر، باید مطمئن بشوند خونهایی که ریخته شده، بیهوده نخواهد بود. پس اعلام کردند تا انتخابات و برروی کار آمدن دولتی دموکرات و آزادی تمام کسانی که در این مدت دستگیر شدهاند، برای کنترل تمام حرکات دولت موقت، در میدان میمانند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر