آیا احمدی نژاد ترامپ ایران می شود؟

«محمدرضا خاتمی»، فعال اصلاح طلب به خبرگزاری «ایرنا» گفته است: «با اطمینان می توانم بگویم اگر احمدی نژاد بار دیگر نامزد شود، هیچ اصول گرایی دیگر پشت وی نخواهد بود.»

آیا می توان چنین پیش‎بینی را درست دانست؟

چند ماه پیش، در فضای انتخابات ریاست جمهوری امریکا نیز چنین ندایی شنیده می شد. پیش بینی بسیاری از کارشناسان این بود که هیچ جمهوری خواهی پشت سر «دونالد ترامپ» نخواهد ایستاد. اندک اندک اما با افزایش اقبال اجتماعی به ترامپ، انتشار نتایج برخی نظرسنجی ها و احتمال برنده شدن او مقابل «هیلاری کلینتون»، فضا تغییر کرد و برخی چهره های سرشناس جمهوری خواه، از جمله «پل رایان»، رییس مجلس نمایندگان امریکا حرف های قبلی خود را پس گرفتند و از ترامپ اعلام حمایت کردند.
دلیل آن ها ساده است، نمی خواهند هیلاری کلینتون و یا هر دمکرات دیگری رییس جمهور امریکا شود.

در ایران هم اصول گرایان ایرانی در حال حاضر یک مجمع الجزایر بدون ملکه هستند. «علی لاریجانی»، رییس مجلس شورای اسلامی اخیرا گفته است در تلاش بوده در ائتلاف با «علی اکبر ناطق نوری»، «علی اکبر ولایتی» و «مرتضی مقتدایی» یک جریان سیاسی جدید راه بیاندازد ولی ناموفق بوده است. این تلاش نشان می دهد که چهره های ارشد اصول گرا دسته بندی کنونی را قبول ندارند.
در دسته بندی کنونی، در راس جناح میانه رو، «محمدعلی موحدی کرمانی»، دبیرکل «جامعه روحانیت مبارز» ایستاده است و در راس جناح تندرو، «محمدتقی مصباح یزدی». ولی آن ها به این جمع چهار نفره دعوت نشده بودند و خبری از «محمد یزدی» و «احمد جنتی»، دو روحانی تندروی دیگر هم نبوده است.

در فعالیت های رسانه ای اصول گرایان، نام «سعید جلیلیِ» تندرو و «محسن رضاییِ» میانه رو بیش تر شنیده می شود. آن ها هم دعوت نشده بودند. در میان مسوولان مشهور اصول گرا نیز نام «محمدباقر قالیباف» و «غلامعلی حدادعادل» در سال های اخیر بیش تر شنیده شده است ولی این دو نفر هم به این جمع دعوت نشده اند. چهره های ریز و درشت دیگری هم وجود دارند مانند «علیرضا زاکانی» که محور بخشی از تندروها بوده است، «محمدرضا باهنر» که رویای تشکیل یک حزب فراگیر اصول گرا را در سر می پرورد و محمود احمدی نژاد که هواداران خاص خودش را دارد. نام چهره های نزدیک به سپاه پاسداران مانند «قاسم سلیمانی» و «پرویز فتاح» هم در ماه های اخیر شنیده شده است.

بسیاری از این نام ها در حال حاضر یک بخش از جریان اصول گرایی را به دنبال خود می کشند و شماری از آن ها تحت هیچ شرایطی حاضر به ائتلاف با یک‎دیگر نیستند و زیر پرچم کسی هم قرار نمی گیرند.

اختلاف در میان اصول گرایان به نحوی گسترده شده که تقریبا دسته بندی آن ها مشکل است. در حال حاضر به طور عمده، آن ها به دو دسته میانه رو و تندرو تقسیم بندی می شوند ولی مشخص نیست که محسن رضایی،  محمود احمدی نژاد، پرویز فتاح و قاسم سیلمانی به کدام گروه تعلق دارند.‌ شاید بشود آن ها را به سه طیف اصول گرای میانه روی مخالف دولت، اصول گرای میانه روی موافق دولت و اصول گرای تندرو تقسیم بندی کرد ولی باز هم تکلیف چهره هایی چون محمود احمدی نژاد، پرویز فتاح و یا قاسم سلیمانی روشن نمی شود.

با این حال، در چنین فضای آشفته ای می توان با قاطعیت گفت از ۱۶ چهره اصول گرایی که در بالا نام برده شد، در حال حاضر هیچ کدام حاضر به حمایت علنی از محمود احمدی نژاد نیستند.

اما اگر معادله امریکایی این جا برقرار شود، یعنی لایه هایی از اصول گرایان به این نتیجه برسند که به هیچ وجه نباید حسن روحانی و یا یک اصلاح طلب رییس جمهوری آینده ایران باشد، آن گاه چه می شود؟
در چنین شرایطی، باز هم با قاطعیت می توان گفت ۸۰درصد چهره های نام برده شده حاضر به حمایت از محمود احمدی نژاد نخواهند شد و برخی از چهره های میانه رو اصول گرا در این کارزار در کنار حسن روحانی خواهند ایستاد.

حتی به اعتبار حوادث دهه گذشته، می توان با احتمال بالایی پیش بینی کرد اگر گزاره رییس جمهوری شدن احمدی نژاد ـ با احتمال ضعیف- درخواست علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی هم باشد،‌ باز هم طیف وسیعی از اصول گرایان به آن تن ندهند و حداقل سکوت کنند.

علی لاریجانی اخیرا گفته است کاندیداتوری احمدی نژاد هیچ جاذبه ای برای مردم ندارد و او چهره ناموفقی بوده است. برخی اصول گرایان خواستار آن هستند که پرونده تخلفات احمدی نژاد در دوران ریاست جمهوری وی به دادگاه برود. اصول گرایان می گویند ریشه بسیاری از اختلافات کنونی آن ها کارهای احمدی نژاد است و علت شکست های انتخاباتی این طیف هم این است که مردم ایران فکر می کنند آن ها هنوز از احمدی نژاد حمایت می کنند. در واقع، آن ها احمدی نژاد را دلیل سقوط سیاسی خود می دانند و حاضر نیستند دیگر با او پیوند دوباره ببندند. در عین حال، همکاری دوباره آن ها با احمدی نژاد می تواند در افکار عمومی هم ضربه موثری به اعتبارشان وارد کند. چون در طول پنج سال گذشته آن ها مهم ترین پرونده های فساد دولت احمدی نژاد را افشا کرده اند،‌ درباره ناکارآمدی او حرف زده اند، او را یک فرد غیرقابل اعتماد دانسته اند و گفته اند که احمدی نژاد به رهبر ایران وفادار نبوده و به آیت الله خامنه ای بی احترامی کرده است.

در چنین شرایطی، بازگشت به عقب و حمایت دوباره از احمدی نژاد می تواند سرآغاز یک سقوط دیگر سیاسی برای آن ها باشد. آن ها اکنون در موقعیتی نیستند که تن به یک بازی بدهند که نتیجه اش ممکن است باخت - باخت باشد. اگر احمدی نژاد ببرد، دوباره می گوید من بدون حمایت اصول گرایان برنده شدم و اگر بازنده شود که همگی با هم باخته اند.

«روح الله حسینیان»، مشهورترین روحانی تندرو حامی احمدی نژاد بارها تاکید کرده است احمدی نژاد برای این که دوباره کاندیدا و یا رییس جمهوری شود، نیازی به حمایت اصول گرایان ندارد. از این زاویه، حامیان احمدی نژاد اعتقاد دارند او اساسا شباهتی به وضعیت ترامپ ندارد. آن ها می گویند احمدی نژاد سبد رای خودش را دارد، از قدرت تاثیرگذاری بر افکار عمومی برخوردار است و می تواند خودش را به فضای سیاسی تحمیل کند. البته این فقط یک ادعا است.
در انتخابات سال ۸۴ و سال ۸۸ که احمدی نژاد پیروز میدان شد، پتانسیل اصول گرایان علیه او فعال نبود. او بارها ادعا کرده بود پیروزی خود را مدیون حمایت اصول گرایان نمی داند ولی این ادعا هیچ گاه واقعا سنجیده نشده است. در هر دو انتخابات، ظرفیت های رسانه ای اصول گرایان و کمک های لجستیکی نهادهای نظامی مانند سپاه و بسیج در خدمت احمدی نژاد بوده اند.

طرح کاندیداتوری او که در همین آغاز با مخالفت های جدی اصول گرایان ارشد مواجه شده، می تواند یک فرصت مهم برای سنجش چنین ادعایی باشد. حامیان احمدی نژاد نیز اکنون در حال تست چنین وضعیتی هستند. رفت و آمدهای سیاسی احمدی نژاد، سفرهای استانی، ادبیات رسانه های حامی او و حلقه ای که اطرافش وجود دارد، کماکان این پیام را از موضع بالا می فرستد که این اصول گرایان هستند که به احمدی نژاد نیاز دارند. آن ها هم‎چنین نیاز اصول گرایان به حذف حسن روحانی از ریاست جمهوری را مرتب تکرار می کنند تا با گره زدن به این دو نیاز، به هدف خود، یعنی تحمیل احمدی نژاد به اصول گرایان برسند. با این حال، مانند بسیاری از موارد دیگر، بخش مهمی از اصول گرایان کماکان توافق به نیازسنجی های تیم احمدی نژاد ندارند. او کماکان بختی برای این که ترامپ ایران باشد، ندارد.