وضعیت مجلس دهم بر اساس الگوی علم الهدی

احمد علم الهدی، امام جمعه مشهد دیروز گفت در بهشت خورشید و ماه نیست. بهشتی ها مانند اجسامی هستند که نورانیتی در خودشان دارند و آنها را نورانی می بینیم. درک این جمله مانند سایر جملات علم الهدی کار سختی است ولی شاید بتوان از آن برای درک وضعیت مجلس دهم که دیروز دور دوم انتخاباتش برگزار شد، استفاده کرد.  دیروز ۶۸ نماینده مجلس انتخاب شدند. سایت خبرآنلاین که توسط نزدیکان علی لاریجانی اداره می شود نوشته با احتساب نتایج دور دوم، لیست امید (اصلاح طلبان) در مجلس دهم ۱۲۲ نماینده دارد، اصولگرایان ۸۴ کرسی دارند و مستقل ها ۸۲ نفر. خبرگزاری تسنیم که نزدیک به سپاه محسوب می شود نوشته است ۱۵۵ نفر از نمایندگان اصولگرا یا متمایل به اصولگرایان هستند و ۱۳۴ نفر اصلاح طلب و اعتدالگرا هستند. تحلیل جهت گیری هر دو رسانه نشان می دهد که هر دو حامی ریاست علی لاریجانی در مجلس آینده هستند ولی آمارهایشان از نتایج انتخابات متفاوت است، چون اهداف دیگری دارند. 

در بهشت مجلس دهم، خورشید اصولگرا و ماه اصلاح طلبان نداریم. متاثر از وضعیت سیاسی ایران که آرایش مرزهای جناحی بهم ریخته، در مجلس دهم نیز شاهد آشفتگی سیاسی هستیم. بسیاری از نمایندگان در مجلس نورهایی از خودشان ساطع می کنند که می توانیم با کمک این نورها جهت حرکت شان را تشخیص بدهیم. در حال حاضر می توان حداقل پنج محفل را در مجلس دهم شناسایی کرد. 

گروه اول، اصولگرایان نوربالا هستند. این گروه که چهره هایی چون مجتبی ذوالنور، نماینده قم و یا حسین نقوی حسینی، نماینده ورامین هستند، مواضعی شبیه جبهه پایداری در مجلس نهم دارند. آنها دنبال تشکیل فراکسیون اصولگرایان هستند. در مجلس نهم غلامعلی حدادعادل، رییس این فراکسیون بود و اکنون احتمال دارد آنها چشم شان دنبال احمد امیرآبادی، نماینده قم باشد. در حالت عادی تعداد آنها بیش از ۳۰ نفر نخواهد بود ولی ترجیح شان این شده فراکسیون اصولگرایی تشکیل دهند که لاریجانی رییس آن باشد و همچنین پشت سر لاریجانی بایستند تا رییس مجلس دهم اصولگرا باشد. 

گروه دوم اصولگرایان نور پایین هستند. این طیف در مجلس نهم تحت عنوان فراکسیون رهروان ولایت شناخته می شدند. رییس شان کاظم جلالی، نماینده شاهرود بود که در این مجلس نماینده تهران است. دوست دارند کار فراکسیون شان را ادامه دهند و لاریجانی بالای سرشان باشد. منتها اگر بخواهند یک فراکسیون جدی تشکیل بدهند، می توانند تعدادی از مستقل های حامی دولت را به سمت خود جذب کنند و ممکن است رقیب دولت شوند. در واقع تلاش و مبارزه آنها، می تواند منجر به تشکیل دو رقیب ضعیف در مجلس شود و سودش به تندروهای موجود برسد. شاید لاریجانی بدش نیاید که رهروان ولایت و اصولگرایان را دور هم جمع کند و یک فراکسیون قوی تر تشکیل دهد ولی زخم و کینه های برجای مانده از قبل از انتخابات به اندازه ای هست که این ماموریت را بسیار دشوار کرده است. اگر چنین شود آنها به احتمال زیاد یک فراکسیون ۱۵۰ نفره خواهند داشت. 

گروه سوم اصلاح طلبان نور بالا هستند. این گروه از اصلاح طلبان تعدادشان زیاد نیست. آنها سابقه روشن تری از نظر فعالیت های اصلاح طلبی دارند و هسته مرکزی فراکسیون امید را تشکیل خواهند داد. این احتمال قوی وجود دارد که بتوانند یک فراکسیون ۱۲۰ تا ۱۳۰ نفر را تشکیل دهند. البته این فراکسیون در پیوند با گروه چهارم که اصلاح طلبان نور پایین هستند تشکیل می شود. این گروه با عنوان هایی چون حامی دولت، اعتدالگرا و مستقل شناخته می شوند. مشکل اصلاح طلبان در مجموع این است که بدنه ای فاقد تجربه سیاسی کافی دارند و فشارهای امنیتی بر چنین بدنه ای برای سکوت و یا خنثی بودن بالاست. همین مشکلات را طیف تندروهای اصولگرا دارند، چون رییس قدر ندارند، طیف اصولگرای معتدل هم این درد را دارند، چون علی لاریجانی خوب نمی داند هم رییس مجلس باشد و هم رییس یک طیف خاص در مجلس.

در میان اجسام و اشباح سرگردان مجلس دهم ستاره های سرگردانی چون علی مطهری را داریم که زمزمه هایی درباره تشکیل یک فراکسیون در مجلس دهم بر زبانش جاری شده است. او می تواند از طیف لاریجانی و اصلاح طلبان یارگیری کند و وضعیت را آشفته تر کند. بی تجربه و سرگردان بودن بدنه در عین حال به بازیگران ارشد مثل علی لاریجانی و محمدرضا عارف و حتی نیروهای موثر خارج از مجلس مثل حدادعادل و یا حسن روحانی این اجازه می دهد که راحت مجلس را کنترل کنند و یا بر رفتارش تاثیر بگذارند. 

فارغ از این پیش بینی های بلندمدت، در طول یک ماه آینده هم تلاش ها و لابی ها متوجه ریاست مجلس و هیات رییسه خواهد بود. کاظم جلالی، رییس طیف نزدیک به لاریجانی گفته است دنبال مدلی هستند که لاریجانی و عارف احساس شکست نکنند. این مدل می تواند دوره ای کردن ریاست باشد و یا اینکه ریاست با لاریجانی باشد و هیات رییسه نزدیک به عارف و یا اینکه سهم بیشتری در کمیسیون ها به طیف نزدیک به عارف بدهند. مسلم است هر مدلی در میان باشد، طیف لاریجانی نمی خواهد ریاست مجلس را از دست بدهد، محمدرضا عارف هم احساس می کند بالاخره حقش است بعد از این همه سال، گذشت و انصراف و سکوت، یک جایی به عنوان رییس تکیه دهد. این تمایل ها سبب خواهد شد یک رقابت زیرپوستی جدی که روکش دوستانه ای دارد در مجلس شکل بگیرد.  تا اینجا مشخص است که از وضعیت مجلس آینده همان چیزی را می توانیم درک کنیم که از جمله علم الهدی درباره بهشت درک کرده ایم. 

با این حال در مقام جمع بندی می توان گفت مجلس دهم شبیه هیچ کدام از مجلس های قبلی نخواهد بود. در این مجلس اکثریت بسیار شکننده ای از اصولگرایان داریم که در مقابلش یک اقلیت قوی و منسجم اصلاح طلب ایستاده است. مستقل ها هم در موضوع های مختلف می توانند به سمت اصولگرایان و یا اصلاح طلبان گردش کنند و آرای متفاوتی بدهند. 

اما یک نکته بسیار مهم نحوه رفتار مجلس آینده با برجام خواهد بود. در این زمینه می توان گفت موضع مجلس روشن تر است. اصلاح طلبان، حامیان دولت،‌ اصولگرایان نزدیک به لاریجانی و بسیاری از مستقل ها در طول انتخابات مواضع حمایتی از برجام داشته اند و در مجلس آینده هم این موضع را حفظ خواهند کرد. این دستاورد خوبی برای دولت است. فشار بر وزارت خارجه کاهش می یابد و تحرک نمایندگان مدافع برجام در مجلس می تواند فشارهای رسانه های تندروها در خارج از مجلس علیه برجام را کاهش و به دولت کمک کند از بچه اش بهتر مراقبت کند. بعید است در شرایط کنونی دولت چیزی بیشتر از این از مجلس بخواهد. نکته مهم دیگر این است که صداهای منتقد در حوزه سیاست داخلی بیشتر شنیده می شود.

علی مطهری پیش از انتخابات به درستی گفته بود حسن مجلس آینده است که اگر بخواهم درباره موضوعی نامه بنویسم، تنها نیستم. یک موضوع مهم می تواند رفع حصر باشد. این هم برای دولت روحانی خوشحال کننده است که اولا فشار افکار عمومی به ویژه در آستانه انتخابات مجلس آینده تنها متوجه دولت نخواهد بود و ثانیا فشار مجلس می تواند کمک کند برخی تغییرات سیاسی کابینه و پروژه های معطل مانده اش را سریع تر به نتیجه برساند. دم انتخابات ۹۶ دولت روحانی چیزی بیشتر از این از مجلس دهم نمی خواهد.