انتخابات دور دوم مجلس، ساکت و پیچیده

محمد خاتمی، رییس جمهور پیشین ایران امروز پیام انتخاباتی خویش را برای دور دوم انتخابات مجلس دهم شورای اسلامی صادر کرد. او در این پیام کوتاه از مردم خواسته است «حماسه» هفتم اسفند را تکرار کنند.

جمعه ۱۰ اردیبهشت قرار است ۱۳۸ کاندیدا برای تصاحب ۶۸ کرسی مجلس دهم رقابت کنند. این انتخابات در ۵۵ حوزه انتخابیه ۲۱ استان برگزار می شود.

نامشخص بودن آرایش سیاسی این دوره مجلس شورای اسلامی سبب شده که انتخاب این ۶۸ نفر از اهمیت بالایی برخوردار شود. اما با وجود اهمیت ظاهری، تاکنون تحرک خاصی از سوی جناح های سیاسی فعال برای رقابتی کردن انتخابات به چشم نمی خورد.

در حال حاضر ادعاهای سیاسی درباره تعداد نمایندگان متعلق به طیف های مختلف در مجلس زیاد است اما واقعیت ملموس این است که بخش عمده ای از رفتار سیاسی نمایندگان، در خود مجلس شکل می گیرد و یا تغییر می کند. در واقع، طیف های سیاسی اکنون در حال بازی با اعداد هستند که پیام های سیاسی و انتخاباتی خاص خود را دارد.

در حال حاضر اصول گرایان بر خلاف دور اول انتخابات مجلس دهم، در این دوره تاکنون لیست انتخاباتی منتشر نکرده اند و برنامه ای هم برای این کار ندارند. در این طیف، تقریبا هر کاندیدا دارد به صورت انفرادی کار خود را پیش می برد.

در حدفاصل انتخابات مرحله اول و دوم، در میان اصول گرایان تلاش های سیاسی در جریان بوده ولی روی دو موضوع تاکید داشته اند؛ نخست این که فراکسیون اصول گرایان تشکیل شود و دوم این که برخی اختلاف های درونی کاهش پیدا کنند و آن ها به لاریجانی نزدیک تر شوند.

رفتار انتخاباتی اصول گرایان می تواند دلایل متفاوتی داشته باشد؛ شکست سنگین آن ها در تهران، یک دلیل مهم است. آن ها می ترسند بازی لیست ها در دور دوم، مانند دور اول به شکل گیری یک شرایط دوقطبی انتخاباتی منجر شود و تاثیر منفی باخت لیست تهران در نتایج سراسر کشور، نتیجه را به ضررشان رقم بزند. لیست ندادن در عین حال اصطکاک آن ها با تیم «علی لاریجانی» را هم به حداقل می رساند و این چیزی است که آن ها در آستانه مجلس دهم بدان نیاز دارند.

در حال حاضر، حداقل سه گرایش متمایز سیاسی در مجلس وجود دارد؛ گرایش اصول گرایان، اعتدال گرایان و اصلاح طلبان. هدف اولیه اصول گرایان از عدم اصطکاک با لاریجانی می تواند این باشد که بتوانند از طیف اعتدال گرایان که شامل حامیان علی لاریجانی و حسن روحانی است، افرادی را جذب کنند و یا این که مانع از پیوستن اصول گرایان به این طیف شوند. همین بازی را طیف اصلاح طلب نیز دنبال می کند.

دعوای اصلی در ماه های آینده بر سبد طیف اعتدال گرا در مجلس است. اکثر چهره های مستقل که وارد مجلس شورای اسلامی شده اند نیز مایل هستند به همین عنوان سیاسی خوانده شوند. این پتانسیل کار لاریجانی و طیف حامی وی را برای تشکیل یک فراکسیون اعتدال گرا آسان می کند. آن ها مایل هستند مدل فراکسیون «رهروان ولایت» را در این مجلس هم تکرار کنند ولو با یک عنوان دیگر.

با این حال، مهم ترین مشکل آن ها با اصول گرایان نیست؛ فراکسیون رقیب آن ها در این مرحله، اصلاح طلبان هستند که می دانند در هر صورت فراکسیون رهروان ولایت، یک فراکسیون اصول گرا است و اگر اکثریت جدی را در مجلس کسب کند، تنها یک رقیب محترم خواهد بود و مصوبات و یا رفتار پارلمانی آن، منافع این طیف را به طور جدی تامین نمی کند.

چنین پیچیدگی هایی را اگر در کنار عزم «محمدرضا عارف» برای کاندیداتوری بگذاریم و نقش موثر چهره های مستقلی چون «علی مطهری» که اکنون از پتانسیل لازم برای تشکیل یک فراکسیون برخوردار است و نیزخشم و میل به انتقام گیری معدود تندروهای حاضر در مجلس دهم را در نظر بگیریم، متوجه می شویم مجلس آینده با وجود ظاهر آرامش، روزهای پردردسری را در پیش دارد. نشانه های این چالش ها از هم اکنون در بحث های مربوط به ریاست مجلس هویدا شده است.

اصلاح طلبان اما بر خلاف اصول گرایان، لیست انتخاباتی داده اند. آن ها در این مرحله از ۶۱ نفر حمایت کرده اند که به گفته «حسین مرعشی»، عضو شورای عالی انتخابات اصلاح طلبان، ۵۸ نفر از آن ها اصلاح طلب هستند. اظهارنظر مرعشی درباره سابقه سیاسی این ۵۸ نفر را نمی توان جدی گرفت ولی کاملا مشخص است که آن ها مانند دور اول، منسجم و با برنامه تر از اصول گرایان هستند.

با وجود رفتار منسجم انتخاباتی اصلاح طلبان،‌ آن ها در مجلس مشکلات خاص خودشان را دارند. طیف «کارگزاران» که زیر پرچم «اسحاق جهانگیری»، معاون اول رییس جمهوری فعالیت می کند، حاضر به میدان دادن بیش از حد به محمدرضا عارف و حمایت از او برای رسیدن به ریاست مجلس نیست. طیف «اعتدال و توسعه» که زیر عَلَمِ «محمدرضا نوبخت»، سخن گوی دولت است نیز در این ایام در کنار لاریجانی ایستاده است. برخی یاران علی لاریجانی که در دور اول از حمایت لیست «امید» برخوردار بودند هم حالا کنار رییس خودشان ایستاده اند.

این نمونه ها نشان می دهند که پتانسیل افتراق و اختلاف در میان آن ها کم نیست ولی فعلا این قدر باتجربه هستند که بتوانند اختلافات خود را مدیریت کنند.

هدف اصلی آن ها در این مرحله، رساندن تعداد نمایندگان طیف اصلاح طلب به حدی است که بتوانند یک فراکسیون تعیین کننده باشند. اگر آن ها بتوانند در این دور از مجموع ۶۸ کرسی، به ۳۴ کرسی دست یابند، می توانند با یک فراکسیون ۱۱۰ تا ۱۲۰ نفره، اعلام موجودیت کنند و تبدیل به یک نهاد کاملا تعیین کننده شوند.

اصلاح طلبان امیدوارند پیام امروز خاتمی، یخ موجود در فضای سیاسی را بشکند و به چنین اهدافی دست پیدا کنند. وقت کم است ولی بازی حساس.