نتانیاهو با این بیم زندگی می کند که هولوکاست بعدی همین دم ایستاده

«کارلو استرنگر» (Carlo Strenger)، پروفسور فلسفه و روان‎شناسی در دانشگاه «تل آویو» و یکی از اعضای «نظارت دائم بر تروریسم» وابسته به سازمان «فدراسیون جهانی دانشمندان» (World Federation of Scientists) است.

استرنگر در«هاآرتص»، روزنامه پیشرو و پرنفوذِ اسراییل، وبلاگ شخصی خود را دارد. او نوشته ها و مقاله های خود را در «نیویورک تایمز»، «گاردین» و «فارین پالیسی» نیز منتشر کرده است.

»ایران وایر» درباره توافق ایران با امریکا و دیگر قدرت های مهم جهان از او پرسیده است:

واکنش شما به توافق ایران و کشورهای گروه ۱+۵ چیست؟

من تمام جزییات ۱۶۰ صفحه متن قرارداد و ضمایم آن را که نخوانده ام ولی معتقدم که در این مقطع، هر توافق مناسب و معقولی بهتر از نبود توافق است. با وجود تحریم ها، رژیم [ایران] دیگر نمی توانست کار کند. روسیه و چین هم داشتند از صحنه بیرون می رفتند. بنابراین، از نگاهی کاملاً مصلحت اندیشانه مهم بود که به چنین توافقی دست یابند.

تا آن جایی که من متن توافق را خوانده ام، به نظرم کاملاً توافق معقولی است چون تضمین می کند سلب اعتمادهایی که ایران تا به حال در مسأله هسته ای مرتکب می شد، دیگر دست کم به این آسانی تکرار نخواهد شد. یادمان نرود که ایران با جامعه بین الملی مدت ها بر سر این موضوع بازی می کرد. با این حال، نباید این نکته را از نظر دور نگه داشت که اسراییل به هیچ وجه تنها کشوری نیست که از احتمال یک ایرانِ هسته ای احساس خطر می کند. عربستان سعودی، بیش ترِ کشورهای حاشیه خلیج فارس و ترکیه نیز به شدت در این مورد نگران هستند. همه ما واقعاً امیدواریم در صورتی که ایران به این توافق وفادار نماند، مبارزه ای تسلیحاتی به راه نیفتد.

ولی من مایلم موضوع را از منظر کلان تری هم ببینم. به نظر من، تلاش های بی وقفه پرزیدنت باراک اوباما برای توافق با ایران مبتنی بر یک فکر بسیار مثبت و سازنده بود؛ این که ایران پیش از هر چیز باید در جامعه بین المللی ادغام شود و این که وضع موجود نه فقط برای مردم ایران فاجعه بار است - این را هم بگویم که برای من میان مردم و رژیم ایران تمایز شفافی وجود دارد - بلکه یکی از منابع اصلی تنش در دنیا هم محسوب می شود.

نباید از یاد ببریم که ایران در حوادث بسیاری در خاورمیانه، از بمب گذاری در سفارت اسراییل در بوینس آیرس گرفته تا حمایت از سازمان های مختلف تروریستی نقش داشته است. امید اوباما این است که از طریق ایجاد یک رابطه مثبت با ایران، بتواند این کشور را در مسیری قرار دهد که به نفع همه باشد. من منطقِ پشتِ این نگاه را می فهمم و به طور کلی، مدافع آن هستم ولی در عین حال محتاط هم هستم.

از نگاه مثبت پرزیدنت اوباما حرف زدید؛ نظرتان در مورد مخالفت و مقاومت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل علیه این توافق چیست؟

شرح حال های جالبی تا به حال درباره بنیامین نتانیاهو نوشته اند. نتانیاهو مردی است با یک جهان بینیِ به شدت مانوی؛ نیروهای خیر در مقابل نیروهای شر.

پدر او، «بنزیون نتانیاهو»، مورخی بوده که در تمام عمر خود به این نکته باور داشته که رهبران یهود در سراسر تاریخ یهود با نشناختن خطرهایی که یهودیان را تهدید می کرده، همواره مرتکب اشتباه های هولناکی شده اند و این عواقبِ مطلقاً فاجعه آمیزی در پی داشته است.

آقای نتانیاهو با این بیم زندگی می کند که هولوکاست بعدی همین دم ایستاده است. من فکر می کنم او واقعاً به این حرف باور دارد. نمی خواهد بازی در بیاورد، واقعاً اعتقاد دارد. او ایران را اصلی ترین خطر برای وجود اسراییل و یهودیان می داند.

البته دلایل محکمی وجود دارد که از مقاصد ایران نگران باشیم. همین چند روز پیش بود که آیت الله خامنه ای گفت حتی اگر توافق به دست آمد، معنایش این نیست که ایران جنگ خود را با امریکا ادامه نخواهد داد. نابودی اسراییل از اصول رژیم حاکم ایران است.

ولی نگاه یک جانبه و افراطیِ آقای نتانیاهو برای اسراییل عواقب منفی داشته است. رابطه او با اوباما و کاخ سفید به تدریج بد و بدتر شد تا آن جایی که در روند مذاکرات [بر سر برنامه هسته ای ایران]، اسراییل هیچ جایی برای عرض اندام نداشت. اگر نتانیاهو شرایط را طور دیگری پیش می برد، چه بسا اسراییل می توانست در روند مذاکرات، در مسایلی که در جهت نفع این کشور است، اثر بگذارد؛ مثل مسأله حمایت ایران از گروه های تروریستی. ولی  نتانیاهو به دلیل نگاه افراطی و سیاه-سفیدش، نتوانست از این موقعیت استفاده کند.

حالا که توافق انجام شده، نتانیاهو چه گزینه هایی پیش رو دارد و احتملاً کدام گزینه ها را در پیش می گیرد؟

یک گزینه این است که توافق را از طریق کنگره امریکا به هم بزند. واقعاً امیدوارم که به خاطر منافع اسراییل و روابط آن با امریکا این کار را نکند. اوباما خودش گفته که اگر کنگره بخواهد توافق را برهم بزند، او وتو خواهد کرد. بنابراین، این گزینه اشتباه بزرگی است. اسراییل باید از موضع منفی خود نسبت به قدرت های غربی که از طریق مذاکرات به این توافق رسیده اند، دست بردارد و اطمینان حاصل کند که منافع اصلی امنیتی اسراییل از طریق اجرای این توافق در نظر گرفته می شود.

اسراییل باید خیلی هشیار باشد. یادتان باشد که اسراییل تا به حال بسیاری از محموله های ارسالی ایران به سازمان های تروریستی را متوقف کرده  است. ولی در عین حال، معتقدم که باید همان موضعی را بگیرد که بسیاری از کارشناسان و متفکران پیش‎روی این کشور در پیش گرفته اند؛ یعنی از یاد نبرد در ایران نیروهایی وجود دارند که تا حد بسیار بسیار زیادی از تندروهایی که تصمیم های کشور را می گیرند و سخن‎گویان رسمی نظام هستند، متفاوتند. جمعیت شهری ایران بسیار بیش از این تندورها درهای دنیا را به روی خود باز می می گذارد، به آشتی و نزدیکی با غرب بسیار علاقه مند است و احتملاً از ستیزه جویی رژیم با همسایگان خود و نیز با اسراییل و غرب سود چندانی نمی برد.

نمی گویم اسراییل یا غرب یا هر کشور دیگری باید در امور داخلی ایران دخالت کند و سعی در تغییر رژیم داشته باشد. این به خودِ مردم ایران بستگی دارد. ولی ما باید این امکان را در نظر داشته باشیم و به آن روی خوش نشان دهیم که نخبگان ایران شاید بتوانند از شدت مواضع ایران کم کنند. منظورم نیروهای حکومتی نیست بلکه از نخبگان اقتصادی، فرهنگی و روشن‎فکری کشور حرف می زنم.  اسراییل باید چشم های خود را باز نگه دارد. باید متوجه شود که لزومی ندارد این خصومتی که با انقلاب سال ۱۹۷۹ [۱۳۵۷] شروع شد، تا ابد ادامه پیدا کند. 

آیا فکر می کنید اسراییل با این توافق، کم و بیش ایمن شده است؟

من متخصص امور دفاعی نیستم ولی می توانم چیزهایی را که از همکارانم شنیده ام- که بسیار بیش تر از من در این زمینه کار کرده اند- برایتان بگویم. بیش تر این افراد در مورد توافق، موضع بسیار محتاطانه ای دارند ولی در عین حال، فکر می کنند که این توافق در عمل می تواند بسیار سازنده باشد. در بین حلقه های امنیتی اسراییل هم نگرانی سابق در مورد احتمال حمله هسته ای ایران وجود ندارد. آن ها بسیار بیش تر نگران این هستند که ایران برای وارد کردنِ ابزار و تمهیدات هسته ای به خاورمیانه از نمایندگان خود، عمدتاً گروه «حزب الله»، استفاده کند؛ کاری که تا به حال هم البته انجام داده است.

بنابراین، نمی توانم بگویم اسراییل کاملاً ایمن شده است. صادقانه بگویم که در حال حاضر، ایران اگر تمام وقت و همت خود را بگذارد، می تواند به سرعت سلاح اتمی تولید کند. امیدوارم رژیم ایران این نکته را درک کند که این کار در جهت منافع مردم ایران نیست.