روزهای واپسین مذاکرات هسته‌ای؛ در اردوگاه دلواپسان چه می‌گذرد؟

تیتر یک امروز هفته نامه «9 دی»، یکی از مهم ترین رسانه های مکتوب مخالف دولت حسن روحانی این است: «عزم رهبر انقلاب بر نجات دولت از دامِ توافق بد».

تحلیل مربوط به تیتر یک را «حمید رسایی»، نماینده تندروی مجلس و مدیرمسوول این هفته نامه نوشته است. کلمه کلیدی این تیتر، «توافق بد» است. در دو هفته اخیر، رسانه های تندرو در ایران به طور جدی تری از فاز «توافق/عدم توافق» به فاز «توافق خوب / توافق بد» وارد شده اند.

هفته گذشته وقتی مجلس ایران «طرح هسته ای» را با رای 213 نماینده تصویب کرد، سایت «ایران هسته ای» که «مهدی محمدی»، عضو تیم هسته ای دوران «سعید جلیلی» آن را اداره می کند، تیتر زد: «مجلس توافق بد را ممنوع کرد».

چهارشنبه 3 تیتر نیز پس از سخنرانی علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی درباره شروط ایران برای توافق نهایی، روزنامه «وطن امروز»، دیگر رسانه منتقد دولت به نقل از رهبر ایران تیتر یک زد: «توافق خوب می خواهیم».

سایت «رجانیوز»، رسانه مهم تندروها امروز در تحلیلی با اشاره به سناریوی احتمالی پیش روی مذاکرات شامل «انعقاد توافق نهايی تا ضرب الاجل ۳۰ ژوئن، تمديد چند روزه (۷ الی ۱۰ روزه) و تمديد چندماهه مذاکرات تا پيش از انتخابات مجلس در ايران»، نوشت: «هر سه سناريو ختم به توافق می شوند و اين احتمال که مذاکرات به بن بست برسد و توافق نشود، اصلا مطرح نيست.»

تغییر رویکرد رسانه های تندرو یک گام رو به جلو به شمار رفته و به نوعی نشان دهنده آمادگی آن ها برای پذیرش توافق تلقی می شود. با این حال، آن ها کماکان دلواپسی های خاص خودشان را دارند.

مهم ترین دلواپسی کنونی آن ها، شروط توافق خوب است. روزنامه کیهان، امروز با استناد به سخنان علی خامنه ای، شروط توافق خوب را چنین برشمرده است: «به هیچ وجه اجازه بازرسی از مراکز نظامی و بازجویی از دانشمندان هسته‌ای کشورمان را به طرف مقابل ندهد. همه تحریم‌ها اعم از هسته‌ای و غیرهسته‌ای به صورت یک جا برچیده شود. از منوط شدن لغو تحریم‌ها به اجرای تعهدات ایران جلوگیری شود. با موکول کردن هر اقدامی به گزارش آژانس پرهیز شود. محدودیت‌های بلندمدت پذیرفته نشود.»

رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی دوم تیرماه تاکید کرد: «تحریم های اقتصادی و مالی و بانکی، چه آن چه به شورای امنیت ارتباط پیدا می کند، چه آن چه به کنگره‌ امریکا ارتباط پیدا می کند، چه آن چه به دولت امریکا ارتباط پیدا می کند، همه باید فورا در هنگام امضای موافقت‌نامه لغو بشود؛ بقیه‌ تحریم ها هم در فاصله‌های معقول [لغو بشود].»

با وجود تقسیم تحریم ها به دو دسته و اشاره علی خامنه ای به لغو تحریم ها در «فاصله های معقول» پس از توافق، روزنامه کیهان ترجیح داده این اشاره را نادیده بگیرد و بنویسد: «همه تحریم ها اعم از هسته ای و غیرهسته ای به صورت یک جا برچیده شود.»

رسانه های اصول گرا در روزهای اخیر با استناد به سخنان علی خامنه ای، فهرستی از تحریم ها را منتشر کرده اند که به نوشته آن ها، باید روز امضای توافق‎نامه لغو شوند. قطع‎نامه های شورای امنیت، تحریم های اتحادیه اروپا، امریکا و مهم تر از همه، کنگره امریکا نیز در این فهرست قرار دارند؛ امری که غیرممکن به نظر می رسد و حداقل نکته ای که اکنون می توان با قاطعیت پیش بینی کرد این است که تحریم های مصوب کنگره امریکا در این مرحله لغو نمی شوند.

رسانه های اصول گرا یادداشت هایی درباره زمان توافق نیز منتشر کرده اند. این نوشته ها تنها تکیه بر تغییر مدت زمان برخی محدودیت ها علیه ایران که مورد اشاره رهبر جمهوری اسلامی قرار گرفت، نیست بلکه بیش‎تر بر بزرگ نمایی پیامدهای آن تکیه دارد.

مهدی محمدی، عضو تیم هسته ای دوران سعید جلیلی امروز در سرمقاله روزنامه وطن امروز نوشت: «هدف از 10 ساله کردن زمان توافق، خلق فرصت برای دگرگون ساختن ماهیت انقلابی نظام جمهوری اسلامی است. هدف از فیکس نکردن زمان توافق هم دقیقا این است که اگر این پروژه شکست خورد، امریکا تعهدی برای زندگی با یک ایران هسته ای انقلابی نداشته باشد.»

نمونه چنین یادداشت هایی که تاکید بر زیان بار بودن توافق و به عبارتی، «توافق بد» دارد، به وفور در رسانه های ایران یافت می شود. راهکار آن ها خیلی ساده است؛ تمام امتیازهای مثبت اقتصادی، امنیتی، سیاسی و بین المللی توافق برای ایران را کم رنگ جلوه می دهند و برخی امتیازهای فنی ایران را به شدت برجسته می کنند.

سایت ایران هسته ای امروز در یادداشتی درباره احتمال انتشار توافق‎نامه نهایی در قالب یک پیش نویس بدون امضای طرفین هشدار داده که هدف احتمالی امریکا از چنین رویکردی این است: «بزرگ نمایی جنبه های مثبت آن [توافق‎نامه] برای ایران با تمرکز بر مساله تحریم ها، اصرار بر این که پافشاری ایران روی چند مساله خاص منجر به شکست مذاکرات و محروم شدن مردم ایران از ثمرات اقتصادی ناشی از توافق شده و بسیج جریان غرب گرا در ایران به منظور ایجاد فشار اجتماعی با هدف بالا بردن هزینه های عدم توافق برای نظام.»

رسانه های تندرو در آخرین تلاش ها می کوشند این رویکرد را معکوس نشان دهند و ثمرات اقتصادی توافق را «موهوم»، «بدون چشم انداز» و «نه چندان تاثیرگذار» توصیف کنند. چنین تلاشی اگرچه به نظر نمی رسد دست‌آورد خاصی داشته باشد ولی مقدمه ای است برای کلید زدن پروژه های پساتوافق علیه دولت روحانی.

«پرویز امینی»، تحلیل گر اصول گرا هفته گذشته در گفت و گو با روزنامه وطن امروز تاکید کرده است: «اگر توافق صورت بگیرد، کار برای دولت سخت‌تر می‌شود. وقتی تحریم‌ها رفع شد، همه منتظرند ببینند وضع معیشتی و اقتصادی چه گونه می‌شود. در آن موقع، دولت دیگر نمی‌تواند وضع موجود را به گردن یک عامل بیرونی از خود بیاندازد. دولت خودش مسؤول همه‌چیز خواهد بود و بنا به آمارهای موجود، حتی لاریجانی، شریک سیاسی - هسته‌ای روحانی می‌گوید تحریم‌ها 20 الی 30 درصد تأثیر دارد. در آن شرایط، مشکل دولت نه تنها حل نمی‌شود بلکه مضاعف می‌شود.»

از این نگاه، می توان گفت پروژه کنونی تندروها الزاما انتظار برای شکست مذاکرات نیست، آن ها رویاهای خویش را دارند؛ کماکان می کوشند و پازل های معطوف به شکست مذاکرات را کنار هم می چینند ولی کاملا آماده هستند تا توافق هسته ای را به یک تهدید علیه دولت روحانی تبدیل کنند. این تنها بخشی از یک نبرد پیچیده و چند لایه آن ها علیه میانه روی در ایران است.