روایت هسته ای از داد کوچک زاده و خشم ظریف

مهم ترین تصویری که از جلسه غیرعلنی صبح امروز مجلس ایران درباره مذاکرات هسته ای، لحظه دادن زدن مهدی کوچک زاده، نماینده تندروی مجلس ایران خطاب به محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران است. او به همراه عباس عراقچی، معاون امور بین الملل وزارت امور خارجه به مجلس رفته بود.

بر اساس روایت مهدی کوچک زاده، او به وزیر امور خارجه ایران گفته چرا مطابق مسیر ترسیم شده رهبر جمهوری اسلامی حرکت نمی کند، محمدجواد ظریف با داده، کوچک زاده را خطاب قرار داده و گفته چرا به او می گویند خائن، کوچک زده هم با داد، جوابش داده است. مشخص نیست چه گفته ولی خودش به خبرگزاری ایرنا گفته است: " ایشان بی جهت صدا را برد بالا و بی ادبی کرد و جوابش را هم گرفت و رفت."

کار جنجال برانگیزتر را اما جواد کریمی قدوسی، نماینده تندرو و جنجالی کرد که در مصاحبه با خبرگزاری فارس جزئیات جلسه غیرعلنی را افشا کرد. عباس عراقچی، معاون وزیر امورخارجه ایران در صفحه اینستاگرامش در واکنش به این کار نوشت او و خبرگزاری فارس را به خدا واگذار می کنم، جمله ای پر از خشم و نارضایتی.

کریمی قدوسی به نقل از عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران گفت: "بازرسی از مراکز نظامی در پروتکل الحاقی پذیرفته شده، اما این بازرسی مدیریت شده است و مدیریت آن با جدیّت انجام می‌شود، درخصوص دسترسی به دانشمندان هسته‌ای اگرچه لیست اسامی دانشمندان از سوی طرف مقابل به ما داده شده، اما ما نپذیرفته‌ایم که آنها بتوانند به دانشمندان ما دسترسی داشته باشند."

عباس عراقچی 24 اردیبهشت امسال هم این موضوع را به صورت کلی تری تایید کرده بود ولی تاییدیه امروز می تواند فرصت تازه ای برای تندروها فراهم کند تا دور جدید حملات خودشان به تیم هسته ای را سازماندهی کنند.

تکیه گاه اصلی آنها در این حملات، دو سخنرانی رهبر جمهوری اسلامی است. علی خامنه ای 20 فروردین در سخنرانی اش پیرامون مذاکرات هسته ای گفته بود: "مسئولین نظامی کشور به‌هیچ‌وجه مأذون نیستند که به بهانه‌ نظارت و به بهانه‌ی بازرسی و مانند این حرف ها، بیگانگان را به حریم و حصار امنیّتی و دفاعی کشور راه بدهند."

رهبر جمهوری اسلامی، 30 اردیبهشت هم در جمع فرماندهان نظامی، دوباره بر این امر تاکید کرد و نکته تازه ای هم گفت: "اجازه نخواهم داد که بیگانگان بیایند و با دانشمندان و فرزندان عزیز و برجسته‌ی این ملت صحبت و از آنان بازجویی کنند ... این موضوع را دشمنان نظام اسلامی و همه‌ی کسانی که منتظر تصمیم نظام هستند، به روشنی متوجه شوند."

تاکنون تیم هسته ای ایران تلاش کرده با انتخاب عناوین فنی مانند دسترسی مدیریت شده، منتقدان را قانع کند. احمد شوهانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران هم امروز به سایت فرارو درباره سخنان محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران گفته است: "بازرسی مدیریت شده به این شکل خواهد بود که بازرسان آژانس امکان نمونه برداری محیطی از اطراف مراکز نظامی را پیدا خواهند کرد. همچنین به گروه ۱+۵ اعلام شده، بر اساس پروتکل الحاقی آژانس می‌تواند به مراکز مورد نظر ظرف کمتر از ۳ روز دسترسی داشته باشد اما ایران به این شرط می‌تواند با درخواست‌های آژانس موافقت کند که این زمان از ۳ روز به ۲۴ روز افزایش پیدا کند."

پیش از این لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه از پیشنهاد ایران در این زمینه خبر داده بود و ضمن مخالفت با آن گفته بود در این مدت، خیلی چیزها می تواند ناپدید شود. اما فارغ از بحث های تکنیکی درباره بازرسی از مراکز نظامی، تندورها دغدغه های دیگری در این زمینه دارند. آنها توافق را در شکل فعلی مقدمه جنگ علیه ایران و موافقت کردن با بازرسی ها را تسریع فرایند جنگ می دانند.

در همین زمینه، روزنامه کیهان در سرمقاله پنج شنبه 30 اردیبهشت توافق هسته‌ای را فاجعه هسته ای توصیف کرد و نوشت: " توافق با مختصات فعلی درباره بازرسی‌ها و کمیت و کیفیت نظارت، نه تنها احتمال جنگ و درگیری را کاهش نمی‌دهد بلکه به شدت در این راستا عمل می‌کند ... توافق نهایی به شکلی تاسف‌بار جای خالی پازل اطلاعاتی آمریکا را در این زمینه پر کرده و در واقع ضریب موفقیت یک حمله را تضمین می‌کند ... پس از توافق نظامی گروه‌های بازرسی آژانس یکی پس از دیگری وارد کشور شوند و بخواهند به هر مرکزی سر بزنند و اطلاعات جمع‌آوری کنند. بدون شک این روند باید جایی متوقف شود. اما اگر بنای آژانس بر عدم توقف و باز نگه داشتن این پرونده ساختگی باشد، که هست، چه؟ آن وقت اجازه ندادن به بازرسان برای دسترسی به یک مرکز خاص، اول داستان خواهد بود! در چنین شرایطی بهانه‌ای کاملا دنیاپسند برای یک حمله مهیا خواهد شد. ایران از توافق سرپیچی کرده و براساس فصل هفتم منشور باید تنبیه شود!" مشابه این تحلیل در روزهای گذشته در بسیاری از رسانه های اصولگرا منتشر شده است.

رسول سنایی راد، مسئول اداره سیاسی سپاه هم 27 اردیبهشت در گفت‌وگویی به بیان برخی دیگر از نگرانی ها در این زمینه پرداخته است: "سابقه و پیشینه ای که ما از آژانس در ذهن داریم و نفوذی که آمریکایی ها در آن دارند، موجب می شود که هیچ گونه اعتمادی به آنها نداشته باشیم. برای مثال شهادت دانشمندان هسته ای ما نیز ناشی از همین مصاحبه هایی بود که در قالب پادمان ها گرفته شد و بعدها اطلاعات این دانشمندان در اختیار گروه های تروریستی قرار گرفت و منتهی به شهادت تعدادی از دانشمندان هسته ای ما شد."

از این منظر، آنها با طرح نگرانی های بزرگ تر و همچنین برجسته سازی تضاد بین تعهدات تیم هسته ای ایران و سیاست های اعلام شده توسط رهبر جمهوری اسلامی، فشارهای خویش را بر تیم هسته ای افزایش می دهند.

انتظار می رود چنین رویکردی پس از جلسه غیرعلنی مجلس امروز، علنی تر شود. اما آیا این فشار سیاسی و رسانه ای می تواند به عنوان یک تهدید واقعی جلوه گر شود و مانع جدی بر سر مذاکرات ایجاد کند؟

به گفته دو نماینده مجلس، علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران در جلسه صبح امروز گفته است: "بدون اذن مجلس اجرای پروتکل الحاقی امکان قانونی نخواهد داشت."

اسماعیل جلیلی، عضو فراکسیون رهروان ولایت که نزدیک به علی لاریجانی است، 17 فروردین به رسانه ها گفت رئیس مجلس ایران در یک جلسه درون فراکسیونی، گفته است: "اجرای پروتکل الحاقی اگر داوطلبانه باشد، نیازی به تایید مجلس ندارد."

رئیس مجلس ایران همچنین 25 اسفند سال گذشته درباره افزایش نقش مجلس در مذاکرات هسته ای گفته بود: "پرونده‌‏ در اختیار شورای عالی امنیت ملی است و به دلیل مأذون‌بودن از طرف مقام معظم رهبری نیازی به تصویب مجلس ندارد. به همین دلیل قرارداد هسته‌ای نیازی به تصویب در مجلس شورای اسلامی ندارد."

با این روایت، می توان گفت فعلا رئیس مجلس ایران یک گام به عقب برداشته، تندروها موفق شده اند نقش مجلس را پر رنگ تر و حداقل دست دولت برای مانور بر روی کلمه اجرای داوطلبانه بسته شده است.

در حال حاضر دو جناح میانه رو و تندروی مجلس ایران در حال بررسی یک طرح هسته ای هستند. کریمی قدوسی، نماینده تندرو هفته گذشته به روزنامه شرق گفته بود در حال تبدیل سه طرح به یک طرح و ارائه آن هستیم.

احمدرضا دستغیب، نایب رئیس اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس امروز به خبرگزاری مهر گفته است: "طرح الزام دولت به حفظ حقوق و دستاوردهای هسته ای ملت ایران، سه‌شبه این هفته در این کمیسیون نهایی و آماده ارائه به صحن مجلس می‌شود."

این طرح می تواند یک نشانه مهم برای ارزیابی دقیق تر نقش آفرینی مجلس باشد. فعلا دو گزاره کلی وجود دارد، نخست اینکه اینکه علی خامنه ای به جای مخالفت علنی با توافق نهایی، نقش مجلس را آرام آرام ارتقا داده، این نهاد قانونی را سپر بلای خویش کرده و از این رهگذر آن را به بن بست بکشانند. دوم اینکه افزایش نقش مجلس، در فضای کلی به سود روحانی است و در صورت تایید اجرای پروتکل الحاقی توسط مجلس ایران، دولت یک توافقنامه مطمئن تر را امضا کرده، توافق نامه ای که اصولگرایان هم بر آن مهر تایید زده اند.

سابقه نقش آفرینی مجلس در تحولات مهم سیاست خارجی ایران، گزاره دوم را پر رنگ تر نشان می دهد ولی همین سابقه به ما می گوید تندروها را نباید دستکم گرفت، چه بازی کنند و چه بازیچه باشند.