انتخابات مجلس دهم؛ لاریجانی با روحانی ائتلاف می کند؟

در زمستان پیش رو، روزهایی سخت و پر ماجرایی در انتظار علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران است. او اکنون در موقعیت ویژه ای قرار دارد. محمدرضا مهدوی کنی، دبیر جامعه روحانیت مبارز و حبیب الله عسگراولادی، پیشکسوت موتلفه ای، مرده اند و کسی نیست جای خالی آنها را پر کند. جای اولی را محمدعلی موحدی گرفته، ساکت، کم تحرک و فاقد کاریزما و قدرت نفوذ. جای دومی را سید رضا تقوی گرفته، پرتحرک و فعال ولی فاقد کاریزما و قدرت ساماندهی موثر.

اصولگرایان نیازمند یک پدرخوانده هستند. مصباح یزدی را کسی نمی پذیرد، ناطق نوری هم خسته تر و نومیدتر از آن است که چنین نقشی را بپذیرد، محمد یزدی، رئیس مجلس خبرگان و احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان هم مشکلات خاص خودشان را دارند. موقعیت حقوقی شان چندان مهم نیست، آنها به زیر پا گذاشتن قانون عادت کرده اند ولی سن و سالی ازشان گذشته، بیمار هستند، فقط لایه های محدودی را پوشش می دهند و به درد فعالیت های انتخاباتی وسیع نمی خورند.

علی لاریجانی اما موقعیت خوبی دارد. او اکنون در صدد راه اندازی یک حزب است. فراکسیون رهروان ولایت در مجلس اندک اندک خودش را جمع و جور کرده و در خارج از مجلس دارد خیمه می زند. انتخابات پیش رو بهترین فرصت برای عرض اندام این حزب است. ممکن است بسیاری از نمایندگان فعلی مجلس در انتخابات آینده برنده نشوند ولی می توانند عضو حزب علی لاریجانی باقی بمانند و در تهران یا مراکز استان ها دفتر و دستک داشته باشند، یک امتیاز انگیزه بخش.

در همین انتخابات هم عضویت آنها در حزب و نزدیک بودن شان به رئیس مجلس می تواند یک برند و برگ برنده انتخاباتی باشد. حزب فواید بیشتری هم دارد. در میان اصولگرایان به رغم هیاهوی بسیاری برای وحدت، چون رقابت هیات های عزاداری در محلات، هر کس می خواهد علم از آن محله خودش باشد و یا صدای بلندگوی هیات بلندتر شنیده شود.

در حال حاضر، حداقل شش نفر می خواهند علم هیات اصولگرایی را بلند کنند و برای انتخابات سینه بزنند. سال های سال است که علی لاریجانی هم در پشت پرده این هیات ها رفت و آمد داشته ولی به نظر می رسد وقتش رسیده که علم خودش را بلند کند.

او یک سرنوشت تلخ را به چشم خویش دیده است. علی اکبر ناطق نوری، رئیس مجلس پنجم سال ها در پشت پرده اصولگرایان دوید، دوست داشت رئیس اتاق فکرشان باشد، شورای هماهنگی زیر نظر او بچرخد و ...، ولی در نهایت حذف شد و به حاشیه رفت.

تجربه دیگری هم دارد رئیس مجلس. محمدرضا مهدوی کنی، دبیرکل پیشین جامعه روحانیت مبارز روزگاری گفته بود برخی اصولگرایان، منظورش جبهه پایداری ها بود، او را مثل بودا می خواهند، بیایند ادای احترامی به مجسمه بکنند و بروند. لاریجانی نمی خواهد یک مجسمه باشد.

او مدت هاست درباره لزوم حزبی شدن حرف زده، گاهی هم به وجود یک تشکیلات فراگیر بالادستی اشاره کرده، الان وقتش رسیده گام اول را برای اجرایی کردن حرف هایش بردارد.

علاوه بر این آینده نگری ها، در کوتاه مدت هم تهدیدهایی متوجه اوست. در حال حاضر موقعیتش در مجلس اصلا خوب نیست. یک رئیس مجلس مقتدر نیست. جبهه پایداری موفق شده در ائتلاف با طیف حدادعادل و زاکانی، موقعیت رئیس مجلس را شکننده کند.

ناموفق بودن لاریجانی برای واسطه گری در جریان رای گیری برای استیضاح وزیر علوم که منجر به رای مثبت مجلس شد، یک نمونه آشکار از این موقعیت تضعیف شده بود. در حوزه های فرهنگی و اجتماعی که هدف مشخص تندروها برای فشار آوردن به دولت روحانی است نیز نماینده های نزدیک به جبهه پایداری از قدرت مانور کافی برخوردار شده اند. این برای رئیس مجلس که هدف مهمش تعامل با دولت است، یک ضربه سیاسی آزاردهنده محسوب می شود.

در همین موقعیت دشوار، محمدرضا باهنر، نایب رئیس مجلس که در یک موقعیت طبیعی متحد شناخته شده و معتبری برای لاریجانی محسوب می شود، نیز ساز دیگری زده است. او می گوید برای تداوم برتری اصولگرایان در سپهر سیاسی ایران، باید در این دوره از انتخابات ولو با اتحاد با تندورها هم شده، وحدت را حفظ کرد. به طور روشنی این ایده مورد پسند لاریجانی نیست و همانطور که علی مطهری گفته امکان ائتلاف بین او و جبهه پایداری، خیلی دشوار و پیچیده به نظر می رسد، دل ها و مرزها خونین است.

می توان مصائب دیگری هم بر شمرد. اغلب اعضای حزب لاریجانی، نمایندگان شهرستان ها هستند. آنها به طور انفرادی واجد شخصیت سیاسی قدرتمندی هستند. به عنوان نمونه زور و قدرت سیاسی انفرادی کاظم جلالی، شاخص ترین چهره این حزب به اندازه یک عضو معمولی جبهه پایداری است. اغلب آنها حضور فعالی در رسانه ها ندارند، سابقه سیاست ورزی محدودی دارند، اهل مجادله های سیاسی قوی نیستند و معمولا مشکلات حوزه های انتخابیه شان مهم تر از جنگ بین پایداری و لاریجانی است.

نکته مهم تر اینکه مشخص نیست ساختار سیاسی بالادستی اصولگرایان و به طور مشخص علی خامنه ای و سپاه پاسداران تا چه حد با مانورهای تک نفره و حزبی رئیس مجلس ایران موافق هستند؟

اما همه سیاست ایران که در گود زورخانه اصولگرایان نمی گذرد. بیرون هم خبرهایی است. وجه مشخص و ممیزی که این سال ها علی لاریجانی کوشیده برای خودش دست و پا کند، معتدل بودن است. اعضای حزب تشکیل نشده اش هم این روزها مرتب درباره اش تبلیغ می کنند.

به رغم سوابق تلخی چون ساخت برنامه هویت که تهمت های تندی علیه روشنفکران و اصلاح طلبان مطرح کرد و منجر به واکنش تند محمد خاتمی، رئیس دولت اصلاحات شد، در سال های اخیر در میان گروه های اصلاح طلب اجماع کلی این بوده که او یک شخصیت معتدل است.

با وجود چنین پیش فرضی وقتی پالس هایی می رسد که رویکرد کلی دولت در انتخابات پیش رو بر کلمه "معتدل" استوار شده، یعنی برگ های تازه ای برای بازی علی لاریجانی وجود دارد.

نه تنها محمدباقر نوبخت، معاون برنامه ریزی رئیس جمهور و دبیرکل حزب اعتدال و توسعه که به گفته برخی اصلاح طلبان مامور ائتلاف انتخاباتی با لاریجانی شده، بلکه اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور و رئیس شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی دو هفته پیش در جلسه انتخاباتی با اعضای این حزب گفت در انتخابات آینده دنبال افراد معتدل هستند.

تمایل دولت روحانی به این ائتلاف در میان اصلاح طلبان منتقدانی دارد. آنها اعتقاد دارند دولت باید روی سبد اجتماعی انتخابات 92 که متعلق به اصلاح طلبان سرمایه گذاری کند، نه روی سبد سیاسی علی لاریجانی که در صورت متعلق به اصولگرایان است.

اصولگرایان هم در هفته های اخیر انتقادات شان را علنی کرده اند. باهنر گفته ایده کار کردن با معتدل های اصلاح طلب غلط است، جون وقتی اینها به قدرت می رسند، سریع تندروها قدرت مانور پیدا می کنند، نقطه ثقل می شوند و مشکلات شروع می شود. علیرضا زاکانی هم گفته این ائتلاف غلط است. تردیدی نیست که آنها همه تلاش شان را خواهد کرد چنین ائتلافی شکل نگیرد.

با وجود چنین هشدارهایی به نظر می رسد حداقل در موقعیت کنونی، بال راست و چپ دولت در انتخابات مجلس به سمت لاریجانی متمایل شده اند. سیاست راهبردی دولت در انتخابات آینده، تسخیر مجلس با حضور چهره های اصلاح طلب نیست. به احتمال قوی تیغ نظارت استصوابی گردن چنین هوسی را قطع خواهد کرد ولی پیش از آن هم، قوی شدن چنین تمایلی می تواند خسارت های جدی متوجه کل سیاست های انتخاباتی دولت حسن روحانی برای مجلس آینده کند.

راهبرد اساسی آنها تعدیل شیرازه تندروانه مجلس، افزایش چهره های اصولگرای میانه رو و افزایش وزن اصلاح طلبان میانه رو است. در چنین شرایطی وقتی همه در بازار دنبال معتدل ها می گردند، علی لاریجانی می تواند یک هایپر مارکت راه اندازی کند.

ائتلاف انتخاباتی با دولت به طور طبیعی امکان مانور برای اعضای حزب لاریجانی را هم فراهم می کند، هم از نظر لجستیک و هم از نظر رسانه ای. کاندیدای نزدیک به لاریجانی و دولت، رفیق استاندار و فرماندار و مسئولان دولتی در هر استان است و راحت تر می تواند برنامه های تبلیغاتی و انتخاباتی اش را پیش ببرد. در انتخابات پر خرج ایران، پول و امکانات حرف اول را می زند، چه تمیز باشد، چه کثیف.

یک بار دیگر هزینه فایده کنید، هر سیاستمداری در شرایط کنونی جای علی لاریجانی بود، تسلیم وسوسه ائتلاف با دولت می شد. لاریجانی اگر چنین نکند، قطعا از این کارت بازی برای فشار حداکثری بر اصولگرایان و تحمیل موقعیت خویش و حزبش استفاده می کند. قرار گرفتن در موقعیت تعیین کننده به نحوی که بتوان آرایش سیاسی را بر هم زد یا تغییراتی مهم در آن ایجاد کرد، یک موفقیت مهم برای هر  سیاستمدار است، علی لاریجانی در این وضعیت است.

البته ممکن است تلاش های او هم در هضم شدن در اصولگریان و هم در ائتلاف علنی با دولت شکست بخورد و ناچار شود اعلام استقلال کند. دو دهه پیش، دذ انتخابات مجلس پنجم، اکبر هاشمی رفسنجانی در موقعیتی شبیه قرار گرفت. نتیجه جدال های او و اصولگرایان منجر به ساز جدای هاشمی و تشکیل حزب کارگزاران سازندگی شد. لاریجانی هم می تواند هاشمی اصولگرایان باشد، همیشه این را خواسته است.