توافق بزرگ هسته ای، برگ های برنده و واکنش های احتمالی

بیانیه مشترک ایران و ۵+۱ که امروز توسط موگرینی و ظریف خوانده شد را می توان یک گام و موفقیت مهم و زیربنایی در مسیر رسیدن به توافق جامع هسته ای ارزیابی کرد.

در مجموع ایران توافق کرد بازرسی و شفافیت بیشتری را بپذیرد، برخی فعالیت ها را متوقف کند و لغو تحریم ها را به دست بیاورد، یک معامله خوب.

در یک نگاه اجمالی و کلی، مهم ترین برگ های برنده آمریکا در این بازی محدود کردن غنی سازی در نطنز، وادار کردن ایران به پذیرش پروتکل الحاقی و بازرسی های گسترده با دسترسی بیشتر و محدود کردن لغو تحریم ها به موارد هسته ای و در نهایت افزایش زمان گریز هسته ای ایران بود و اساسی ترین دستاورد ایران لغو تحریم ها به ویژه تحریم های سازمان ملل بلافاصله پس از اجرایی شدن توافقنامه جامع است.

نخستین دلیل خوب بودن این معامله، به شرایط حصول توافق باز می گردد. علاوه بر اینکه در تهران و واشنگتن، تندروها صبرشان به سر آمده بود و منتظر خواندن فاتحه برای مذاکرات بودند، جنگ نیابتی ایران و عربستان در منطقه خاورمیانه به اوج رسیده و اسرائیل بیشترین فشار ممکن را برای عدم توافق به آمریکا وارد کرد. 

در چنین شرایطی بیانیه مشترک، یافتن راه حل های کلی و تداوم مذاکرات تا تیرماه عبور از یک گردنه صعب العبور بود.

در همین حال مذاکره کنندگان با صدور یک بیانیه بدون اعلام توافق نهایی، راه حلی یافتند که خشم رهبر جمهوری اسلامی که خواستار توافق یک مرحله ای شده بود، برانگیخته نشود. 

اکنون ایران و طرف های مذاکره به خوبی می دانند که این بیانیه سنگ بنای اصلی توافق نهایی خواهد بود. مهم ترین نکته قوت این بیانیه این است که مذاکرات را در مسیری برگشت ناپذیر هدایت می کند، دست تندروها را موقتا کوتاه می کند و اعمال تحریم های بیشتر را دورتر می کند.

همه این نشانه ها البته تندروها را خسته نمی کند. 

ر طول ۱۸ ماه گذشته، تندروها همواره دنبال یافتن جزییاتی برای برجسته سازی، حاشیه سازی و مشکل تراشی بودند. آنها بسیار امیدوار بودند در این دور جزییات به اندازه ای افشا شود که بتوانند ضربه نهایی را بزنند. اکنون و با اعلام راه حل ها، آنها فرصت بهتری به دست می آورند تا انبوه ابهام ها و سوال ها را مطرح کنند.

در تهران آنها ظریف را متهم به کلاهبرداری دیپلماتیک می کنند و می گویند او با کلمه ها بازی می کند و دو مرحله ای توافق کرده است.

او همچنین متهم به دادن امتیازات کلان و سازش می شود، این اتهامات متوجه جان کری و اوباما نیز می شود.

در طول سه ماه آینده، رصدگران تندروها به شکار کوچکترین نشانه ها برای اثبات بی اعتمادی به ایران می شوند و تحولات منطقه ای با شیب منفی و خشونت پیش خواهد رفت.

یک ایراد مهم دیگر در تهران به اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی توسط ایران باز می گردد. 

علاوه بر اینکه مجلس ایران اعتقاد دارد باید این تصمیم با رای آنها اجرایی شود - دیروز احمد توکلی در نامه ای به حسن روحانی در این باره به صورت کلی هشدار داد-، تندروها هم می گویند این پذیرش ممکن است به بازرسی از زیرساخت های نظامی منجر شود.

همه این رخدادها، در واقع تبعات یک زایمان غیرمنتظره است. خانواده ایران و آمریکا، پس از سی سال تلاش صاحب یک بچه شده اند، یک بچه نارس که باید کماکان دلواپس مرگش بود. تا تیرماه، بچه تازه خانواده ایران و آمریکا به اکسیژن خالص نیاز دارد.