مذاکرات هسته ای به روایت آیت الله جنتی

آیت الله احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان ایران دیروز در خطبه های نماز جمعه تهران با اشاره به مذاکرات هسته ای گفته است: «نمی دانم در مورد موضوع هسته‌ای چه بگویم، چون نمی دانم چیست و چه خبر است؟ برخی از مسایل آن گفته می‌شود و برخی نیز گفته نمی‌شود که شاید صلاح نیست که گفته شود. به همین دلیل نمی‌توانم بگویم و همه مسایل اینگونه نیست که بتوان بیان کرد.»

ابهام و انکار احمد جنتی درباره پرونده هسته ای امری غیرمعمول به نظر می رسد. در برداشت اولیه، او به عنوان یکی از معتمدان آیت الله خامنه ای باید از روند پیشرفت مذاکرات هسته ای ولو به صورت کلی آگاه باشد. در عین حال، به رسم معمول، خطبای نماز جمعه، پیش از سخنرانی، درباره رئوس کلی مطالبی که باید در هر خطبه نماز جمعه صحبت کنند، توصیه هایی از سوی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه دریافت می کنند.

احمد جنتی بر خلاف سخنان اخیر که گفته است نمی داند چه خبر است، بارها به جزئیات برنامه هسته ای ایران اشاره کرده است، از جمله در خطبه نماز جمعه 2 اسفند سال 92: "مقام معظم رهبری چهار خط قرمز برای آنها معین کرده‌اند. یکی اینکه در کارهای دیگر دخالت نکنیم. ما اجازه نمی‌دهیم برای حل مشکل هسته‌ای در مسائل دیگر وارد شویم. ما موضوع و دستور مسائل هسته‌ای و آنچه حق ماست جز حق چیز دیگری نمی‌خواهیم و از حق خود نمی‌گذریم."

جنتی فروردین امسال نیز در یک نشست کاروان راهیان نور در پاسخ به سوالی درباره عملکرد تیم هسته ای ایران گفت: "این موضوع ربطی به من و شما ندارد، چون ما نقشی در آن نداریم و رهبر معظم انقلاب در این زمینه دستورات لازم را به تیم مذاکره کننده داده اند و خط قرمزها را مشخص کرده و در بخشی هم آنان را آزاد گذاشته اند تا هر تصمیمی که درست می دانند بگیرند."

آقای جنتی همچنین از معدود مقام های حکومت ایران بود که هفته گذشته به جزئیات نامه اوباما به آیت الله خامنه ای اشاره کرد: "وی [اوباما] در نامه اش برای رهبری عزیز ابتدا منافقانه از بازیابی سلامت ایشان ابراز خوشحالی و بعد حرف هایش را بیان کرده است. این کم قدرتی است که ناچار می شوند مقابلش تواضع و خشوع کنند؟ در این نامه از ما درخواست کرده اند که بیاییم داعش را نابود کنیم در حالیکه خودشان داعش را ایجاد کرده اند."

بر همین اساس می توان گفت صحبت های کوتاه و مبهم احمد جنتی در خطبه های نماز جمعه دیروز تهران می تواند نشانه این باشد که او دستوری دریافت کرده که درباره مسائل هسته ای و به خصوص پرونده هسته ای در شرایط کنونی سخن تنش برانگیزی نگوید، به خصوص اینکه او سوابقی در این زمینه دارد.

نخستین اظهارنظر جنجالی او به خطبه نماز جمعه اوایل اسفند سال گذشته باز می گردد که گفت بر اساس خبرهای موثق، شنیده است " از سازمان انرژی اتمی یاران احمدی روشن را اخراج می‌کنند."

پیش از این سخنان، رسانه های تندروی اصولگرا خبرهای متعددی به ویژه به نقل از پدر احمدی روشن، کارمند بخش بازرگانی سازمان انرژی اتمی ایران که ترور شد، گزارش های متعددی درباره اخراج چهره های حزب اللهی در سازمان انرژی اتمی منتشر کرده بودند. 

بلافاصله پس از سخنان دبیر شورای نگبهان، علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران به دیدار جنتی رفت و توضیحات مفصلی به او داد که گویا قانع کننده بود. به گفته صالحی، پس از این دیدار، جنتی "همان روز به صدا و سیما دستور دادند که آن بخش از صحبت‌هایشان پخش نشود."

جنتی یک هفته اگرچه این روایت را تایید کرد و علی اکبر صالحی را به عنوان "مرد بسیار خوب و متدینی که واقعا ایشان را قبول دارم" توصیف کرد ولی گفت: " به هر حال، این نکته ای است که من هشدار دادم. اگر بنا باشد افرادی که واقعا جانشان را برای این کار گذاشتند، آرام آرام کنار بروند، واقعا در آینده مشکل ایجاد می شود."

دومین سخنان جنجالی احمد جنتی به بازتاب داخلی توافق احتمالی هسته ای باز می گردد. او اواسط شهریور ماه امسال در یک همایش مذهبی در مشهد گفت: "یکی از مسئولان اخیرا بیان کرده که به زودی و با حاصل شدن توافق هسته‌ای مجلس را در دست می‌گیریم و آن زمان، هنگام آزادی موسوی و کروبی است. بنده مستندات این صحبت‌ها را در اختیار دارم. اینکه برخی بدون هیچ ترسی و علنا و بر خلاف خطوط قرمز رفع حصر فتنه‌گران را مطرح می‌کنند جای سوال است، چرا باید کار به اینجا برسد؟ البته فتنه‌گران خطر بزرگی نیستند اما به هر حال خطر کوچکی نیز نیستند، به هر حال باید این خطر را دفع کرد."

این نگرانی منحصر به احمد جنتی نیست. ادر ماه های گذشته در رسانه های اصولگرای تندرو، بارها تحلیل هایی درباره پیامدهای داخلی توافق هسته ای منتشر شده است. رضا سراج، تحلیل گر نزدیک به سپاه، چهار روز پیش در تحلیلی در خبرگزاری فارس با اشاره به سخنان حسین مرعشی، عضو حزب کارگزاران که گفته بود تفاهم هسته ای می تواند گره گشای برخی مشکلات داخلی از جمله رفع حصر سران جنبش سبز شود، نوشت: "بازی بسیار خطرناک تجدید نظر طلبان لیبرالیسم برای تسریع روند دو قطبی‌سازی توافق – عدم توافق، گره زدن موضوع مذاکرات به فضاهای سیاسی، امنیتی است ... چنین رویکردی می‌تواند موضوع هسته‌ای را از یک مسئله مورد اجماع ملی و انسجام بخش به یک موضوع چالش‌آفرین در حوزه‌های سیاسی و امنیتی تبدیل نماید."

اشارات احمد جنتی و تندروها درباره شرایط پس از توافق به ویژه مسئله انتخابات مجلس، نشان می دهد که آنها خود را برای روزهای کاری شلوغ آماده کرده اند. در چنین روزهایی، دبیر شورای نگهبان همواره یک نقطه ثقل تعیین کننده برای تندروها بوده است. او در این موارد حداقل می داند چه خبر است و چه باید بگوید.