دو  کارشناس دادگاه حمید نوری: مجاهدین توسط نیروی نظامی عراق حمایت شده‌اند

روز سه‌شنبه ۱۶ فروردین ۱۴۰۰ هشتاد و دومین جلسه رسیدگی به اتهامات حمید نوری دادیار سابق قوه قضاییه و متهم به مشارکت در قتل‌عام زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ در استکهلم سوئد برگزار شد.

در این جلسه دادگاه دو کارشناس در نوبت صبح و عصر شهادت خود را درباره ماهیت و کیفیت عملیات موسوم به مرصاد (فروغ جاویدان) به هیات دادرسی ارائه کردند.

پروفسور جان کلفنر، که در نوبت صبح در برابر دادگاه شهادت داد به درخواست قاضی به تحلیل و طبقه بندی نوع درگیری میان حکومت جمهوری اسلامی و سازمان مجاهدین خلق در عملیات موسوم به فروغ جاودان (جمهوری اسلامی از این عملیات با نام مرصاد یاد می‌کند)پرداخت.

این کارشناس با ذکر این نکته که طی ده سال گذشته در مدرسه عالی دفاع سوئد در زمینه حقوق بین الملل مشغول به کار است گفت تخصص او در بیست سال گذشته تهیه مقالاتی در زمینه درگیری‌های مسلحانه بوده است.

او گفت که با بررسی گزارش جفری رابرتسون، گزارش عفو بین الملل به نام «اسرار به خون آغشته»، یک مجموعه پاورپوینت شامل فایل‌ها و اسلایدهای دیجیتالی و اطلاعات دریافت شده از دایره‌المعارف روی وب معروف به ویکی پدیا در این دادگاه نظر خواهد داد.

جان کلفنر با تاکید بر اینکه  در هنگام تعیین نوع درگیری مسلحانه نظر طرفین درگیر اهمیت ندارد گفت یکی از موارد نقض حقوق بشر در زمینه اعدام‌های تابستان ۱۳۶۷ این است که مطابق قوانین بین‌الملل در زمان وقوع درگیری‌های مسلحانه باید از جان مردم عادی و غیرنظامیان و اسرا – حتی پس از پایان درگیری‌ها – محافظت شود و صدمه به قربانیان ممنوع و قابل پیگرد خواهد بود.

او تایید کرد که جمهوری اسلامی علیرغم تداوم درگیری‌های مسلحانه این قاعده را درمورد اسرا یا زندانیان سیاسی عضو و هوادار سازمان‌های مخالف خود اعمال نکرده است.

این کارشناس همچنین گفت که بر اساس تحقیقات او سازمان مجاهدین خلق سازمانی نظامی است و عملیات فروغ جاویدان نیز یک عملیات بزرگ و سازماندهی شده بود.

به گفته آقای جان کلفنر در این عملیات نیروی هوایی و توپخانه عراق حامی سازمان مجاهدین بوده و تمرین‌های نظامی اعضای این سازمان نیز با حمایت عراق انجام شده است.

او در شهادت خود به «بخشنامه۴۰ سازمان اطلاعات عراق»، بین سازمان مجاهدین و عراق اشاره کرد که در آن به همکاری دو جانبه و هماهنگی‌های مشترک در زمان حمله به ایران اشاره شده است. شاهد گفت که این هماهنگی‌ها به اصطلاح در سطح حداقل «کنترل کلی» صورت گرفته است و در این مورد بخصوص با «کنترل موثر» فرق دارد.

او در عین حال گفت اگر چه همکاری اطلاعات عراق با مجاهدین در «بخشنامه ۱۴» درج شده، اما او نمی تواند صحت آن اطلاعات را تایید کند.

جان کلفنر عملیات فروغ جاویدان را یک درگیری میان گروهی سازمان یافته و مسلح و یک دولت دانست و گفت که از سوی هر دو طرف در این درگیری خشونت اعمال شده است اما به زعم او این درگیری غیر بین‌المللی است.

او تایید کرد قضاوت در مورد نوع درگیری یا صحت نظریه‌اش در این پرونده مستقیما به موثق بودن مدارکی بستگی که در اختیارش قرار داده شده بستگی دارد همین موضوع موجب شد که وکیل مشاور برخی از اعضای مجاهدین خلق که بعنوان شاهد در این پرونده حاضر هستند صحت اطلاعات و مدارکی که در اختیار این کارشناس قرار گرفته و همچنین قضاوت وی در مورد آموزش نظامی عراقی‌ها به مجاهدین خلق را زیر سوال ببرد

شاهد در پاسخ به درخواست وکیل مشاور اعضای مجاهدین خلق در مورد وقوع جنایت جنگی در این پرونده گفت که براساس قانون در هر نوع درگیری مسلحانه‌، اعم از بین‌المللی یا غیربین‌المللی، باید موضوع کشته شدن قربانیان طبق (چارچوب الگوی) «کشتار جمعی» مورد بررسی قرار گیرد.

در نوبت بعد از ظهر از این جلسه دادرسی سالی لانگورث،  دانشجوی دکترا در دانشگاه استکهلم در حوزه حقوق بشر بین‌المللی در محضر دادگاه شهادت داد.

او پیشتر به درخواست پلیس سوئد با مطالعه مدارک پرونده نظر خود را نسبت به نظریه جان کلفنر، شاهد نوبت صبح دادگاه ابراز کرده بود و حالا برای شهادت به دادگاه فراخوانده شده بود.

سالی لانگورث نیز گفت که با تمرکز بر حقوق بین‌الملل درباره درگیری‌های مسلحانه تحقیق می کند و با توجه به مدارک و اسناد و همچنین میزان و عمق درگیری، حکومت جمهوری اسلامی و سازمان مجاهدین خلق در سال ۱۳۶۷ می‌توان  گفت این درگیری بین‌المللی بوده است.

او با نام بردن از عملیات دیگری به نام «چلچراغ» و مقایسه آن با مرصاد گفت مجاهدین در اولی حمایت هوایی شده بودند در حالی که در عملیات فروغ جاویدان نوع پشتیبانی، مخصوصا پوشش هوایی تغییر کرده و بنظر می‌رسد ضمن درگیری نیروهای زمینی، نیروهای هوایی از آنها پشتیبانی به عمل آورده‌اند.

سالی لانگورث با اشاره به وجود منازعه میان ایران و عراق در آو وقت ، نتیجه گرفت که هر دو نوع درگیری بین‌المللی و غیربین‌المللی آن دوره میان سازمان مجاهدین و حکومت ایران برقرار بوده است.

اظهارات سالی لانگورت نیز توسط وکیل مشاور اعضای سازمان مجاهدین خلق مورد تردید واقع شد .

او  گفت مجاهدین قبول دارند که بخاطر ضرورت و اجبارشان برای حضور در خاک عراق، هماهنگی‌هایی بین آنها و نیروهای نظامی عراق وجود داشته، اما هیچ نیروی نظامی زمینی عراقی در عملیات چلچراغ حضور نداشته است. او به نقل از موکلانش و دیگر اعضای سازمان مجاهدین گفت که نیروی هوایی عراق فقط عملیات را زیر نظر داشته‌اند اما هیچگونه حمایتی از آن‌ها نشده و نیروهای عراقی حتی یک گلوله هم شلیک نکردند.

سالی لانگورث تاکید کرد که تحلیل‌هایش بر اساس مستنداتی استوار بوده که در اختیارش قرار گرفته و خود او نیز امیدوار بود تا مطالب و منابع بیشتری را برای بررسی در اختیار داشته باشد. شاهد با بیان اینکه در نهایت قضاوت بر عهده دادگاه خواهد بود، به رفتار با افراد غیرنظامی یا کسانی که از منازعه مسلحانه در دوران درگیری دست کشیده اند اشاره کرد و گفت که ماده سه کنوانسیون ژنو مشخص کرده که باید با این افراد بر طبق قوانین حقوق بشر برخورد شود.

لانگورث همچنین به پروتکل الحاقی شماره دو اشاره کرد که مطابق آن کسانی که در جریان درگیری ها زندانی و اسیر شده اند باید مورد حمایت قرار بگیرند و  گفت که در هر صورت و طبق قانون حق و حقوق مردم و افرادی که سلاح‌های خود را زمین گذاشته اند باید در هر نوع درگیری کاملا مورد محافظت قرار بگیرند.

جلسات دادگاه حمید نوری که برای رسیدگی به اتهام مشارکت او در قتل‌عام زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ و نقش او در این فاجعه تشکیل شده است تا ماه می ۲۰۲۲ ادامه خواهد داشت.

حمید نوری در جلسات دفاع خود اعدام زندانیان سیاسی را رد کرده و می‌گوید این افراد نه در زندان‌های ایران که در جریان درگیری مسلحانه میان حکومت ایران در جنگ با عراق کشته شده‌اند.

او به طور کلی حضور خود در زندان گوهردشت را نیز منکر شده و می‌گوید در دوران خدمت  ده ساله خود در زندان اوین بعنوان «کارمند دفتری» تنها چند مرتبه برای انجام «ماموریت اداری» به زندان گوهردشت کرج رفته بود.