رییسی، رییس هیات مرگ و سرکوب روزنامه‌نگاران

امروز مراسم تحلیف «ابراهیم رئیسی»، هشتمین رییس جمهوری ایران و قدرت گرفتن شخصی است که طی حدود چهار دهه از حضورش در مناصب مختلف، لقب عضو «هیات مرگ» گرفت و اگر پایش به دادگاه برسد و در محاکم بین‌المللی محاکمه شود، به «جنایت علیه بشریت» محکوم می‌شود. ابراهیم رئیسی از روز سه‌شنبه ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ که حکم تنفیذ را از آیت‌الله «علی خامنه‌ای» دریافت کرده است، به صورت رسمی در راس قوه مجریه قرار دارد. ولی عملکردش طی سال‌های گذشته از او چهره‌ای نامطبوع میان فعالان حقوق بشر، روزنامه‌نگاران و گروهی از مردم ساخته است که عنوان بازماندگان کشتارهای دهه ۶۰ را گرفته‌اند؛ خانواده‌هایی که فرزندان یا عزیزان‌شان با موافقت ابراهیم رئیسی به چوبه‌های اعدام سپرده شده‌اند. بسیاری او را دشمن حقوق بشر می‌نامند و احتمال می‌دهند آزادی در دوران ریاست جمهوری او محدود باشد. فارغ از آن، رئیسی در دوران ریاست بر قوه قضاییه نیز کارنامه سیاهی در خصوص زندانی و اعدام کردن روزنامه‌نگاران در ایران از خود برجای گذاشته است.

****

درست مانند شاگردی که در نهایت تبدیل به استاد می‌شود، ابراهیم رئیسی نیز کار در قوه قضاییه را از جایگاه بسیار پایین شروع کرد ولی در اکثر منصب‌های مهم بخش قضایی جمهوری اسلامی حضور داشته است و نه تنها امضایش پای بسیاری از احکام سنگین صادر شده برای روزنامه‌نگاران خورده بلکه دستش نیز به خون روزنامه‌نگاران آغشته شده است.

عملکرد ابراهیم رئیسی طی دوران حضورش در دستگاه قضا و دادستانی، پر است از سرکوب، سانسور و نقض آزادی بیان؛ عملکردی که به او لقب عضو اصلی هیات مرگ اعطا کرده است.

هرچند بیشتر این سرکوب‌ها در زمان ریاست جمهوری «حسن روحانی» رخ داده‌اند و مسوولیت بخشی از سرکوب‌ها و اعدام‌ها متوجه او نیز هست ولی روحانی در مناظره انتخاباتی سال ۱۳۹۶ درباره رئیسی گفته بود: «امثال او ۳۸ سال است که فقط زندان و اعدام بلدند.»
این اظهار نظر هرچند با هدف کنار زدن رقیب انتخاباتی او عنوان شد اما تاییدی بود بر اقدامات ابراهیم رئیسی.

رئیسی پس از شکست در انتخابات ریاست جمهوری، با تصمیم «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی، به ریاست قوه قضاییه رسید. او در مناظره انتخابات ۱۴۰۰ در دفاع از عملکرد خود گفته بود: «من در قوه قضاییه از روز اول گفتم هر کسی که قوه قضاییه از او شاکی است، رضایت بدهد. در دوره حضورم در قوه قضاییه، نه روزنامه‌نگار بازداشت کردیم، نه سایت بستیم و نه روزنامه.»

برخلاف ادعای رئیسی، نه تنها طی دوران او مطبوعات به تعطیلی کشیده شد و روزنامه‎نگاران زیادی راهی زندان شدند بلکه بزرگ‌ترین اعدام رسانه‌ای در ایران نیز در همین دوره رخ داد.

۲۲ آذر ۱۳۹۹، «روح‌الله زم»، بنیان‌گذار سایت و کانال تلگرامی «آمدنیوز» اعدام شد؛ اعدامی که بدون اطلاع وکیل و خانواده‌ این روزنامه‌نگار به اجرا در آمد و واکنش‌های گسترده‌ای را به همراه داشت؛ از جمله، «سازمان گزارش‌گران بدون مرز» با محکوم کردن اعدام زم، تاکید کرد که این حکم با نقض ابتدایی‌ترین حقوق متهم صادر و تایید شده است.

اشاره به نام تک تک روزنامه‌نگاران و فعالان رسانه‌ای محکوم شده در دوره کوتاه ریاست رئیسی بر قوه قضاییه نیازمند نگارش چندین و چند گزارش است. در ادامه به چند مورد از این احکام اشاره خواهیم کرد:

«عالیه مطلب‌زاده»، عکاس و نایب رییس «انجمن دفاع از آزادی مطبوعات» به دو سال زندان محکوم شد که این حکم، مهر ۱۳۹۹ به اجرا درآمد.

از دیگر احکام صادره در دوران ریاست رئیسی بر قوه قضاییه می‌توان به حکم «کیوان صمیمی»، روزنامه‌نگار و سردبیر ماه‌نامه «ایران فردا» اشاره کرد. این روزنامه‌نگار ۷۲ ساله مجبور شد در آذر ۱۳۹۹ برای اجرای حکم سه سال حبس، راهی زندان «اوین» شود و در حال حاضر نیز در زندان به سر می‌برد.

«امین ماسوری»، روزنامه‌نگار و ایده‌پرداز نیز به دلیل آن‌چه «تهیه نقاشی‌های تحریک‌آمیز در ارتباط با اغتشاشات سال ۱۳۹۸ عنوان شد» محکوم شناخته شد.

ماسوری به ۹ ماه زندان و پرداخت شش میلیون جزای نقدی محکوم شد. او اردیبهشت ۱۴۰۰ به زندان رفت.

ماسوری به عنوان ایده‌پرداز، بالغ بر پنج اثر مفهومی رنگ روغن با موضوع اعتراضات آبان ۱۳۹۸ خلق کرده است که همه آن‌ها توسط ماموران ضبط شده و دیگر به او بازگردانده نشده‌اند.

هم‌چنین از شهریور ۱۳۹۹، «خسرو صادقی بروجنی»، روزنامه‌نگار، نویسنده و پژوهش‌گر با وجود درد شدید دیسک کمر، برای اجرای حکم پنج ساله راهی زندان شد.

«مرضیه امیری»، خبرنگار روزنامه «شرق» را به دلیل حضور در تجمع «روز جهانی کارگر» در اردیبهشت ۱۳۹۸، به بیش از ۱۰ سال حبس محکوم کردند.

در استان‌های ایران نیز احکام مختلفی برای خبرنگاران صادر شده است که می‌توان به مجازات ۲۱ ماه حبس و ۳۰ ضربه شلاق برای «امیرعباس دهباشی‌نژاد»، خبرنگار اهل بوشهر و سردبیر مجله «هم‌شاگردی» به دلیل انتشار مطالب انتقادی اشاره کرد.

هم‌چنین«نجف مهدی‌پور» خبرنگار اهل ایلام، «مهدی سهرابی» فعال رسانه‌ای در زنجان، «شهرام صفری» خبرنگار اهل کرمانشاه، «الهه رمضان‌پور» خبر‌نگار «همشهری» در استان گلستان و «الهه موسوی» خبرنگار حوزه محیط‌زیست در مازندران از جمله روزنامه‌نگارانی هستند که به دلیل انتقاد از بخش‌های مختلف حکومت، کارشان به میز محاکمه کشیده شده است.

در سوی دیگر ماجرا در روزهای منتهی به انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰، دست‌کم ۴۲ فعال رسانه‌ای از سوی دادستانی زیر نظر مستقیم ابراهیم رئیسی، وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه پاسداران احضار و تهدید شدند.

حتی در خصوص بخشی از اظهارات ابراهیم رئیسی در مناظره ۱۴۰۰مبنی بر این که نه سایتی بسته شده است و نه روزنامه‌ای نیز تناقضاتی وجود دارد. هفته نامه «صدا» به دلیل تیتر «دو راهی جنگ و صلح» و انتشار تصویر ناو جنگی امریکا روی جلدش، از اردیبهشت ۱۳۹۸ توقیف شد.

هم‌چنین تعدادی از نشریات دانشجویی، از جمله «باطوم»، «طپانچه» و «میدان آزادی» به دلیل فشار نهادهای امنیتی زیر نظر قوه قضاییه توقیف شدند.
نشریه دانشجویی «فروغ» تنها به دلیل انتشار تصویر گرافیکی از یک کیسه پلاستیکی مشکی و تیتر «این یک نوار بهداشتی است»، توقیف شد.

به تازگی نیز مدیر یک کانال تلگرامی با ۱۵ ردیف اتهامی به صورت غیابی در دادگاه عمومی و انقلاب شهرستان سنندج در استان کردستان محاکمه شد. «احمد مرادی»، مدیر کانال تلگرامی «ناسیونالیسم کوردی» هشت سال پیش ایران را ترک کرده بود. احتمالا با صدور چنین کیفرخواستی، او تمایلی به بازگشت به کشور نخواهد داشت.

«کیومرث مرزبان» نیز طنزپرداز ایرانی است که با رسانه‌هایی چون «رادیو فردا» همکاری داشت. او سال ۱۳۹۶ به ایران بازگشت و مدتی بعد بازداشت و به ۲۳ سال و نیم حبس محکوم شد. بخشی از اتهاماتش همکاری با رسانه‌های خارج از ایران بود.

هم‌چنین «کیانوش سنجری» در سال ۱۳۹۵، پس از چند سال فعالیت در رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور، به ایران بازگشت. او هم بازداشت و به زندان محکوم شد.

سنجری در واکنش به ادعای ابراهیم رئیسی در حساب کاربری خود نوشته بود: «آری! من نیز در جریان این زمینه‌چینی به وطن عزیزم بازگشتم. در اتاق‌های ضد صدا در ۲۰۹ و خانه‌های امن شکنجه و تهدید و تحقیر شدم و آزار دیدم. مرا مقابل دوربین نشاندند تا به دروغ علیه خود لب به اعتراف بگشایم.»

او نوشته بود که در دادگاه انقلاب به ریاست رئیسی، در کمتر از پنج دقیقه بدون وکیل و هیات منصفه، به ۱۱ سال زندان (پنج‌ سال قابل اجرا) محکوم و روانه زندان شد: «از زندان با دستبند و پابند به تیمارستان امین‌آباد منتقل شدم. به من آمپول بیهوشی تزریق کردند. شب تا صبح، یک هفته، حتی در هنگام خواب، دست و پای من را به تخت زنجیر کردند.»

او در حال حاضر بر اساس ماده ۵۲۲ «قانون آیین دادرسی کیفری»، در مرخصی استعلاجی به سر می‌برد اما پس از انتشار این توییت، به بازگشت به تیمارستان تهدید شده بود.

یکی از پروژه‌های جمهوری اسلامی برای زندانیان امنیتی، به ویژه در دوران ریاست ابراهیم رئیسی بر قوه قضاییه، «دیوانه‌سازی» این زندانیان است. علاوه بر سنجری، می‌توان به «هنگامه شهیدی» روزنامه‌نگار، «مینا راد» شاعر و «بهنام محجوبی» درویش فوت شده در زندان اشاره کرد؛ زندانیانی که این پروژه برای آن‌ها هم به اجرا درآمده است.

صدور حکم سنگین برای منتشر کننده فایل صوتی هیات مرگ

رئیسی در اسفند ۱۳۹۴ به تولیت آستان قدس رضوی درآمد. هنوز شش ماه از حضورش در این سمت نگذشته بود که یک فایل صوتی از سخنان آیت‌الله «حسینعلی منتظری» مرتبط با مرداد ۱۳۶۷ منتشر شد.

منتظری در این فایل، اعدام شمار زیادی از مخالفان جمهوری اسلامی را توسط ابراهیم رئیسی، «حسینعلی نیری»، «مرتضی اشراقی» و «مصطفی پورمحمدی»، شناخته شده با عنوان هیات مرگ، اقدامی «جنایت‌کارانه» خواند.

این فایل از سوی «احمد منتظری»، فرزند آیت‌الله منتظری منتشر شده بود. ابراهیم رئیسی که هم‌زمان دادستانی دادگاه ویژه روحانیت را برعهده داشت، منتظریِ پسر را به خاطر انتشار این فایل پای میز محاکمه کشاند. قاضی دادگاه ویژه روحانیت به خاطر انتشار این فایل دارای طبقه‌بندی سری، او را به حبس به مدت ۲۱ سال محکوم کرد. این حکم در نهایت به مرحله اجرا نرسید.

درخواست تشدید مجازات برای یک کاریکاتوریست

در دهه ۷۰ و پس از اعدام مخالفان در تابستان ۱۳۶۷، رئیسی هم‌زمان با آغاز دوران رهبری «علی خامنه‌‌ای»، به عنوان دادستان انقلاب تهران منصوب شد.

در سال ۱۳۷۱، مجله «فاراد» کاریکاتوری از یک بازیکن فوتبال منتشر کرد که گفته شد چهره‌‌اش شبیه روح‌الله خمینی است؛ موضوعی که خشم طرف‌داران حکومت را به همراه داشت.

در ادامه، دادگاه «حسن کریم‌زاده»، طراح ۱۹ ساله این مجله را به یک سال حبس و تحمل ۵۰ ضربه شلاق محکوم کرد.

ابراهیم رئیسی نیز در مقام دادستان انقلاب تهران به کم بودن میزان مجازات صادر شده اعتراض کرد. از این‌رو، دادگاه تجدیدنظر استان تهران طراح مجله را به ۱۰ سال زندان محکوم کرد.

حصر خانگی رهبران جنبش سبز

رئیسی طی ۱۰ سال ریاست بر سازمان بازرسی کل کشور، از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۳ که مقارن شده بود با ریاست جمهوری «محمد خاتمی»، در مهار فضای نیمه‌ باز مطبوعات و رسانه‌ها در ایران فروگذاری نکرد.

پس از آن، به معاونت اول قوه قضاییه در آمد؛ دوره‌‌ای که پرونده‌های بسیاری برای روزنامه‌نگاران تشکیل شد و اوج آن پس از انتخابات بحث‌برانگیز ریاست جمهوری ۱۳۸۸ بود.

او نقش مهمی در سرکوب اعتراضات سراسری پس از انتخابات، برگزاری دادگاه‌های نمایشی و اعترافات اجباری و صدور احکام علیه بسیاری از روزنامه‌نگاران داشت.

در دوران پس از این انتخابات، دست‌کم ۶۰ روزنامه‌نگار، خبرنگار و نویسنده بازداشت شدند. بسیاری از آن‌ها با احکام سنگین به زندان رفتند و برخی مجبور به ترک کشور شدند.

بازداشت و حصر خانگی «میرحسین موسوی» نخست وزیر سابق جمهوری اسلامی و صاحب امتیاز روزنامه توقیف شده «کلمه سبز»، «زهرا رهنورد» نویسنده و «مهدی کروبی» رییس سابق مجلس شورای اسلامی و صاحب امتیاز روزنامه توقیف شده «اعتماد ملی» از جمله مواردی است که در دوران معاونت رئیسی در بهمن‌ ۱۳۹۸ انجام شد.

این سه تن که به عنوان رهبران جنبش سبز از آن‌ها یاد می‌شود، هم‌چنان در حصر خانگی هستند. ابراهیم رئیسی طی این سال‌ها عنوان کرده بود: «دستگاه قضا با قاطعیت سران فتنه را محاکمه می‌کند.»

کروبی، موسوی و رهنورد در حال حاضر هر سه در حصر خانگی به سر می‌برند.