دانیال دایان؛ شهروندخبرنگار
سهشنبه ۱۲ اسفند ۱۳۹۹، روز خونینی در افغانستان بود؛ سه زن از اهالی رسانه در دو تیراندازی در شهر «جلال آباد» این کشور کشته شدند. در ماههای اخیر چندین عملیات نظامی علیه روزنامهنگارانی که تنها به وظیفه و دغدغه خود؛ یعنی اطلاع و آگاهیرسانی مشغول بودند، اتفاق افتاد و دهها تن از اهالی رسانه را به کام مرگ فرستاد. در عینحال، همزمان با تشدید ناامنی در این کشور، بسیاری از کنشگران و اهالی رسانه، کشور خود را ترک کردند و رهسپار دیگر جغرافیا شدند. «مرسل وحیدی»، «شهناز رووفی» و «سعدیه سادات» سه تن از اهالی رسانه مشغول به کار در تلویزیون «انعکاس» افغانستان بودند که روز سهشنبه جان خود را بر اثر عملیات مسلحانه از دست دادند. این در حالی است که «ملاله میوند» دیگر همکار این رسانه، در آذر سال جاری، پس از ماهها تهدید امنیتی، ترور شد. بسیاری از اهالی رسانه و جامعه کنشگر افغانستان معتقدند که حکومت این کشور در تامین امنیت روزنامهنگاران و اهالی رسانه، ناتوان است.
طبق خبر تلویزیون «طلوع» پیکر سه کشته این عملیات تروریستی، در «جلالآباد» به خاک سپرده میشوند.
***
بعدازظهر سهشنبه ۱۲ اسفند به ناگهان خبرگزاریهای افغانستان اعلام میکنند که سه عضو از خانواده رسانهای این کشور در پی عملیاتی مسلحانه کشته شدهاند. تلویزیون «انعکاس» در صفحه فیسبوک خود به نقل از شاهدان عینی خبر میدهد که حوالی ساعت ۴:۳۰ دقیقه بعدازظهر دو فرد مسلح، دو کارمند این رسانه را هدف مستقیم گلولههای خود قرار میدهند و نفر سوم هم در پی تیراندازی آنها جان میبازد. طبق اطلاعات موجود، «شهناز رووفی» و «سعدیه سادات»، در کوچهای نزدیک تلویزیون انعکاس و «مرسل وحیدی»، پس از پیاده شدن از موتور سهچرخهای که او را به مقصد رسانده بود، کشته شدند.
این واقعه در حالی رخ میدهد که دو ماه و نیم پیش، در ۱۰ دسامبر ۲۰۲۰ «ملاله میوند» گوینده همین تلویزیون وقتی به طرف دفتر خود میرفت، از سوی افراد مسلح ناشناس مورد هدف گلوله قرار گرفت.
تصاویر پیکرهای کشتههای این عملیات تروریستی در شبکههای اجتماعی و رسانهها منتشر شد و خصوصا جامعه روزنامهنگاران را در شوک و نگرانی فرو برد. در ماههای اخیر عملیاتهای تروریستی مختلفی علیه روزنامهنگاران در شهرهای افغانستان رخ داده است و تعدادی از آنها جان باختهاند. گفته میشود که خانوادههای کشتهها به دلیل ناامنیهای موجود در افغانستان و تهدیدهای مختلف از سوی نیروهای تندرو، حاضر به گفتوگوهای مستقل با خبرگزاریها نیستند.
اما «حماد هلال» برادر «ملاله میوند» پذیرفت که درباره خواهرش و آنچه او از سر گذراند، با «ایران وایر» گفتوگو کند. ملاله بیش از سه سال مجری تلویزیون در استان «ننگرهار» در شرق افغانستان بود. به گفته حماد، ملاله بارها مورد تهدیدهای امنیتی قرار گرفت. آنهم در جامعهای سنتی و محافظهکار در «ننگرهار» که کمتر زنی جرات ظاهر شدن در انظار عمومی را دارد. ملاله به تمامی این تابوها و تهدیدها پشت کرد تا در اطلاعرسانی و آگاهیبخشی به جامعه کشورش بپردازد؛ اما قربانی دیدگاههای تندروانه، ضد زن و علیه اطلاعرسانی شد.
ملاله که پس از یک دهه از آغاز فعالیت رسانهها در ننگرهار بر صفحه تلویزیون ظاهر شد، چهرهای متفاوت از زن افغانستانی را ارائه کرد. او با پدر، دو خواهر و برادرش زندگی میکرد و مادر خود را ۱۲ سال پیش در حمله افراد مسلح ناشناس از دست داده بود.
حماد با شکایت از حکومت افغانستان به «ایران وایر» گفت که مقامات این کشور هویت قاتلان خواهرش را افشا نکردهاند؛ اما باور دارد که گروههای تندرو و مخالف حکومت افغانستان عامل قتل ملاله هستند.
«شکرالله پاسون» از مسئولان تلویزیون «انعکاس» در ننگرهار است که در کمتر از دو ماه، چهار نفر از زنان همکار خود را در عملیات تروریستی از دست داده است. او در گفتوگو با «ایران وایر» از افزایش میزان تهدیدات گروههای تندرو خبر داد که هر روز همکارانش با آن مواجه هستند. این تلویزیون در جامعه محافظهکار و سنتی شرق افغانستان مجموعههای تلویزیونی ترکی را دوبله و پخش میکند؛ آنهم در منطقهای که پایگاهی مهم برای گروههای طالب و داعش به شمار میرود. پاسون میگوید: «حکومت افغانستان از تامین امنیت کارمندان رسانهها ناتوان است. گروههای تندرو ما را مدام تهدید میکنند. ما هنوز هم زیر تهدید هستیم و نمیفهمیم که چه باید بکنیم.»
«آرزو یحییزاده» که او نیز از اهالی رسانه در افغانستان است، در گفتوگو با «ایران وایر» از موج وحشت و هراسی که از ترور هدفمند کارمندان زن در رسانهها به راه افتاده، میگوید: «ترور زنان اهل رسانه باعث کاهش حضور آنها در این عرصه خواهد شد. هماکنون زنان خبرنگار با کمترین حقوق و امتیاز نسبت به مردان در رسانهها مشغول به کار هستند. ترور آنها باعث میشود که خانوادهها به دخترانشان اجازه پیوستن به خانواده رسانه را ندهند.»
در پی ترور سه خبرنگار زن، نهادها و شخصیتهای مختلفی در افغانستان موضعگیری کردهاند. نهاد «نی» یا حامی رسانههای آزاد افغانستان معتقد است که طالبان و گروه داعش در کشتار خبرنگاران و اهالی رسانه نقش دارند.
«مجیب خلوتگر» مسئول این نهاد در گفتوگو با «ایران وایر» تاکید کرد که در پس پرده این ترورها یک ایدئولوژی و باوری عمیق نهفته است: «حکومت افغانستان مسئول تامین امنیت خبرنگاران و اهالی رسانه است. شاید طالب و داعش کارمندان رسانهها را بکشند؛ اما حکومت افغانستان مسئول تامین امنیت آنها است. ممکن است افرادی میان مقامهای محلی یا در صفوف پلیس باشند که قتل خبرنگاران را تسهیل میکنند. اگر چنین باشد، آنها هم تروریست هستند.»
ارگ ریاستجمهوری افغانستان نیز در پی این ترور موضعگیری کرده و این اقدام را رویدادی «تروریستی» خوانده است. در اعلامیهای که از سوی ریاستجمهوری منتشر شده، به نقل از «محمد اشرف غنی» رئيسجمهور افغانستان آمده است که طالبان با انجام این چنین حملات «بزدلانه» و «ایجاد فضای رعب و وحشت» نمیتواند «صدای رسای دفاع از جمهوریت و دستاوردهای دو دهه پسین را خاموش کند.»
این موضعگیریها اما از سوی طالبان رد شده است. اگرچه هنوز هیچ گروهی مسئولیت ترور این سه روزنامهنگار زن را برعهده نگرفته اما گروه «طالبان» اعلام کرد که دخالتی در این مساله نداشته است.
بسیاری از اهالی رسانه در شبکههای اجتماعی نسبت به این ترور واکنش نشان دادهاند و خواستار آن شدهاند که مشخص شود، مسئولیت این ترورها و ناامنیها علیه روزنامهنگاران کیست.
«صالحه سادات» خبرنگار پیشین شبکه «طلوعنیوز» در حساب کاربری توییتر خود نوشت: «هدف قرار دادن خبرنگاران و فعالان جامعه مدنی زن در ولایت ننگرهار مایه نگرانی است. مسئولان محلی و امنیتی این ولایت باید پاسخ بدهند که پشت این جنایتها کیست. هنوز سه ماه از ترور ملاله میوند، مجری تلویزیون انعکاس نمیگذرد که دو [سه نفر] کارمند دیگر این رسانه نیز اینگونه ظالمانه ترور میشوند.»
سازمان «گزارشگران بدون مرز» در حساب کاربری توییتر ضمن محکوم کردن قتل سه زن روزنامهنگار نوشت: «گزارشگران بدونمرز قتل سه همکار زن تلویزیون انعکاس در جلالآباد را محکوم میکند. مرسل ، شهناز و سعدیه در دو عملیات هدفمند بهدست مردان مسلح کشته شدند. پیش از این ملاله میوند و راننده وی طاهرخان، همکاران همین رسانه روز۲۰ قوس/آذر در جلال آباد کشته شده بودند.»
«ایران وایر» پیشتر در گزارشی از موج خروج روزنامهنگاران از افغانستان خبر داده بود. طبق آمار، طی سال ۲۰۲۰ یازده خبرنگار و کارمند رسانه در افغانستان کشته شدهاند. برای همین سال گذشته، یکی از خونینترین سالها برای اهالی رسانه در افغانستان به شمار میرود. به نظر میرسد که در پی افزایش این تهدیدهای امنیتی، بسیاری از روزنامهنگاران یا کشورشان را ترک کردهاند یا در فکر مهاجرت هستند.
برای دیدن اخبار و گزارشهای بیشتر درباره رسانه و خبرنگاری به سایت خبرنگاری جرم نیست مراجعه کنید.
مطالب مرتبط:
ملاله میوند، خبرنگار افغانستان با گلوله افراد ناشناس کشته شد
مجری و گوینده افغانستانی در پی انفجار در خودرو شخصی کشته شد
خبرنگاری یا بازی با مرگ؛ ماه گذشته ۳روزنامهنگار در افغانستان کشته شدند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر