«کرونا که فعلا ادامه دارد، بعد از آن حداقل برای چند ماه روزنامه‌ها نیاز دارند هزینه‌های از دست رفته خود را جبران کنند. واقعیت این است که با بی‌کاری گسترده‌ای در مطبوعات مواجه می‌شویم و هیچ چشم‌انداز روشن و امیدوار کننده‌ای برای آینده روزنامه‌نگاری در ایران وجود ندارد. البته این حرف در مورد خیلی از مشاغل دیگر هم می‌تواند درست باشد.»
این‌ها حرف‌های یک روزنامه‌نگار ۳۱ ساله ایرانی است که هیچ امید روشنی درباره آینده شغلی خود ندارد و به گفته خودش، کار دیگری هم بلد نیست تا با آن امرار معاش کند.
وضعیت شغلی روزنامه‌نگاران در سال جدید با بحران جدی مواجه شده است؛ بحرانی که پیش از شیوع ویروس کرونا شروع شده بود اما با کرونا و یک هفته عدم انتشار روزنامه‌ها به اوج خود رسید.
این روزها بسیاری از روزنامه‌نگاران و کارمندان بخش فنی رسانه‌ها یا شغل خود را از دست داده‌اند یا در بهترین حالت، با حفظ شغل، حقوق فروردین خود را نخواهند گرفت و یا فقط بخشی از آن را می‌گیرند.
برخی روزنامه‌ها، از جمله «اعتماد» و «تعادل»، خبرگزاری «ایلنا» و سایت «اعتمادآنلاین» مجبور به تعدیل نیرو شدهاند و روزنامه «همشهری» که یکی از پردرآمدترین روزنامه‌های کشور بود، اکنون قادر به پرداخت حقوق فروردین ماه به همه کارمندانش نیست.
ستاد مقابله با کرونا در ایران روز ۱۲ فروردین ۱۳۹۹ اعلام کرد روزنامه‌های کاغذی تا اطلاع ثانویه حق انتشار ندارند. علت این دستور، رعایت طرح فاصله‌گذاری اجتماعی و در امان ماندن از کرونا عنوان شد. اگرچه هیچ وقت معلوم نشد چرا این طرح شامل حال دیگر مشاغل در ایران نشد، با این حال این تصمیم پس از انتقادهای فراوان، در نهایت لغو شد و روزنامه‌ها دوباره از تاریخ ۲۳ فروردین ماه منتشر شدند؛ البته با نیروی انسانی کمتر.
روزنامه‌نگار باسابقه‌ای که در یکی از روزنامه‌های داخلی مشغول به کار است، به «خبرنگاری جرم نیست» گفت: «روز ۱۵ فروردین ماه برخی از دبیر سرویس‌ها با روزنامه‌نگاران خود تماس گرفته و گفته بودند اگر روزنامه دوباره چاپ شد و نیاز بود، با آن‌ها تماس می‌گیرند اما تا آن زمان بهتر است به دنبال کار دیگری باشند. وقتی جمعه ۲۲ فروردین ماه روزنامه‌ها دوباره برای انتشار مشغول به کار شدند، به تعدادی از همکاران اصلا برای ادامه کار تماس گرفته نشد و به این ترتیب بخشی از روزنامه‌نگاران کار خود را از دست دادند.»
طبق اطلاعات به دست آمده، روزنامه «اعتماد» قبل از شروع انتشار مجدد در سال جدید، هشت نفر از تحریریه و سه نفر از بخش فنی خود را حذف کرده است.
معلوم نیست روزنامه‌نگاران بی‌کار شده در ابتدای سال جدید در چه وضعیتی هستند و چه گونه امرار معاش می‌کنند.
هیچ آینده روشنی برای روزنامه‌نگاری وجود ندارد
چرخ مالی روزنامه‌ها با کمک‌های دولتی و فروش آگهی‌ها می‌گردد اما این روزها هیچ‌کدام نقش سازنده‌ای برای روزنامه‌ها نداشته‌اند. حتی روزنامه همشهری به عنوان مهم‌ترین روزنامه آگهی‌بگیر ایران از چند دهه گذشته، این روزها به دلیل شیوع کرونا با مشکل شدید اخذ آگهی مواجه شده است.
یک عضو تحریریه این روزنامه به «خبرنگاری جرم نیست» گفت: «طبق روال، بخش بزرگی از آگهی‌های همشهری از سوی دولت یا سازمان‌های خصوصی تامین می‌شد اما این روزها وضع سازمان‌های دولتی و وزارت‌خانه‌ها از نظر نقدینگی خوب نیست که آگهی بدهند و یا اساسا پروژه‌ای برای آگهی ندارند. بخش خصوصی هم عملا با رکود شدید اقتصادی مواجه است. این در حالی است که اوایل دهه ۹۰، این روزنامه هر روز با ۲۰۰ تا ۲۸۰ صفحه آگهی منتشر می‌شد اما حالا کفگیرش به ته دیگ رسیده است.»
او در ادامه گفت: «به گفته فروشنده‌های چند دکه روزنامه‌فروشی، آن‌ها تا اواخر بهمن ماه پارسال روزی ۷۰ تا۸۰ نسخه همشهری می‌فروختند اما اکنون روزی ۱۵ تا ۲۰ نسخه آن را می‌فروشند؛ این یعنی فاجعه برای دکه‌های روزنامه‌فروشی، مدیران روزنامه‌ها و کارمندانش. به دلیل کرونا خیلی از مردم از ترس مبتلا شدن یا بیرون نمی‌روند و یا روزنامه نمی‌خرند؛ به ویژه که وضعیت اقتصادی هم بدتر شده است و هرکسی برای خرج‌هایش اولویتی دارد که خرید روزنامه در آن نقش کمتری پیدا می‌کند.»
اما واقعیت این است که دنیای مطبوعات ایران فقط با آمدن کرونا وارونه نشده است، روزنامه‌نگاری آنلاین، تبلیغات آنلاین شبکه‌های اجتماعی و انتشار اخبار غیرمردمی و پر از سانسور از سوی مطبوعات کشور از مدت‌ها پیش باعث شدهاند تا به تدریج مردم علاقه خود را به روزنامه‌ها از دست بدهند و پول خود را صرف آن نکنند.
روزنامه‌نگاری که با «خبرنگاری جرم نیست» گفت‌وگو کرده است، می‌گوید: «اکنون خیلی از مدیران روزنامه‌ها تمام امیدشان به وعده دولت و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است که قرار شده ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه برای حمایت از مطبوعات پرداخت کنند. امید آن‌ها به این بودجه است تا پول به تحریریه تزریق شود و آن ها بتوانند حقوق‌های عقب افتاده را پرداخت کنند. حتی چند روزنامه بابت بیمه‌های خود از چند ماه گذشته به سازمان تامین اجتماعی بده‌کار هستند. در این میان، روزنامه همشهری که همیشه وضعیت اقتصادی آن از مابقی روزنامه‌ها بهتر بود، به کارکنانش گفته است فقط می‌تواند بخشی از حقوق فروردین را پرداخت کند.»
حقوق روزنامه‌نگاران هم‌سطح یا زیر خط فقر
آمارهای متعددی از خط فقر در جامعه منتشر شده است اما «شورای عالی کار» اسفند ۱۳۹۸ هزینه زندگی ماهیانه هر کارگر را چهار میلیون و ۹۴۰ هزار تومان تعیین کرد. حرفه روزنامه‌نگاری در ایران نیز زیر مجموعه کارگری قرار گرفته است. حالا یک روزنامه‌نگار دریافتی ماهیانه‌اش چه‌قدر است؟
براساس گفته‌های روزنامه‌نگاران، روزنامه‌نگاران و دبیران سرویس شاغل در روزنامه‌های خصوصی مانند شرق و اعتماد از یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تا سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان حقوق دریافت می‌کنند. اما روزنامه‌های دولتی مانند «ایران»، حقوق روزنامه‌نگاران و دبیرانش از دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان شروع و تا چهار میلیون و ۵۰۰ هزار و گاهی پنج میلیون تومان ختم می‌شود.
یک روزنامه‌نگار می‌گوید: «در واقع اگر یک روزنامه‌نگار فقط یک جا کار کند، حقوقش یک مقدار بیشتر از خط فقر، هم‌سطح آن و یا زیر خط فقر است. مگر این که در چند جا کار کند یا شغلی غیر از روزنامه‌نگاری هم داشته باشد.»
بیش از ۱۰۰ روزنامه‌نگار و عضو فنی رسانه‌های کشور در این هفته در نامه‌ای سرگشاده خطاب به رییس‌جمهوری ایران، از تاثیرات تعطیلی یک هفته‌ای روزنامه‌های کاغذی به بهانه ویروس کرونا انتقاد کرده بودند. آن‌ها در این نامه نوشته بودند این اتفاق باعث بی‌کاری برخی از اصحاب رسانه و تعطیلی تعدادی از روزنامه‌ها شده است.
این روزنامه‌نگاران در این نامه از «حسن روحانی» خواسته بودند در فرصت باقی‌مانده دولتش، چرایی بی‌کار شدن خبرنگاران و اصحاب رسانه در یک ماه اخیر را پاسخ دهد و حقوق و بیمه بی‌کاری آن‌ها و کادر فنی روزنامه‌ها را تامین کند.
با این حال، روحانی تاکنون به این نامه واکنشی نشان نداده است.
برای دیدن اخبار و گزارش‌های بیشتر درباره رسانه و خبرنگاری به سایت خبرنگاری جرم نیست مراجعه کنید.
مطالب مرتبط
ویروس کرونا؛ سایه وحشت روی زندگی شهروندان ایرانی
به دستور سپاه، آمار کل مبتلایان و تلفات کرونا دیگر به روسای بیمارستان‌ها هم اعلام نمی شود
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر