بهره برداری از نخستین «نرم افزار فیلترینگ هوشمند» در ایران

مرکز ملی فضای مجازی از بهره‌برداری از نخستین نرم افزار فیلترینگ هوشمند در ایران خبر داده و اعلام کرده که این نرم‌افزار هم اکنون در چند سازمان و نهاد در ایران راه‌اندازی شده است.

به گزارش خبرگزاری ایرنا، در این نرم‌افزار فیلترینگ صرفا بر صفحاتی اعمال می شود که به دلیل «محتوای نامناسب» نیاز به پالایش دارند و نیازی به بستن کل دامنه نیست.

این گزارش می‌افزاید که اين طرح با همكاری مشترک پژوهشكده فضای مجازی دانشگاه شهيد بهشتی و سازمان تبليغات اسلامي (مؤسسه اطلاع رساني تبيان) در چندين مركز داخل كشور راه اندازي شده و مراحل بعدی اين طرح در آينده نزديک اجرا خواهد شد.

فیلترینگ سازمان‌یافته و دولتی در ایران

در ایران نهادهای مختلفی در فیلترینگ نقش‌آفرینی می‌کنند که خصوصیت مشترک آن‌ها، عدم پاسخگویی و شفاف‌سازی در حوزه‌ی فیلترینگ است. از جملهٔ نهادهای مهم می‌توان به شورای عالی فضای مجازی، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، ارتش سایبری جمهوری اسلامی و پلیس فتا اشاره کرد.

شورای عالی فضای مجازی تعیین‌کنندهٔ محتواهایی از وب است که غیرقانونی تشخیص می‌دهد. این شورا فهرست سایت‌هایی که باید مسدود شوند را بر پایهٔ ملاک‌هایی چون خلاف هنجارهای جامعه بودن، خلاف شئون اسلامی بودن، تهدید بودن برای امنیت ملی، و تبلیغ روش‌های دورزدن فیلترینگ تعیین می‌کند. این شورا و «کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه در اینترنت» رابطه نزدیکی دارند و دارای اعضای مشترک نیز هستند.

مرکز ملی فضای مجازی در ایران، مرکزی است که به فرمان علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی توسط شورای عالی فضای مجازی تشکیل شده است. در حال حاضر محمدحسن انتظاری ریاست این مرکز و دبیری شورای عالی فضای مجازی ایران را برعهده دارد.

سیستم فیلترینگ در ایران تا پیش از جنجال انتخاباتی سال ۱۳۸۸ برای مسدود سازی دسترسی کاربران به وبسایت های غیرمجاز از راه هایی چون مسدود سازی وبسایت ها بر اساس واژه های کلیدی، بر اساس آی پی، DNS یا آدرس وبسایت ها استفاده می‌کرد. پس از جنجال سال ۸۸، این سیستم در ایران نیز تقویت شد و راهکارهایی همچون بستن پورت و مسدودسازی مسیر بر اساس فرمت فایل ها نیز به آن افزوده شد.

فیلترینگ هوشمند برای پاسخگویی به انتقادات

یکی از بزرگترین انتقاداتی که طی چند سال اخیر از سیستم فیلترینگ ایران می شود، فیلترینگ محتوا بدون قاعده‌ای مشخص است. کارشناسان فناوری اطلاعات در ایران بارها از این نوع فیلترینگ انتقاد کرده‌اند و خواستار قانونمند شدن آن شده‌اند.

مركز ملي فضاي مجازي در بیانیه‌ خود اعلام کرده که نرم‌افزار فیلترینگ هوشمند «به منظور بهره گيري از خدمات مفيد شبكه جهاني اينترنت و برنامه ريزي براي صيانت از آسيب هاي ناشي از آن» به بهره‌برداری رسیده است. بر اساس این گزارش، سيستم فيلترينگ هوشمند این مرکز، شامل فیلترینگ تصوير، فيلم و متن «در موضوعات اخلاقی» خواهد بود.

به نظر می‌رسد که این مرکز تلاش می‌کند با بهره‌برداری از این گونه نرم‌افزارها، پاسخی به انتقادات کارشناسان فناوری اطلاعات در ایران بدهد و به عبارت ساده‌تر با دنبال‌کردن سیاست‌های رهبر جمهوری اسلامی، کاری کند که نه سیخ بسوزد و نه کباب!

آینده‌ فیلترینگ هوشمند

تجربه‌ی فیلترینگ در ایران نشان‌داده که جمهوری اسلامی در سطحی کم‌ نظیر و با سیستمی پیچیده و چند لایه، تمام تلاش خود را برای سانسور طیف گسترده‌ای از محتویات مختلف از انتشار مطالب مربوط به تکنولوژي، موزیک، شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های هنری گرفته تا مطالب و محتوای سیاسی، مذهبی، فعالیتهای حقوق بشری و رسانه‌های خبری مستقل به کار می‌گیرد.

اکنون «فیلترینگ هوشمند» تازه‌ترین فازی است که حکومت ایران برای مبارزه با گردش آزاد اطلاعات در پیش گرفته است.

مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده که از این پس سازمان ها، شركت ها و مؤسسات ميتوانند اين نرم‌افزار را به طور مستقل در سازمان خود جهت فیلترینگ استفاده کنند.

بر اساس این گزارش نرم افزار فيلترينگ هوشمند در ایران در حال حاضر مراحل آزمايشي نهائي خود را به پايان رسانده و در چندين سازمان و نهاد راه اندازی شده است.